Novak Kilibarda

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Novak Kilibarda
Lični podaci
Datum rođenja(1934-01-07)7. januar 1934.
Mesto rođenjaBanjani, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti23. maj 2023.(2023-05-23) (89 god.)
Mesto smrtiPodgorica, Crna Gora
DržavljanstvoCrna Gora
NarodnostCrnogorac
Religijaagnostik
UniverzitetUniverzitet u Beogradu
Politička karijera
Politička
stranka		Narodna sloga crne gore (2000—2006)
Narodna stranka
(1990—2000)
Savez komunista Jugoslavije
(1954—1971)
1990 — 2000.
1999 — 2000.

Novak Kilibarda (Banjani, Nikšić, 7. januar 1934 — Podgorica, 23. maj 2023[1]) bio je crnogorski političar i književnik, istoričar književnosti i univerzitetski profesor.[2][3]

Bio je predsjednik Narodne stranke (1990—2000) koja se zalagala za integralni srpski program.[4] Obavljao je funkciju potpredsjednika Vlade Crne Gore (1998—2000).

Profesor[uredi | uredi izvor]

Diplomirao i doktorirao književnost na Univerzitetu u Beogradu.[3] Predavao je u Višegradskoj gimnaziji i na Pedagoškoj akademiji u Nikšiću, a univerzitetsku karijeru ostvario je kao profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore. Predavao je na Univerzitetu Donja Gorica, dok danas predaje na Fakultetu za crnogorski jezik i književnost na Cetinju. Gostovao je kao predavač na više univerziteta u Evropi i učestvovao na većem broju naučnih simpozijuma u svojoj državi i inostranstvu. Iz naučne oblasti kojom se bavi objavio je veliki broj knjiga. Glavni predmet Kilibardinog opusa je istorija usmene književnosti. Radovi su mu prevođeni na engleski, njemački, francuski, ukrajinski, bugarski, ruski, poljski, albanski i turski jezik. Bio je prvi predsjednik Senata Dukljanske akademije nauka i umjetnosti.[5]

Politička karijera[uredi | uredi izvor]

Novak Kilibarda je 1954. postao član Saveza komunista Jugoslavije, a početkom sedamdesetih godina izabran je za poslanika Skupštine Socijalističke Republike Crne Gore. Pao je u nemilost komunističkog režima zbog predgovora koji je napisao za knjigu „Anegdote i priče iz Crne Gore” autora Obrada Višnjića. U pomenutoj knjizi je Krsto Popović, ubica narodnog heroja Raka Mugoše[6], nazvan junakom. Nikšićki komitet SKJ pozvao ga je na razgovor i predlagao da će ublažiti tužbu ako se odrekne predgovora. Kilibarda to nije učinio, zbog čega je isključen iz SKJ, smijenjen sa mjesta direktora Više pedagoške škole, a oduzet mu je i poslanički mandat.

Kao političar bio je osnivač i predsjednik Narodne stranke (1990–2000). Politiku srpskog ujedinjenja zamijenio je politikom crnogorske nezavisnosti. Sa liderom Liberalnog saveza Crne Gore, Slavkom Perovićem, sklopio je koaliciju Narodna sloga 1996. godine. Na izborima 1998. godine Narodna stranka postaje dio crnogorske parlamentarne većine, koalicije Da živimo bolje (DPS-SDP-NS), a Novak Kilibarda potpredsjednik Vlade Crne Gore. Bio je poslanik u skupštinama Crne Gore – SFRJ, SRJ i DZ SCG. Kao diplomata bio je šef informativno-trgovinske misije Vlade Crne Gore u Sarajevu i ministar-savjetnik u Ambasadi DZ SCG u Bosni i Hercegovini.[7]

Književni i naučni rad[uredi | uredi izvor]

Prozna djela Novaka Kilibarde su: Vražji vrti (1978), Crnogorci i Đaponezi (1981), Nebeski sužnji (1981), Iz priče u priču (1984), Sve je to nakva sudbina (1985), Glavari i pisari (1989, 1990), Rusi i tejatori (1989), Brojači ajvana (1992), Izabrane pripovijetke 1-3 (1993), Snovi i sinovi (1993), Suložnici: roman bola (1995), Crnogorska hronika (1995), Suđenice (1997), Kratke i kraće pripovijetke (1999), Mozaik crnogorske hronike (2001), Iz priče u priču (2004), Epilog crnogorske hronike (2007), Gizda i druge erotske priče (2009), Serdarev grob (2011), Tri dramske pripovijesti (2015). Iz oblasti književne teorije i istorije objavio je knjige: Poezija i istorija u narodnoj književnosti (1972), Bogoljub Petranović kao sakupljač narodnih pjesama (1974), Legenda i pozija (1976), O usmenoj književnosti (1982), Iz korijena usmenosti (1988), Usmena književnost Crne Gore (2009) te izabrane naučne radove u knjigama Epska mjera istorije (1997), Usmena književnost pred čitaocem (1997), Usmena književnost u službi pisane (1998) i Duhovna zahvalnost Andriću (2015). Pripremio je i antologije: Bugarštice (1979), Puti nedohodi (1987), Poslovice (1988) i Viša je gora od gore (2010). Kilibarda je i autor komentara i objašnjenja Ogledala srpskog izdatog u okviru Cjelokupnih djela Petra Drugog Petrovića Njegoša (1974). Priredio je objašnjenja uz knjigu Starac Milija – pjesme (2012).

Kilibarda je i autor književno-polemičkih studija: Od mita do politike (2002), Književno-političke rasprave (2003) i Željezna crkva i kosovski mit (2006; u drugom redigovanom izdanju 2012. preimenovana u Amfilohije i kosovski mit). Publikovane su i četiri knjige razgovora sa Kilibardom: Novak Kilibarda naučnik i književnik sa dr Dejanom Ajdačićem (2000), Kilibarda – ispovijest o deceniji koja je promijenila lice Crne Gore sa Slavoljubom Šćekićem (2001), Kilibarda – mozaik likova, pogleda, misli, ideja, riječi, sa Božidarom Ilijinim Miličićem (2008) i Kilibarda – Sarajevski dani s Ruždijom Adžovićem (2014).

Autor je priloga u knjizi Sto najznamenitijih Srba.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Preminuo Novak Kilibarda”. dan (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-05-24. 
  2. ^ „Novak Kilibarda”. Novak Kilibarda (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-16. 
  3. ^ a b Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 335. 
  4. ^ Đurković 2013, str. 133.
  5. ^ 1. O dr Novaku Kilibardi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. децембар 2010)
  6. ^ Tužbalica majke Raka Mugoše: „Sine mio, jadan bio! / Zalud sam ti govorila / Kad si pošâ u poćeru / Ne prilazi gorskom zvjeru. / Nije Krsto zec iz gore, / No je vitez Crne Gore. / Lakše će te žalit majka / Kad pogibe od junaka!” - Obrаd Višnjić, Anegdote i priče iz Crne Gore, Nikšić 1971.
  7. ^ http://www.udgedu.me/fpn/predavaci.php?pId=59 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. decembar 2010) O dr Novaku Kilibardi]<

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Новак_Килибарда&oldid=27347084”