Banja Topilo
Banja Topilo | |
|---|---|
 Banja Topilo | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Nišavski |
| Grad | Niš |
| Gradska opština | Crveni Krst |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 430 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 27′ 16″ S; 21° 54′ 20″ I / 43.454333° S; 21.9055° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 630 m |
.svg)  Banja Topilo Banja Topilo na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 018 |
| Registarska oznaka | NI |
Banja Topilo jedna je od nedovoljno razvijenih banja, koja se nalazi na 25 km severno od Niša u živopisnoj dolini Toponičke reke. Ova relativno mala i nova srpska banja čija su lekovita svojstva otkrivena slučajno, neprestano se širi, tako da su njeni današnji smeštajni kapaciteti od oko 500 ležajeva u privatnom smeštaju, uglavnom popunjeni tokom cele godine.[1]
Sa temperaturom vode od 34 °C, voda Banje Topilo spada u akroterme ili tople mineralne vode iz grupe hipotermalnih, čija se balneološka svojstva koriste za kupanje i piće. Sezona lečenja u Banji traje od 6. maja do 1. novembra.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Najstariji zapis potiče iz 1832. godine, u kome narod proklinje spahiju zbog visoke naknade za potapanje grsnica (konoplje). Termalne vode izvora Banje Topilo u daljoj prošlosti koristili su za topljenje grsnice (konoplje) - topilo za konoplju, otuda naziv Topilo, a meštani okolnih sela su ih koristili kao kultne i lekovite za lečenje. O lekovitim svojstvima vode među lokalnim stanovništvom prepričavaju se slučajevi izlečenja u Topilu, iz nekih davnih vremena:
Po jednoj takvoj priči, zimovali su neki pastiri sa stadom ovaca na Božurištu kraj Topila, pa se jedan od njih ukočio, a ovaj drugi, ne znajući šta će s njim, unese ga u vir. Posle pola sata ovčar je prohodao. Legenda kazuje i da je jednoj ovci opala vuna, pa su je namazali blatom iz Tresibare (čija lekovitost, inače, nikada nije ispitana). Za nekoliko dana, primećeno je kako joj raste novo runo...[3]
U pećinama oko Topila krajem prve polovine 19. veka sklonio se od „čume“ (kuge) pazaranski rod iz Vele Polja, pa se po njima ovdašnji lokalni vis zove Pazaranski kamen.
Glas o banji prenosio se od usta do usta. Kad je to uzelo maha, šezdesetih godina, reagovala je sanitarna inspekcija. Kako dugo godina voda nije bila ispitana, a glas o lekovitim svojstvima banje sve više prenosio do bolesnika, u strahu od epidemije, inspekcija je dala nalog da se za piće i kupanje zabrani upotreba vode iz Topila. One odvažnije koji su pokušali da koriste vodu rasterivala je policija.
Početak novijeg korišćenja Banje datira iz 1954. godine, mada se Topilo u zvaničnim dokumentima opštine Niš pominje prvi put tek 1985. godine. Upotreba vode i smeštaj bolesnika odvijao se spontano; u toku sezone (juli - oktobar) izrastalo je poveće „divlje“ naselje sa oko stotinu koliba od pruća i šatora („čerge“). Osim iz okoline posetioci su dolazili, i dolaze, i iz udaljenijih krajeva: Toplice, Zaplanja, Niša.
Krajem šezdesetih godina između Kravljana i Velepoljaca započeo je pravi mali rat oko toga u čijem je ataru banja i ko polaže pravo na izvore lekovite vode. Kravlje je formiralo svoje turističko društvo, a Vele Polje svoje. Dok su se oni svađali, sredinom sedamdesetih godina, naseljenici su formirali svoju organizaciju i započeli izgradnju kupatila. Videvši to, Velepoljci i Kravljani odluče da im se pridruže. Tako je osnovana jedinstvena turistička organizacija „Topilo“ koja i danas radi. Kupatila su podignuta na samim izvorima, pa je jedno nazvano velepoljsko, a drugo kravljansko – radi mira u kući.[3]
Od 1970-tih godina započeo je masovniji proces naseljavanja Banje. Prve kuće sagrađene su 1971. godine. No, i pored toga, Topilo se sporo razvijalo. Meštani su sami finansirali izgradnju infrastrukture, visokonaponskog voda i sami kaptirali izvore.
Izgradnja vikendica i stabilnijih objekata za izdavanje, sve više je intenzivirana tako da je osamdesetih godina 20. veka u Topilu već bilo oko 90.[4] Prostorni i detaljni urbanistički plan Banje sačinjen je 1995. godine.
S početka 21. veka smeštajni kapaciteti u Banji su oko 500 ležajeva
Položaj[uredi | uredi izvor]
Banja Topilo se nalazi u maloj kotlini na granici prema velepoljskom ataru, u klisuri Toponičke reke, na toponičkom rasedu, između Golog vrha i Božurišta, u blizini Cerjanske i Biserne pećine, 25 km severno od Niša.
Do nje se može stići asfaltnim putem koji iz Niša, sa juga i Aleksinca, sa severa vodi ka selima Gornja Toponica i Vele Polje.
Na izlazu iz Toponičke klisure, pored crkve Svetog Nikole, u vodenici u koritu reke, na bočnom rasedu, nalazi se još jedan termalni izvor, poznat kao Vidrište.
Infrastruktura[uredi | uredi izvor]
Banjsko lečilište raspolaže sa dva bazena zatvorenog tipa po sistemu neprekidnog doticanja i oticanja vode direktno sa izvora. Jedan bazen namenjen je samo ženama.
Banja ima svog lekara koji propisuje terapiju, a za dodatni oporavak gostima su na raspolaganju masaža i elektroterapija.
Kupatilima gazduje niški „Invest-projekt“ kao većinski vlasnik infrastrukture.[3]
Karakteristike termalnih izvora[uredi | uredi izvor]
Prve analize termomineralne vode obavljene su sredinom sedamdesetih godina 20. veka za potrebe nekolicine meštana banje, i tada je potvrđena njena lekovitost.
Topla mineralna voda izvire iz oko 18 izvora, izdašnosti od 10 m³/sec. Sa temperaturom vode od 34 °C, vode ove Banje spadaju u akroterme ili tople mineralne vode iz grupe hipotermalnih voda (od 20 do 34 °C), koje se koriste u balneo terapiji kod bolesti gde je za njihovo lečenje potrebna povišena temperatura (kupanje, obloge, orošavanje, ispiranje). Voda ove Banje koristi se uz balneo terapiju i za piće.
Balneološka svojstva[uredi | uredi izvor]
Glavne balneološke faktore Banja Topilo, pored klimatskih, čine termomineralne vode koje neprekidno protiču kroz banjske bazene, peloidi, promena sredine, dijetetski režim, aktivan i pasivan psihofizički odmor.
Balneološke indikacije termomineralne vode Banje Topilo
| Namena | Indikacije |
|---|---|
| Za kupanje |
|
| Za piće |
|
Lečenje kupanjem u ovoj vodi sprovodi se u trajanju do 20 minuta jednom dnevno.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Panorama banje u smiraj jesenjeg dana.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Banja Topilo”. Turistička organizacija Niš. Arhivirano iz originala 26. 05. 2016. g. Pristupljeno 16. 5. 2016.
- ^ Frfalanović, Danijel. „Raj na Toponičkoj reci – Banja Topilo”. portalmladi.com. Pristupljeno 16. 5. 2016.
- ^ a b v „Voda za oči, rane i reumatizam”. Politika (2008). Pristupljeno 16. 5. 2016.
- ^ Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; Gradina - Niš, (1995). str. 74-75.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Stevan M. Stanković Pisana reč o banjama Srbije - GLOBUS 37-38 – časopis za metodološka i didaktička pitanja geografije.
