Nikola Abanjano

Nikola Abanjano
Lični podaci
Datum rođenja	(1901-07-15)15. jul 1901.
Mesto rođenja	Salerno, Kraljevina Italija
Datum smrti	9. septembar 1990.(1990-09-09) (89 god.)
Mesto smrti	Milano, Italija

Nikola Abanjano (ital. Nicola Abbagnano; Salerno 15. jul 1901 — Milano 9. septembar 1990) je bio profesor filozofije i filozof, bio je glavni eksponent italijanskog egzistencijalizma, koji je definisao kao militantnu i racionalnu »filozofiju mogućeg«. Izvorno štićenik akademika i filozofa Antonia Aliote na Univerzitetu u Napulju, Abanjano je počeo svoju docentsku karijeru na Univerzitetu u Torinu kao profesor istorije filozofije, gdje je takođe bio kourednik uticajnog filozofskog žurnala pod imenom Rivista de Filosofia. Praktično od svoje prve knjige, Le sorgenti irrazionali del pensiero (Napulj, 1923), Abanjano je zagovarao promjene filozofskog horizonta i njegovo usmjeravanje na probleme prirode čovjekovog života. Ovaj stav je očigledan u seriji istorijskih studija koji slijede, a koje kulminiraju u njegovoj istoriji filozofije u tri toma, Storia della filosofía (Torino, 1946–1950, 2 izd., 1963. godine).

Filozofija

Reagujući protiv preovladavajućeg neohegelijanizma u Italiji, naročito Benedeta Kroča i Đovanija Đentila, Abanjano je bio pod uticajem Huserlove fenomenologije, Sorena Kirkegora, Martina Hajdegera i Karla Jaspersa, ali je pokazao, u svom prvom egzistencijalističkom djelu, La struttura dell'esistenza (Torino, 1939), da nije obični izlagač ili nasljednik njemačkog egzistencijalizma. U tom djelu je zauzeo poziciju protiv Hajdigera i Jaspersa, a u sljedećim je zaoštrio i proširio polemiku na francuski egzistencijalizam, prema Žan Pol Sartru, s jedne i prema Gabrijelu Marselu, Luisu Levelu, Rene Le Seneu s druge strane. Sartra i Kirkegora je svrstao u njemački egzistencijalizam, a ostale, pod koncept koji je definisao kao »teleološki ili ontološki egzistencijalizam«.

Po Abanjanu, svi oblici egzistencijalizma koji su imali naklonost filozofa počev od Kirkegora, sami su sebe porazili, pošto su poslije detaljnijih ispitivanja vodili prema negaciji onoga što je suštinsko, prilikom interperetacije ljudske egzistencije. To suštinsko je: »primat mogućnosti«. Abanjano razlikuje dva glavna pravca u sklopu savremenog egzistencijalističkog pokreta. Jedan (lijevo krilo) je u vezi sa ranim Hajdigerom, Jaspersom i Sartrom, a drugi (desno krilo), sa Marselom, Levelom i Le Senom. Prva grupa, po Abanjanu, negira egzistenciju mogućnosti, svodeći ljudske mogućnosti na nemogućnosti, gdje se sve projektuje preko gotovog čovjeka i nezbježno osuđenog na neupjeh, a druga negira prikrivenu egzistenciju, transformišući ljudske mogućnosti u potencijalnosti, neizbježno osuđene na krajnji uspjeh.

Iako su za Abanjana lijevo i desno krilo egzistencijalističkog pokreta, tehnički zasnovani na suprotnim principima, »nemogućnosti mogućeg« i »potrebi mogućeg«, respektivno, oba dijele zajedničku negativnu podlogu, pošto i jedno i drugo, na jedan ili drugi način, na kraju krajeva čine mogućnost samom po sebi nemogućom.

Djela

• "Le sorgenti irrazionali del pensiero" (1923).
• "Il problema dell'arte" (1925).
• "Il nuovo idealismo inglese e americano" (1927).
• "La filosofía di E. Meyerson e la lógica dell'identità" (1929).
• "Guglielmo d'Ockham" (1931).
• "La nozione del tempo secondo Aristotele" (1933).
• "La física nuova" (1934).
• "Il principio della metafisica" (1936).
• "La struttura dell'esistenza" (1939).
• "Bernardino Telesio" (1941).
• "Introduzione all'esistenzialismo" (1942).
• "Storia della filosofía", 3 vol. (1946-1950).
• "Filosofía religione scienza (1947).
• "Esistenzialismo positivo" (1948).
• "Possibilità e libertà" (1956).
• "Problemi di sociologia" (1959).
• "Dizionario di filosofia" (1961).
• "Pro e contro l'uomo" (1968).
• "Fra tutto e il nulla" (1973).
• "Questa pazza filosofía, ovvero l'io prigioniero" (1979).
• "La saggezza della vita" (1985).
• "La saggezza della filosofía" (1987).
• "Ricordi di un filosofo" (1990).

• "Iracionalni izvori misli" (1923).
• "Problem umetnosti" (1925).
• "Novi engleski i američki idealizam" (1927).
• "Filozofija E. Mejersona i logike identiteta" (1929).
• "Viljam Okam" (1931).
• "Pojam vremena prema Aristotelu" (1933).
• "Nova fizika" (1934).
• "Princip metafizike" (1936).
• "Struktura postojanja" (1939).
• "Bernardino Telesio" (1941).
• "Uvod u egzistencijalizam" (1942).
• "Istorija filozofije", 3 toma (1946-1950).
• "Filozofija religijske nauke (1947).
• "Pozitivni egzistencijalizam" (1948).
• "Mogućnost i sloboda" (1956).
• "Sociološki problemi" (1959).
• "Rečnik filozofije" (1961).
• "Za i protiv čoveka" (1968).
• "Između svega i ničega" (1973).
• "Ova luda filozofija ili zatvorenik" (1979).
• "Mudrost života" (1985).
• "Mudrost filozofije" (1987).
• "Sećanja na filozofa" (1990).

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt