Artur Miler

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Artur Miler
Puno imeArtur Ašer Miler
Datum rođenja(1915-10-17)17. oktobar 1915.
Mesto rođenjaHarlem, Njujork, SAD
Datum smrti10. februar 2005.(2005-02-10) (89 god.)
Mesto smrtiRoksberi, SAD
SupružnikMerilin Monro, Inge Morath, Mary Slattery
DecaRebecca Miller, Jane Ellen Miller, Robert A. Miller
RoditeljiIsidore Miller
Augusta Barnett
Veb-sajtwww.ibiblio.org/miller/
Potpis

Artur Ašer Miler (engl. Arthur Asher Miller; Harlem, 17. oktobar 1915 — Roksberi, 10. februar 2005) je bio američki dramaturg i esejista u američkom pozorištu 20. veka.[1] Miler je bio značajna ličnost u američkom teatru, pišući drame među kojima su Svi moji sinovi (1947), Smrt trgovačkog putnika (1949), Veštice iz Salema (1953) i Pogled sa mosta (1955–1956), kao i scenario za film Neprilagođeni.

Miler je često bio u očima javnosti, naročito od kraja 1940-ih do početka 1960-ih, kada je svedočio pred Domom komiteta za neameričke aktivnosti, dobio Pulicerovu nagradu za dramu i bio oženjen Merilin Monro. Godine 1980, Miler je primio Književnu nagradu Sent Luis od Univerziteta Sent Luis.[2][3] On je dobio Nagradu princeze od Asturije, prestižno imperijalno odlikovanje, 2002. godine i Jerusalimsku nagradu 2003. godine.[4]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Život i rana karijera[uredi | uredi izvor]

Artur Ašer Miler je rođen 17. oktobra 1915. godine u Njujorku, kao drugo od troje dece poljsko-jevrejskih imigranata, Isidore i Avgusta Milera.[5] Njegov otac, nepismeni ali dobro stojeći preduzetnik, bio je vlasnik dućana ženske odeće u kojoj je zapošljavao 400 osoba. Porodica je živela na Menhetnu. 1929. godine, nakon sloma berze na Vol Stritu, Milerovi su izgubili gotovo sve te se sele u Bruklin[6] gde Miler radi kao dostavljač hleba i pomaže porodici da sastavi kraj s krajem.[7] Nakon što je 1932. godine završio srednju školu, radio je brojne bedne poslove kako bi platio školovanje na koledžu.[6][8]

Nakon što je na Univerzitetu u Mičigenu počeo da studira žurnalistiku, Miler je radio kao reporter i noćni urednik studentskih novina The Michigan Daily. U ovom periodu nastao je njegov prvi rad No Villain.[9] Kasnije je promenio smer studija, i počeo da studira engleski jezik i dobio nagradu Avery Hopwood za No Villaina. Njegov prvi mentor bio je profesor Kenet Roj sa kojim je Miler zadržao jake veze tokom celog života.

Miler je diplomirao 1938.godine, nakon čega se pridružio agenciji Federal Theater Project, osnovanoj u doba Nju dila sa zadatkom da osigura posao pozorišnim radnicima. Nakon što je 1939. godine ova agencija zatvorena zbog straha Kongresa od upliva komunističkih ideja, Miler počinje sa radom u Bruklinskoj luci (Brooklyn Navy Yard), pišući radio drame od kojih su neke emitovane na CBS-u.

Dana 5. avgusta 1940, venčao se sa svojom devojkom iz koledža, Meri Slateri. Par je imao dvoje dece, Džejn i Roberta. Robert, scenarista i reditelj, bio je producent filma Veštice iz Salema (The Crucible), snimljenog 1996. godine.[10]

Godine 1940, Miler je napisao pozorišni komad The Man Who Had All the Luck, koji je izveden u Nju Džerziu iste godine te dobio nacionalnu pozorišnu nagradu (Theatre Guild's National Award). Ipak, predstava je skinuta sa programa nakon samo četiri izvođenja. Godine 1946, Milerova je predstava Svi moji sinovi (All My Sons), koju je započeo sa pisanjem 1941. godine, bila pravi brodvejski uspeh sa kojom je dobio svoju prvu Toni nagradu za najboljeg autora i koja ga je konačno uspostavila kao dramskog pisca.[11]

Godine 1948, napisao je Smrt trgovačkog putnika koji se danas smatra klasičnim delom svetskog teatra. Delo je svoju pozorišnu premijeru imalo 1949. godine u režiji Elije Kazana. Ono je zadobilo je hvalospeve kritike, osvojivši, između ostalog, Toni nagradu za najboljeg autora te Pulicerovu nagradu za dramu. Predstava je odigrana 742 puta.

Miler i Kazan, iako prijatelji, razišli su se nakon što je Kazan svedočio pred Odborom za protivameričko delovanje (odbor je imao prvenstveni cilj da se bori protiv simpatizera komunističkog pokreta među umetnicima) u kojem je optužio nekolicinu pozorišnih radnika da su pripadnici Komunističke partija. Kroz delo Veštice iz Salema, Miler je uporedio rad ovog Odbora sa lovom na veštice. Veštice iz Salema, premijerno prikazane 1953. godine, predstavljaju najizvođenije delo Artura Milera po kojem je napisana i opera, za koju je Robert Vard dobio Pulicerovu nagradu za muziku 1962. godine. Nedugo nakon premijere Veštica iz Salema, Odbor za protivameričko delovanje odbio je da Mileru izda pasoš i time ga sprečilo da prisustvuje premijeri drame u Londonu 1954. godine.

U junu 1956, Miler je napustio svoju prvu suprugu Meri Slejteri i venčao se sa Merilin Monro sa kojom se prvi put sreo u aprilu 1951, i sa kojom je od tada bio u stalnom kontaktu. Monro je igrala glavnu ulogu u filmu Neprilagođeni (The Misfits) nastalom prema Milerovom scenariju. Međutim, taj film je bio apsolutni promašaj. Nekoliko meseci pre premijere, 1961. godine, par se razveo a devetnaest meseci kasnije, Monro je pronađena mrtva u svojoj kući od prevelike doze tableta koje je uzela.

Godine 1962, Miler se venčao sa fotografkinjom Inge Morat sa kojom je imao dvoje dece: kćerku Rebeku i sina Daniela rođenog sa Daunovim sindromom. Daniel je kasnije smešten u specijalnu ustanovu, a na Milerovo insistiranje, isključen je iz njegovog privatnog života. Par je ostao zajedno sve do Ingine smrti 2002. Milerov zet, Danijel Dej Luis, često je posećivao Daniela te je kasnije uspeo da nagovori Milera da konačno poseti svog odraslog sina.[12]

Kasnija karijera[uredi | uredi izvor]

Godine 1964, Miler je napisao pozorišni komad After The Fall, kao duboko lični pogled na brak sa Monro. Izuzetnu popularnost izazvala je činjenica da je ona prikazana kroz lik Magi. Godine 1965, izabran je za prvog američkog predsednika Međunarodnog PEN centra, na čijem je čelu ostao četiri godine. U ovom periodu Miler je napisao poznatu porodičnu dramu The Price koja predstavlja za njegovo najuspešnije delo nakon Smrti trgovačkog putnika.[13]

Godine 1969, Milerova dela su zabranjena u Sovjetskom Savezu zbog učešća u kampanji za oslobađanje disidentskih pisaca. Tokom '70-tih, Miler je proveo mnogo vremena eksperimentišući sa teatarskim prikazima. Međutim oba njegova poznata rada, komedija The Creation of the World and Other Business te muzička adaptacija drame Up from Paradise, doživela su komercijalni debakl i hladan prijem kritike.[14][15]

Godine 1983, Miler putuje u Kinu kako bi produkovao i režirao Smrt trgovačkog putnika u Narodnom pozorištu u Pekingu. Predstava je doživela veliki uspeh u Kinite 1984. objavljuje knjigu o svom kineskom iskustvu pod nazivom Trgovački putnik u Pekingu. Godine 1987, objavljeno je njegovo autobiografsko delo Timebends u kojem je Miler progovorio o do tada nepoznatim detaljima iz života sa Monoro. Tokom ranih '90-tih, Miler je napisao tri pozorišna komada: The Ride Down Mt.Mogan (1991), Tha Last Yankee (1992) i Broken Glass (1994).

Milerova spisateljska karijera trajala je gotovo sedam decenija i u momentu smrti Miler je smatran za jednog od najvećih dramskih pisaca 20. veka. Nakon smrti, počast su mu odali mnogi glumci, reditelji i producent, nazvavši ga posljednjim velikim praktičarem američke pozornice.

Kristofer Bigsbi napisao je knjigu Arthur Miller: The Definitive Biography, zasnovanu na kutijama materijala kojeg mu je predao Miler neposredno pre smrti, 2005. godine. Knjiga je objavljena u novembru 2008, i imala je cilj otkrivanje neobjavljenih radove u kojima Miler napada nepravde američkog rasizma mnogo pre nego je to učino pokret za građanska prava.[16]

Najpoznatije drame Artura Milera[uredi | uredi izvor]

  • Svi moji sinovi (All My Sons) (1947)
  • Smrt trgovačkog putnika (Death of a Salesman) (1949)
  • Veštice iz Salema (The Crucible) (1953)
  • Pogled s mosta (A View from the Bridge) (1955)
  • Posle pada (After the Fall) (1964)

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Umro Artur Miler”. B92. 11. 2. 2005. Pristupljeno 22. 7. 2019. 
  2. ^ „Website of St. Louis Literary Award”. Arhivirano iz originala 23. 8. 2016. g. Pristupljeno 25. 7. 2016. 
  3. ^ Saint Louis University Library Associates. „Recipients of the Saint Louis Literary Award”. Arhivirano iz originala 31. 7. 2016. g. Pristupljeno 25. 7. 2016. 
  4. ^ Associated Press, "Citing Arts' Power, Arthur Miller Accepts International Prize." Los Angeles Times, 4 September 2002
  5. ^ "Arthur Miller Files". University of Michigan
  6. ^ a b The Times Arthur Miller Obituary, (London: The Times, 2005)
  7. ^ Life before and after Marilyn
  8. ^ Fred M. "ABOUT EDUCATION; Personal Touch Helps", The New York Times, 01.01.1980.
  9. ^ "A Brief Chronology of Arthur Miller's Life and Works". The Arthur Miller Society
  10. ^ "Robert A. Miller's IMDB profile". Internet Movie Database
  11. ^ W. E. Bigsby (2005). Arthur Miller: A Critical Study. Cambridge University Press. p. 301. ISBN 978-0-521-60553-3
  12. ^ Scott (January 2008). "The very strange life of reclusive superstar Daniel Day-Lewis". London: Daily Mail
  13. ^ "Arthur Miller Files 60s70s80s". University of Michigan
  14. ^ "Arthur Miller Returns to Genesis for First Musical". www.nytimes.com
  15. ^ "UP FROM PARADISE – Review – Theater – New York Times". theater2.nytimes.com
  16. ^ Alberge (2008-03-07). "Unseen writings show anti-racist passions of young Arthur Miller". London: The Times

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Bigsby, Christopher (ed.), The Cambridge Companion to Arthur Miller, Cambridge (1997) ISBN 0-521-55992-8
  • Gottfried, Martin, Arthur Miller, A Life, Da Capo Press (US)/Faber and Faber (UK), (2003) ISBN 0-571-21946-2
  • Koorey, Stefani, Arthur Miller's Life and Literature, Scarecrow, (2000) ISBN 978-0810838697
  • Moss, Leonard. Arthur Miller, Boston: Twayne Publishers, 1980.
  • Critical Companion to Arthur Miller, Susan C. W. Abbotson, Greenwood (2007)
  • Student Companion to Arthur Miller, Susan C. W. Abbotson, Facts on File (2000)
  • File on Miller, Christopher Bigsby (1988)
  • Arthur Miller & Company, Christopher Bigsby, editor (1990)
  • Arthur Miller: A Critical Study, Christopher Bigsby (2005)
  • Remembering Arthur Miller, Christopher Bigsby, editor (2005)
  • Arthur Miller 1915–1962, Christopher Bigsby (2008, U.K.; 2009, U.S.)
  • The Cambridge Companion to Arthur Miller (Cambridge Companions to Literature), Christopher Bigsby, editor (1998, updated and republished 2010)
  • Arthur Miller 1962–2005, Christopher Bigsby (2011)
  • Nelson, Benjamin (1970). Arthur Miller, Portrait of a PlaywrightNeophodna slobodna registracija. New York: McKay. 
  • Arthur Miller: Critical Insights, Brenda Murphy, editor, Salem (2011)
  • Understanding Death of a Salesman, Brenda Murphy and Susan C. W. Abbotson, Greenwood (1999)
  • Robert Willoughby Corrigan, ur. (1969). Arthur Miller: A Collection of Critical Essays. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall. ISBN 978-0135829738. OL 5683736M. 
  • Arthur Miller Journal, published biannually by Penn State University Press. Vol. 1.1 (2006)
  • Radavich, David. "Arthur Miller's Sojourn in the Heartland". American Drama 16:2 (Summer 2007): 28–45.

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]


Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Artur Miler na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Артур_Милер&oldid=27752993”