Epulon
Epulon (Epulo, Epulone, Aepulo) je bio vladar ilirskog plemena Histri koje se borilo protiv Rimljana u vreme početka rimske ekspanzije na područje današnje Istre. U početku se Epulon sukobio sa Rimljanima kod Akvileje (danas mali grad u Italiji, blizu granice sa Slovenijom). U nastavku sukoba, Rimljani su prvo zauzeli druga važna istorijska središta u Istri, a Epulon je konačno poražen u opsadi njegove prestonice Nezakcija. Rimljani u početku nisu uspeli da zauzmu Nezakcijum čak ni nakon duge opsade grada. Tek kada su Rimljani preusmerili tok reke koja je štitila Nezakcijum i snabdevanje vodom, Epulon je shvatio da su Rimljani pobedili, pa je izvršio samoubistvo izbovši se mačem kako bi izbegao ropstvo [1]. Epulon je postao simbol heroja koji je izabrao smrt umesto zatočeništva [2].
Iliri nisu imali svoju istoriografiju, a rimski i grčki istoričari nisu uvek bili nepristrasni kada su pisali o njima. Osim arheoloških nalaza, rimske i grčke hronike gotovo su jedini izvori saznanja o Ilirima.
Rat Rimljana protiv Histrijana dogodio se u periodu od oko 181. p. n. e. i prvi okršaji oko Akvileje do 175. godine. n. e. i rimske pobede.
Rimski istoričar Livije navodi da su prvi napadi na Akvileju uspešno odbijeni, nakon čega je uspostavljen relativni mir. Svakako, Histri su i dalje videli rimsko prisustvo kao opasnost, pa su dolaskom Epulona na vlast sukobi ponovo počeli. U nekoliko sporadičnih bitaka, Histri su doslovno isekli pripadnike nekoliko rimskih jedinica. Novi rat možda nije bio zasnovan na uverenju ilirskih plemena da mogu pobediti Rim, ali je izvesno da se bezobzirnost Rimljana više nije mogla tolerisati.
M. Junius i A. Manlius, bivši konzuli ... u rano proleće poveli su svoju vojsku u Histriju. Pustošili su levo i desno ... Libija: Ab Urbe Condita, 41.10
Livije takođe spominje da su Histri uspešno izvršili napad na rimski logor, tokom kojeg su legionari u panici pobegli, a Histri su uzeli veliki ratni plen: dragocenosti, opremu, hranu i vino. Ali rimska vojska se brzo pregrupisala i stigli su ilirski ratnici natovareni plenom, opijeni pobedom i vinom i lako su povratili ono što su izgubili. Mnogi Histri su ubijeni, a Epulon se sklonio u Nezakcijum. Evo kako je Livije to opisao:
... Počeo je odlučujući napad na Nezakcij, grad u kojem su se vođe Histra i njihov kralj Epulon povukli ... Klaudije je donio dvije nove legije ... Rijeka je tekla pored grada koja je spriječila napad na njega i iz koje su se Histri snabdevali vodom. / Klaudijeva vojska / nakon višednevnog rada promenila je tok reke i prekinula protok vode, što je stanovnike u velikoj meri uznemirilo. Iako nisu pomišljali da mole za mir, ubili su svoje žene i decu i obesili ih niz zidove kako bi zastrašili neprijatelja ... Rimljani su konačno provalili u grad ... Epulon je oduzeo sebi život da ga ne uhvate živog ... Ostali su ubijeni ili zarobljeni ... Zatim su uništeni i Mutila i Faveria ... Ratni plen je nadmašio očekivanja s obzirom na siromaštvo domaćeg stanovništva; 5.632 ljudi prodato je u ropstvo. Kolovođama su odsečene glave ...
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Livy, Ab Urbe Condita, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-921664-2, Pristupljeno 2021-08-04
- ^ Klaić, Željko (2016). „Hrvatski tisak i općinski izbori u Tinjanu na početku XX. stoljeća”. Problemi sjevernog Jadrana. 15: 35—72. ISSN 0351-8825. doi:10.21857/mzvkptxe19.
