Kristofer Laš

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kristofer Laš
Datum rođenja(1932-06-01)1. jun 1932.
Mesto rođenjaOmaho, SAD
Datum smrti14. februar 1994.(1994-02-14) (61 god.)
Mesto smrtiPitsford (Njujork), SAD

Robert Kristofer Laš (Omaho, 1. jun 1932 — Pitsford, 14. februar 1994) je bio američki istoričar, moralista, društveni kritičar i profesor istorije na Univerzitetu u Ročesteru.

Laš je kroz znanja iz oblasti istorije želeo da skrene pažnju američkog naroda na načine na koje vodeće javne i privatne institucije doprinose slabljenju porodica i zajednica. Težio je ka stvaranju istorijski utemeljene socijalne kritike koja će Amerikance naučiti kako da izađu na kraj sa konzumerizmom, proletarijatom i onim što je popularno označio kao „kultura narcizma”.

O njegovim knjigama, uključujući Novi radikalizam u Americi (1965), Utočište u bezdušnom svetu (1977), Kultura narcizma[1] (1979), Jedan jedini i pravi raj (1991), Pobuna elita i izdaja demokratije (posthumno objavljena 1996), se naširoko raspravlja. Njegovo najpoznatije delo je Kultura narcizma, koje je postalo bestseler i osvojilo Nacionalnu nagradu za najbolju knjigu[2] u kategoriji „Aktuelnih interesovanja”.[3]

Laš je poznat kao kritičar modernog liberalizma i kao istoričar nezadovoljstava uzrokovanih njime, ali je tokom vremena menjao svoju političku perspektivu. Tokom 60-ih, bio je neomarksista i oštar kritičar hladnoratovskog liberalizma. Tokom 70-ih je podržavao pojedine aspekte kulturnog konzervativizma sa levičarskom kritikom kapitalizma i iz Frojdove kritičke teorije je crpeo ideje o, kako je on to video, dugotrajnom sunovratu američke kulture i politike. Njegove ideje su često nailazile na otpor kod feministkinja[4], ali su bile vrlo popularne kod konzervativaca[5].

Kasnije je zaključio da je često prećutkivana, ali široko rasprostranjena vera u ideju „Progresa“ razlog zbog kojeg njegove ideje nisu imale veći odjek u društvu. Ovu tezu je dalje razvijao u svojim poslednjim velikim radovima, smatrajući da Amerikanci mogu mnogo toga da nauče od potisnutih i neshvaćenih populističkih i umetničkih pokreta iz devetnaestog i ranog 20. veka.[6]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen 1. juna 1932. u Omahi, Nebraska, Laš je poticao iz politički izrazito levičarske porodice. Njegov otac, Robert Laš je bio postdiplomski nagrađivan student i novinar; u Sent Luisu je osvojio Pulicerovu nagradu za uredništva u kojima je kritikovao rat u Vijetnamu[6][7]. Zora Laš (rođena Šaup), njegova majka koja je imala doktorat iz filozofije je radila kao socijalni radnik i učiteljica.[8][9][10]

Laš je bio umetnički i literarno aktivan; objavljivao je novine o dešavanjima u svom komšiluku tokom osnovne škole i u celosti prepisao orkestriranu operu „Ramplstilskin u D-molu“ sa 13 godina.[6]

Karijera[uredi | uredi izvor]

Laš je studirao na Univerzitetu u Harvardu, gde je bio cimer Džonu Apdajku, i na Kolumbija Univerzitetu, gde je radio sa Vilijamom Luhtenburgom.[11] Ričard Hofštader je značajno uticao na njega i Laš je napisao uvodnu reč za kasnija izdanja Hofštaderove Američke političke tradicije, kao i članak o Hofštaderu u Njujorškom književnom pregledu 1973. godine. Predavao je na Univerzitetu u Ajovi, a kasnije je bio profesor istorije na Univerzitetu u Ročesteru sve do svoje smrti 1994. godine. Laš je imao i vidljivu ulogu u javnosti. Rasel Džejkobi je za njega napisao: „Mislim da se nijedan istoričar iz njegove generacije nije u toj meri angažovao u javnom životu“.[9] Godine 1984. se pojavio na televizijskom Kanalu 4 u diskusiji sa Majklom Ignatifom i Kornelijusom Kastorijadisom.[12]

Tokom 60-ih, Laš se izjašnjavao kao socijalista, a svoju inspiraciju nije pronalazio samo u radovima Čarlsa Rajta Milsa, već i u radovima koji su mu prethodili, kao što su oni od Dvajta Makdonalda.[13] Laš je kasnije bio pod uticajem radova Frankfurtske škole i prvih izdanja Pregleda Nove Levice i izjavio da je marksizam od ključnog značaja za njega.[14] Međutim, tokom 70-ih je odbacio levičarsku veru u ideju progresa - temi o kojoj je kasnije pisao njegov student Dejvid Noubl – i tu ideju je kasnije video kao uzrok neuspeha levice, uprkos rastućem nezadovoljstvu i konfliktima koji su obeležili taj period.

U tom periodu, počela je da se rađa ideja koja je obeležila Laševu kasniju društvenu kritiku: sinkretičku sintezu Sigmunda Frojda i elementa društveno konzervativne misli koja je bila vrlo kritički nastrojena prema kapitalizmu i njegovim uticajima na tradicionalne institucije.

Pored Luhtenburga, Hofštadera i Frojda, na Laša su naročito uticali Orestes Braunson, Henri Džordž, Luis Mamford, Žak Elul, Rajnhold Nibur i Filip Rif.[15] Grupa značajnih studenata je sa njim sarađivala na Univerzitetu u Ročesteru kao što su Eugen Đenoves, i privremeno, Herbert Gutman, Leon Fink, Rasel Džejkobi, Brus Levin, Dejvid Noubl, Moris Izerman, Vilijam Lič, Rošel Gerštajn, Kevin Matson i Ketrin Tamber.[16]

Smrt[uredi | uredi izvor]

Nakon naizgled uspešne operacije kancera 1992. godine, Lašu je godinu dana kasnije dijagnostikovan kancer u metastazi. Saznavši da su šanse za produženje njegovog života male, odbio je hemoterapiju, smatrajući da će mu to oduzeti neophodnu energiju za pisanje i predavanje. Jednom vrlo upornom doktoru specijalisti je napisao: „Prezirem kukavičku želju za životom zarad života samog, koje je, izgleda, duboko ukorenjeno u američki temperament.“[6] Laš je podlegao bolesti u svom domu u Pitsfordu, Njujork, 14. februara 1994. u 63. godini života.[17]

Ideje[uredi | uredi izvor]

Kultura narcizma[uredi | uredi izvor]

U svom najpoznatijem delu, Kultura narcizma: Američki život u vreme iščezavajućih očekivanja (1979) Laš je pokušao da hegemoniju modernog kapitalizma dovede u vezu sa ukorenjivanjem „terapijskog“ načina mišljenja u društveni i porodični život, kao što je to činio Filip Rif. Laš je smatrao da je društveni razvoj 20. veka (naročito Drugi svetski rat i rast potrošačke kulture u vremenu koje sledi), doveo do uspona narcističke strukture ličnosti, u kojoj je poimanje ljudi kao slabih i lomljivih dovelo do, između ostalog, straha od vezivanja i dugotrajnih veza (uključujući i religijske), straha od procesa starenja (primer „kult mladosti“ tokom 60-ih i 70-ih) i preteranim interesovanjem za slavu i poznate ličnosti (u početku negovanim kroz industriju pokretnih slika, a kasnije uglavnom kroz televiziju). Dalje je tvrdio da se ovaj tip ličnosti prilagodio strukturnim promenama u svetu posla (slabljenju agrikulture i manufakture u SAD i pojavom informacionog društva). Smatrao je da je takvim kulturnim razvojem terapijski senzibilitet neizbežno ojačao (a sa njim i zavisnost od njega) koji je, s namerom ili ne, podrio starije tehnike samopomoći i lične inicijative. Do 70-ih su čak i zahtevi za individualizmom postali očajni i suštinski neuspeli krici koji su izražavali dubinski nedostatak smisla.

Knjige[uredi | uredi izvor]

  • 1962: The American Liberals and the Russian Revolution.
  • 1965: The New Radicalism in America 1889-1963: The Intellectual As a Social Type.
  • 1969: The Agony of the American Left.
  • 1973: The World of Nations.
  • 1977: Haven in a Heartless World: The Family Besieged.
  • 1979: The Culture of Narcissism: American Life in an Age of Diminishing Expectations.
  • 1984: The Minimal Self: Psychic Survival in Troubled Times.
  • 1991: The True and Only Heaven: Progress and Its Critics.
  • 1994: The Revolt of the Elites: And the Betrayal of Democracy, W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-31371-0.
  • 1997: Women and the Common Life: Love, Marriage, and Feminism.
  • 2002: Plain Style: A Guide to Written English.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Lasch, Christopher (1979). The Culture of Narcissism: American Life in an Age of Diminishing Expectations. W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-30738-2. 
  2. ^ Lasch, Christopher (1961). Revolution and Democracy: The Russian Revolution and the Crisis of American Liberalism, 1917–1919 (PhD thesis). New York: Columbia University. OCLC 893274321
  3. ^ „Christopher Lasch”. National Book Foundation (na jeziku: engleski). Pristupljeno 11. 4. 2019. 
  4. ^ Hartman, Harriet; Hartman, Moshe (2009). Gender and American Jews: Patterns in Work, Education, and Family in Contemporary Life. Brandeis University Press. ISBN 9781584657569. doi:10.26812/9781584657569. 
  5. ^ Beer 2005, str. 330–343
  6. ^ a b v g Miller 2010
  7. ^ Brown, David (2009-08-01) Cold War Without End Archived 2013-02-03 at Archive.today, The American Conservative
  8. ^ Miller 2010
  9. ^ a b Jacoby, Russell (1994). „Christopher Lasch (1932—1994)”. Telos. 97 (1): 121—123. 
  10. ^ Beer 2005, str. 330–343
  11. ^ Lasch 2002, str. 6
  12. ^ Voices: The Culture of Narcissism, Modernity and Its Discontents. Partial transcribed version available as: "Beating the Retreat into Private Life" The Listener, 27 March (1986), str. 20-21. http://www.magmaweb.fr/spip/IMG/pdf_CC-Lasch-BBC.pdf
  13. ^ Lasch 1991, str. 26
  14. ^ Lasch 1991, str. 29
  15. ^ Beer 2005
  16. ^ Misa, Thomas J. (2011). „David F. Noble, 22 July 1945 to 27 December 2010”. Technology and Culture. 52 (2): 360—372. S2CID 109911547. doi:10.1353/tech.2011.0061. 
  17. ^ Beer, Jeremy (2006-03-27)The Radical Lasch, The American Conservative

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кристофер_Лаш&oldid=27675380”