Sveti Đurađ (Birda)

Sveti Đurađ
*Sângeorge*
Sveti Đurađ; Sângeorge
Administrativni podaci
Država	Rumunija
Okrug	Timiš
Opština	Birda
Stanovništvo
— (2011)	494
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 23′ 58″ S; 21° 19′ 10″ I / 45.3994° S; 21.3195° I
Vremenska zona	UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST)
Aps. visina	98 m
	Sveti Đurađ Sveti Đurađ na karti Rumunije
Ostali podaci
Poštanski broj	307192
Pozivni broj	0256
Registarska oznaka	TM

Sveti Đurađ (Senđurađ, Šenđurac, rum. Sângeorge) je naseljeno mesto u opštini Birda, koja pripada okrugu Timiš u Rumuniji. Naselje je značajno po prisutnoj srpskoj nacionalnoj manjini u Rumuniji.

Selo Sveti Đurađ vezano je za istoimeni obližnji srpski pravoslavni manastir Sveti Đurađ.

Položaj naselja[uredi | uredi izvor]

Selo Sveti Đurađ se nalazi u istočnom, rumunskom Banatu, na 20 km Srbije i od graničnog prelaza kod Vatina. Selo se nalazi na levoj obali Brzave, na mestu gde ravničarski deo Banata prelazi u zatalasana pobrežja.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Naselje nekad nazivano Kameralni ili Erarijalni Sv. Đurađ pominje se u srednjem veku. Po "Rumunskoj enciklopediji" podaci iz 1319. i 1333. godine svedoče o postojanju "Villa Sancti Georgii". Tu se 1332—1336. godine nalazi rimokatolička plebanija, u kojoj se uzima papski desetak. Godine 1399. izvesni Jakov Senđurđevski ubio je Jovana Oslana u Senđurskoj nuriji. Bliži se vreme kada će selo postati spahiluk. Već 1389. godine župani Trenčanske Zvolenske županije dadoše u zamenu svoja dobra u Krašovskoj, Kovinskoj, Tamiškoj i Aradskoj županiji, za Žornocu i i druga imanja u županiji Borš. Franko Toloci kovinski župan je tražio istragu povodom otimanja dobara Nikole Keuke u Sentđurđu, koje je počinio Nikola Pirih srodnik Nikole Maćedonca. Napokon kralj Matija 1471. godine Sentđurađ i druga imanja Seri Posafija, dodelio je Mihajlu Orsagu i srodnicima njegovimi porodici Nadaždi Ongora. Tada je Senđurađ bio i carinarnica.^[1]

Sa dolaskom Turaka, mađarsko stanovništvo se pomera severno, a pristižu izbeglice sa Balkana. Manastir pravoslavni Svetog Đurđa niče kod istoimenog sela, ali sa druge, desne strane reke Brzave. Podigao je isti 1487. godine srpski despot Jovan Branković, za Srbe koji su tu došli. Novi talas naseljavanja Srba u opustele predele usledio je oko 1503. godine, vođen od strane ugarskog vladara Jovana Korvina.^[1] Tada je osnovana pravoslavna manastirska parohija. Selo je vekovima imalo srpski etnički karakter. Godine 1880. popisano je u mestu 347 Srba i 121 Rumun.

Selo je nakon progona Turaka iz Banata 1716. godine ostalo naseljeno. Bilo je te godine popisano 30 kuća, a opština je bila u sastavu Čakovačkog distrikta (sreza). Na tadašnjim kartama (18. veka) se vidi selo na obali Brzave, usred velikih šuma. Usledilo je naseljavanje stanovnika Srba i Rumuna. Srbi su se doselili iz Bačke, iz Parabuća 1820. godine, a 1730. godine tu se doterani Rumuni i to problematični stanovnici banatskih sela: Egreša, Hodonja, Munare, Komloša i Sekešuta. Pominju se po Baranjiju 1737. godine "vlaške" razbojničke čete koje "zulumćare" oko tog mesta.^[1] Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da u "Sinđorđu" (Šenđurcu) žive izmešani Srbi i Vlasi.^[2]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Po poslednjem popisu iz 2002. godine selo Sveti Đurađ imalo je 507 stanovnika. Poslednjih decenija broj stanovništva opada.

Selo je nekada bilo pretežno naseljeno Srbima, ali su posle više kolonizacija rumunskog stanovništva oni danas postali manjina. Nacionalni sastav na pojedinim popisima bio je sledeći:

Godina popisa	1910. god.	1992. god.	2002. god.
Ukupno st.	603	576	507
Srbi	489 (81,1%)	109 (18,9%)	66 (13,0%)
Rumuni	91 (15,1%)	399 (69,2%)	340 (67,1%)
Romi	- (0,0%)	12 (2,1%)	47 (9,3%)
ostali	23 (3,8%)	56 (9,7%)	54 (10,7%)