Zarandž
| Zarandž pašt. زرنج | |
|---|---|
 Kamioni čekaju da uđu u Iran na graničnom prelazu Zarandž. | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Avganistan |
| Provincija | Nimruz |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2015. | 160,902 [1] |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 30° 34′ 25″ S; 61° 30′ 49″ I / 30.5736° S; 61.5136° I |
| Aps. visina | 476 m m |
  Zarandž Zarandž na karti Avganistana | |
Zarandž ili Zarang (persijski / paštunski / belučki: زرنج) je grad na jugozapadu Avganistana, blizu granice sa Iranom, koji 2015. godine[2] imao 160.902 stanovnika. On je glavni grad provincije Nimruz i povezan je autoputevima sa Laškar Gahom na istoku, Farahom na severu i iranskim gradom Zabolom na zapadu. Zarandž je glavni granični prelaz između Avganistana i Irana, što je od velike važnosti za trgovinski put između srednje Azije i južne Azije sa Bliskim istokom.
Zarandž je trgovačko i tranzitno čvorište u zapadnom Avganistanu, na granici sa Iranom. U Zaratu živi 17.878 ljudi u stambenim jedinicama gde postoji ukupno 1.759 hektara poljoprivrednog zemljišta.[3] Komercijalno korišćenje zemljišta grupisano je na glavnom putu za Iran.
Istorija Zarandža traje više od 2500 godina, a Jakub ibn el Lait el Safar, osnivač dinastije Safarida, rođen je u ovom gradu.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Savremeni Zarandž nosi ime drevnog grada čije je ime na staropersijskom jeziku takođe zasvedočeno kao Zranka.[4] Na grčkom je ova reč postala Drangijana. Druga istorijska imena za Zarandž uključuju Zira,[5] Zarangia, Zarani itd.[6] Na kraju je reč Zarandž izvedena od drevne staropersijske reči zaranka („vodeno zemljište“; na paštuskom džaranda).
Ahemenidska Zranka, glavni grad Drangijane, gotovo se sigurno nalazio u Dahan-e Gholamanu, jugoistočno od Zabola u Iranu.[7]Nakon napuštanja tog grada, njegovo ime, Zarang ili Zarandž u kasnijoj persijsko-arapskoj ortografiji, preneto je u naredna administrativna središta regije, koja je i sama postala poznata kao Sakastan, zatim Sidžistan[8] i na kraju Sistan. Srednjovekovni Zarandž se nalazi u mestu Nadi-i `Ali, 4,4 km severno od modernog grada Zarandža.[9] Prema arapskim geografima, pre srednjovekovnog Zarandža, glavni grad Sistana nalazio se u Ram Šahristanu (Abar šarijar). Ram Šahristan je vodom snabdevan kanalom iz reke Helmand, ali je njegova brana pukla, pa je područje bilo lišeno vode, a stanovništvo se preselilo trodnevnim hodom kako bi pronašlo Zarandž.[10] Zarandž se pojavljuje na Pojtingerovoj karti kasne antike.
Područje je došlo pod muslimansku vlast 652. godine, kada se Zarandž predao guverneru Horasana; naknadno je postao osnova za dalje širenje kalifata u regionu. Godine 661., mali arapski garnizon je ponovo uspostavio svoju vlast u regionu nakon što je privremeno izgubio kontrolu zbog okršaja i pobuna.[11] U Zarandžu je zabeležena nestorijanska hrišćanska zajednica u šestom veku, a krajem osmog veka postojala je jakobitska eparhija u Zarandžu.[12] U 9. veku Zarandž je bio glavni grad dinastije Safarida, čiji je osnivač bio lokalni kazandžija, koji je postao gospodar rata, po imenu Jakub ibn el Lajt el Safar.[13] Postao je deo Gaznavida, Gorida, Trimurida, Safavida i drugih. Poraženi od Samanida 900. godine, Safaridi su polako gubili položaj značajnog činioca u regionu, sve dok ih Mahmud od Gaznija nije osvojio 1003. godine.[14] Posle toga, Zarandž je služio kao glavni grad Nasrida (1029-1225) i Mihrabanida (1236-1537) malik Nimruza.[15]
Početkom 18. veka grad je postao deo avganistanske dinastije Hotaki sve dok ih 1738. godine nije uklonio Nader Šah iz Horasana. Do 1747. Godine kada je na vlast došao Ahmad Šah Durani postao je deo modernog Avganistana nakon što je Ahvad Šah Durani ujedinio sva različita plemena i stekao teritorije od severoistočnog Irana do Delhija u Indiji. Pod modernim avganistanskim vladama ovo područje je bilo poznato kao provincija Farah-Čakansur do 1968. godine, kada je odvojeno da bi se formirale provincije Nimruz i Farah.[16] Grad Zarandž postao je glavni grad provincije Nimroz.
Nedavni događaji[uredi | uredi izvor]
Organizacija graničnih puteva indijske vlade izgradila je novi autoput pod nazivom Put 606 između Zarandža i Delarama u provinciji Farah, izdvojivši oko 136 miliona američkih dolara kako bi otvorila vezu između duboke morske luke u Čabaharu u Iranu i glavnih autoputeva Avganistana, sistem koji povezuje Kabul, Kandahar, Herat, Mazari Šarif i Kunduz. Autoput dug 215 kilometara, simbol indijskog razvojnog rada u ratom razorenoj zemlji, indijski ministar spoljnih poslova Pranab Muherdži predao je avganistanskim vlastima u januaru 2009. godine u prisustvu avganistanskog predsednika Hamida Karzaija i Ministara spoljnih poslova Rangin Dadfar Spanta. "Završetak puta odražava odlučnost Indije i Avganistana da ništa ne može sprečiti ili ometati saradnju između dve zemlje," rekao je Muherji u funkciji obeležavanja ove primopredaje. Tom prilikom, Karzai je rekao, da je završetak projekta poruka onima koji žele da zaustave saradnju između Indije i Avganistana. „Naša saradnja neće stati“. Talibani su se protivili ovom projektu i pokrenuli su učestale napade na građevinske radnike pokušavajući da ih prisile na obustavnjanje posla. Ukupno šest Indijanaca, uključujući vozača Organizacije graničnih puteva i četiri vojnika ITBP-a, i 129 Avganistanaca ubijeno je u tim napadima.
Pokrajina je bila jedna od 7 (Nimruz, Helmand, Kandahar, Uruzgan, Gazni, Paktika i Zabul) u kojima su se talibani nedavno pregrupisali. Zazim je 14. avgusta 2012. godine u Zarandžu nekoliko bombaša samoubica ubilo desetine civila u velikom terorističkom napadu na grad.[17]
Zbog neposredne blizine Zarandža sa Iranom, grad se uglavnom oslanja na iranske proizvode. Povećanjem trgovine avganistanska granična policija suočava se sa porastom šverca, posebno ilegalnih droga i oružja. Ukupna ekonomska situacija postaje bolja za lokalno stanovništvo grada. Stotine kamiona sa robom sa Bliskog istoka svakodnevno ulaze u grad.
U poslednjoj deceniji, američki marinci i drugi pripadnici Međunarodnih snaga za pomoć u bezbednosti (MSPB) posetili su grad Zarandž. Američki marinci i drugi američki zvaničnici uključeni su sa avganistanskom vladom u velike razvojne projekte. To uključuje unapređenje mreže za navodnjavanje grada, izgradnju avganistanske vojske i kasarne avganistanske nacionalne policije, kao i bolnice i škole.
Grad opslužuje aerodrom Zarandž, koji takođe unapređuju Sjedinjene Države. Američki marinci dodeljeni trećem korpusu poznati kao morsko avionsko krilo posećuju Zarandž otkako je izgrađena operativna baza američke morske baze Delaram u okrugu Delaram u Zarandžu. A 3. krilo morskih aviona izgradilo je dve betonske zone za sletanje helikoptera na zapadnoj strani šljunkovite piste aerodroma Zarandž kako bi olakšalo sletanje helikoptera USMC V-22 Osprej 3. i 4. bataljona marinaca. Helipadi sada opslužuju sve helikoptere koji sleću na aerodrom Zarandž.
Klima[uredi | uredi izvor]
Zarandž ima vruću pustinjsku klimu (Kepenova klasifikacija klime BWh) sa veoma vrućim letima i hladnim zimama. Padavina je vrlo malo, a uglavnom zimi. Temperatura leti može da se približi 50 °C (122 °F); najviša pouzdano zabeležena temperatura je 49,6 °C (121,3 °F), a najniža je −13,2 °C (55,8 °F). .[18]
| Klima Zarandž | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 24,1 (75,4) |
30,6 (87,1) |
37,0 (98,6) |
45,0 (113) |
51,0 (123,8) |
49,7 (121,5) |
49,3 (120,7) |
50,0 (122) |
49,7 (121,5) |
42,0 (107,6) |
36,0 (96,8) |
27,8 (82) |
51 (123,8) |
| Maksimum, °C (°F) | 14,3 (57,7) |
18,7 (65,7) |
25,0 (77) |
32,6 (90,7) |
37,3 (99,1) |
42,8 (109) |
42,5 (108,5) |
41,3 (106,3) |
37,0 (98,6) |
31,2 (88,2) |
23,1 (73,6) |
17,7 (63,9) |
30,29 (86,53) |
| Prosek, °C (°F) | 6,5 (43,7) |
10,0 (50) |
15,7 (60,3) |
23,3 (73,9) |
29,1 (84,4) |
33,4 (92,1) |
35,0 (95) |
32,3 (90,1) |
27,2 (81) |
21,9 (71,4) |
13,1 (55,6) |
8,7 (47,7) |
21,35 (70,43) |
| Minimum, °C (°F) | 0,1 (32,2) |
2,9 (37,2) |
7,7 (45,9) |
14,7 (58,5) |
20,0 (68) |
25,2 (77,4) |
27,3 (81,1) |
24,9 (76,8) |
18,5 (65,3) |
12,3 (54,1) |
4,8 (40,6) |
0,7 (33,3) |
13,26 (55,87) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −13,2 (8,2) |
−8,2 (17,2) |
−5,2 (22,6) |
1,0 (33,8) |
5,0 (41) |
16,0 (60,8) |
18,4 (65,1) |
13,2 (55,8) |
3,9 (39) |
−2,7 (27,1) |
−7,1 (19,2) |
−8,8 (16,2) |
−13,2 (8,2) |
| Količina padavina, mm (in) | 19,7 (0,776) |
9,9 (0,39) |
11,2 (0,441) |
2,4 (0,094) |
0,6 (0,024) |
0,0 (0) |
0,0 (0) |
0,0 (0) |
0,0 (0) |
1,2 (0,047) |
1,4 (0,055) |
5,1 (0,201) |
51,5 (2,028) |
| Dani sa kišom | 3 | 2 | 2 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 11 |
| Relativna vlažnost, % | 55 | 50 | 44 | 40 | 35 | 29 | 28 | 29 | 33 | 41 | 49 | 54 | 40,6 |
| Izvor: NOAA (1969-1983)[19] | |||||||||||||
Demografija[uredi | uredi izvor]
Prema Ministarstvu za ruralnu rehabilitaciju i razvoj (MRRR), zajedno sa UNHCR-om i Centralnim zavodom za statistiku (CZS) Avganistana, 2004. godine stanovništvo Zarandža je iznoslo oko 49.851 ljudi. Etničke grupe su sledeće: Beludži 44%, Paštuni 34% i Tadžikistanci 22%.[20]
Grad Zarandž ima 160.902 stanovnika.[3]
Put 606: Autoput Delaram-Zarandž[uredi | uredi izvor]
Autoput Delaram – Zarandž, poznat i kao Put 606, je dvosmerni put dužine 217 km ili 135 milja koji je izgradila Indija u Avganistanu, povezujući Delaram u provinciji Farah sa Zarandžom u susednoj provinciji Nimruz u blizini iranske granice.[21] Povezuje avganistansko-iransku granicu sa autoputem Kandahar-Herat u Delaramu, koji omogućava povezivanje sa drugim velikim avganistanskim gradovima preko puta A01, uključujući planiranu rudarsku eksploataciju Indije u koncesiji za rudarstvo Hadžigak. Put 606 smanjuje vreme putovanja između Delarama i Zarandža sa ranijih 12–14 sati na samo 2 sata. Indija i Iran su potpisali sporazum u maju 2016. godine o povezivanju sa lukom Čabahar železničkom i putnom vezom.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „The State of Afghan Cities report 2015”. Arhivirano iz originala 2015-10-31. g.
- ^ „The State of Afghan Cities Report 2015”. Pristupljeno 20. 10. 2015.
- ^ a b „The State of Afghan Cities Report 2015”. Pristupljeno 20. 10. 2015.
- ^ Schmitt, Rüdiger (15 December 1995). "DRANGIANA or Zarangiana; territory around Lake Hāmūn and the Helmand or Hindmand river in modern Sīstān". Encyclopædia Iranica. "The name of the country and its inhabitants is first attested as Old Persian z-r-k (i.e., Zranka)in the great Bīsotūn (q.v. iii) inscription of Darius I (q.v.; col. I l. 16), apparently the original name. This form is reflected in the Elamite (Sir-ra-an-qa and variants), Babylonian (Za-ra-an-ga), and Egyptian (srng or srnḳ) versions of the Achaemenid royal inscriptions, as well as in Greek Zarángai, Zarangaîoi, Zarangianḗ (Arrian; Isidore of Charax), and Sarángai (Herodotus) and in Latin Zarangae (Pliny). Instead of this original form, characterized by non-Persian z (perhaps from proto-IE. palatal *γ or *γh), in some Greek sources (chiefly those dependent upon the historians of Alexander the Great, q.v.) the perhaps hypercorrect Persianized variant (cf. Belardi, p. 183) with initial d-, *Dranka (or even *Dranga?), reflected in Greek Drángai, Drangḗ, Drangēnḗ, Drangi(a)nḗ (Ctesias; Polybius; Strabo; Diodorus; Ptolemy; Arrian; Stephanus Byzantius) and Latin Drangae, Drangiana, Drangiani (Curtius Rufus; Pliny; Ammianus Marcellinus; Justin) or Drancaeus (Valerius Flaccus, Argonautica 6.106, 6.507) occurs."
- ^ Ten Thousand Miles in Persia: Or, Eight Years in Irán By Percy Sykes, pg. 363
- ^ Vogelsang, Willem: The Afghans. Wiley-Blackwell. 2002. ISBN 0-631-19841-5. str. 162.. Retrieved 2011-01-21.
- ^ Gnoli (1993).
- ^ “….As for ibn-Samurah, he established his rule over everything between Zaranj and Kishsh of the land of al-Hind, and over that part of the region of the road of ar-Rukhkhaj which is between it and the province of ad-Dhawar”, The origins of the Islamic State, Part II (1924) page 143 by Murgotten, Francis Clark
- ^ Schmitt (1995).
- ^ Guy Le Strange. The lands of the eastern caliphate: Mesopotamia, Persia, and Central Asia, from the Moslem conquest to the time of Timur. Cambridge geographical series. General editor: F. H. H. Guillemard. reprint Publisher Cambridge University Press Archive, 1930. Originally published 1905.
- ^ Islamic History: A New Interpretation By Muhammad Abdulhavy Shaban
- ^ Fiey, Pour un Oriens Christianus, 281
- ^ Ariana Antiqua: A Descriptive Account of the Antiquities and Coins of Afghanistan By Horace Hayman Wilson, pg. 154
- ^ Joel L. Kraemer, Philosophy in the Renaissance of Islam: Abū Sulaymān Al-Sijistānī and His Circle, Vol. VIII, ed. Itamar Rabinovich, William M. Brinner, Martin Kramer, Joel L. Kraemer and Shimon Shamir, (Brill, 1986), 4.
- ^ C.E. Bosworth (2002). "Zaranj". In P. J. Bearman; T. Bianquis; C. E. Bosworth; E. Van Donzel; W. P. Heinrichs (eds.). The Encyclopaedia of Islam. Brill. p. 459.
- ^ Frank Clements. Conflict in Afghanistan: a historical encyclopedia. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-85109-402-8. str. 181.
- ^ Afghan blasts: 'Dozens killed' in Nimroz province
- ^ Extreme Temperatures From Around the World
- ^ „Zaranj Climate Normals 1969-1983”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 26. 12. 2012.
- ^ „Zaranj” (PDF). Ministry of Rural Rehabilitation and Development. april 2007. Arhivirano iz originala (PDF) 6. 3. 2016. g. Pristupljeno 2011-01-21.
- ^ „India hands over strategic highway to Afghanistan”. Hindu. 2009-01-23. Arhivirano iz originala 03. 02. 2009. g. Pristupljeno 2011-08-10.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bosworth, C. E., "Sistān ii. In the Islamic period," in Encyclopaedia Iranica (2011).
- Gnoli, G., "Dahan-e Ḡolāmān," in Encyclopaedia Iranica, vol. 6 (1993), 582–585.
- Šablon:Lands of the Eastern Caliphate
- Schmitt, R., "Drangiana," in Encyclopaedia Iranica, vol. 7 (1995) 534–537.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Special report about Nimroz province by Wali Arian na sajtu YouTube, March 18, 2014, 1TV (Afghan TV channel).
- Zaranj shows promise for future of Nimroz province Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. septembar 2012)
