Demonim
Demonim (od grč. δῆμος [dẽmos] — „narod“ ili „stanovništvo“ i ὄνομα [ónoma] — „ime“) je imenica kojom se označava stanovništvo određenog mesta ili oblasti, a izvodi se iz imena tog mesta, odnosno oblasti.[1][2] U tom značenju, termin se koristi ne samo u nauci, već je ozvaničen i na međunarodnom nivou, kroz rad specijalizovanih agencija i stručnih službi Ujedinjenih nacija.[3]
U vreme konstituisanja stručne lingvističke terminologije, tokom 19. veka, u naučnu upotrebu je ušao i pojam etnikon ili skraćeno etnik,[4] ali taj polisemični (višeznačni) termin je tokom 20. veka postepeno napušten u međunarodnim lingvističkim krugovima, prvenstveno zbog toga što je u javnosti dolazilo do mešanja pomenutog termina sa pojmom etnonim, koji ima sasvim drugačije značenje, a odnosi se na imenovanje etničke pripadnosti.
Značenje i upotreba[uredi | uredi izvor]
Kao posebna vrsta imenica, demonimi (odnosno etnikoni ili etnici) koriste se za označavanje geografske pripadnosti ili geografskog porekla. Imenice-demonimi pišu se početnim velikim slovom, dok se iz njih izvedeni prisvojni pridevi (ktetici) pišu malim slovom.[5] Po pravilu, demonimi se javljaju u oba roda i oba broja.
Na primer, demonim „Beograđanin” (mn. „Beograđani”) označava stanovnika Beograda. U ženskom rodu, demonim „Beograđanka” (mn. „Beograđanke”) označava stanovnicu Beograda.
Pojam demonim, odnono etnikon ili etnik (prema starijoj terminologiji), ne treba mešati sa pojmom etnonim, koji se odnosi na nazive etničkih zajednica, kojima se iskazuje etnička pripadnost. Ova razlika se na poseban način ispoljava kod pojedinih homonima, koji imaju ne samo demonimsko, već i etnonimsko, a ponekad i dodatno politonimsko značenje.[6]
Na primer, imenica „Crnogorci” može imati sva tri značenja: Crnogorci kao demonimski naziv za sve stanovnike Crne Gore i ljude koji su rodom ili poreklom sa prostora Crne Gore, Crnogorci kao etnonimski naziv za etničke Crnogorce i najzad, Crnogorci kao politonimski naziv za državljane Crne Gore.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Roberts 2017, str. 205-206.
- ^ Otašević 2020.
- ^ United Nations Group of Experts on Geographical Names (UNGEGN): Toponymy Training Manual
- ^ Room 1996, str. 38.
- ^ Šipka 2010, str. 1344, 1362.
- ^ Coates 2021, str. 5-19.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Brborić, Veljko (2009). „Nazivi naseljenih mesta, njihovi etnici i ktetici u pravopisnim rečnicima srpskog jezika”. Razvojni procesi i inovacije u srpskom jeziku. 1. Beograd: Međunarodni slavistički centar. str. 327—339.
- Brborić, Veljko (2013). „Pisanje etnika i ktetika u Pravopisu i Pravopisnom rečniku”. Srpski jezik i njegovi resursi: Teorija, opis i primene. Beograd: Međunarodni slavistički centar. str. 75—84.
- Gerogijević, Svetozar (1981). „O problemima patronima, etnika i ktetika u srpskohrvatskom jeziku”. Onomatološki prilozi. 2: 123—142.
- Jelić, Marijan (2005). „Normiranje etnika i ktetika”. Primenjena lingvistika. 6: 177—182.
- Jelić, Marijan (2007). „Sufiksi za tvorbu etnika (od ojkonima u Vojvodini)”. Zbornik za srpski jezik, književnost i umjetnost. 3-4 (2006-2007): 345—369.
- Jelić, Marijan (2007). „Tvorba etnika i ktetika (od ojkonima u Vojvodini)”. Srpski jezik: Studije srpske i slovenske. 12 (1-2): 459—468.
- Jelić, Marijan (2010). Etnici i ktetici u Vojvodini. Sombor: Pedagoški fakultet.
- Jelić, Marijan (2014). „Dubletna obrazovanja i homonimske nominacije kod etnika i ktetika (od ojkonima u Vojvodini)”. Naš jezik. 45 (3-4): 19—37.
- Lazarević, Miroslav (2017). Rečnik etnika i ktetika. 1. Beograd: Nova zagonetka.
- Lazarević, Miroslav (2018). Rečnik etnika i ktetika. 2. Beograd: Nova zagonetka.
- Marinković, Ivana; Jovanović, Jovana (2012). „Tvorbena analiza nekih imenica iz klase etnika u srpskom jeziku”. Savremena proučavanja jezika i književnosti. 1. Kragujevac: Filološko-umetnički fakultet. str. 55—64.
- Otašević, Đorđe (2020). 100 onomastičkih termina. Beograd: Alma.
- Pešikan, Mitar (1958). „O građenju imena stanovnika u odnosu na imena zemalja i mesta”. Naš jezik. 9 (5-6): 196—205.
- Radić, Jovanka (1999). „O tvorbenoj strukturi etnika (na primerima iz centralne Srbije)”. Srpski jezik: Studije srpske i slovenske. 4 (1-2): 749—757.
- Roberts, Michael (2017). „The Semantics of Demonyms in English”. The Semantics of Nouns. Oxford: Oxford University Press. str. 205—220.
- Room, Adrian (1996). An Alphabetical Guide to the Language of Name Studies. Lanham and London: The Scarecrow Press.
- Skok, Petar (1953). „Tvorba imena stanovnika od imena naselja i oblasti”. Jezik. 2 (3): 65—68.
- Ćorić, Božo (1984). „Etnik, ktetik i norma (povodom oblika Kozarčanin i kozarački)”. Naš jezik. 26 (2-3): 152—159.
- Coates, Richard (2021). „Some thoughts on the theoretical status of ethnonyms and demonyms”. Onomastica. 65 (2): 5—19.
- Šipka, Milan N. (2010). Pravopisni rečnik srpskog jezika sa pravopisno-gramatičkim savetnikom (PDF) (1. izd.). Novi Sad: Prometej.
- Šipka, Milan N. (2012). „O pejorativnoj upotrebi etnika i etnonima u srpskom jeziku”. Nauka i identitet: Filološke nauke (PDF). Pale: Filozofski fakultet. str. 127—135.
- Štasni, Gordana R. (2012). „Etnici u Vukovom Srpskom rječniku (1852) i leksičko-semantička norma”. Srpski jezik i njegove norme. Beograd: Međunarodni slavistički centar. str. 309—318.