Crkva Svetog proroka Ilije u Jadranskoj Lešnici

Crkva Svetog proroka Ilije
Crkva Svetog proroka Ilije
	Crkva Svetog proroka Ilije
Osnovni podaci
Status	hrišćanska pravoslavna bogomolja
Tip	crkva
Jurisdikcija	Srpska pravoslavna crkva
Eparhija	Eparhija šabačka
Osnivanje	1873.
Osnivač	Srpska pravoslavna crkva
Posvećen	Svetom proroku Iliji
Lokacija
Mesto	Jadranska Lešnica, Loznica
Država	Srbija

Crkva Svetog proroka Ilije ili Iverska crkva u Jadranskoj Lešnici, naseljenom mestu na teritoriji grada Loznice, podignuta je 1873. godine. Pripada Eparhiji šabačkoj Srpske pravoslavne crkve.^[a]

Usred zime 2014. godine crkvu je udario grom, posle čega je usledila obnova, koja i danas traje.^[1] Proglašena je za spomenik kulture Srbije decembra 2022.^[2]

Vreme pre početka gradnje[uredi | uredi izvor]

Jadranska Lešnica se nalazi na osam kilometara od varošice Lešnice u podnožju planine Iverak, po čemu je današnja crkva dobila i ime „Iverska”. Do podizanja crkve meštani sela su na bogosluženje išli u crkve u Jarebicama i Nedeljicima. Zaslugom Vićentija Starčevića, tadašnjeg predsednika opštine, odlučeno je da mesto za podizanje hrama bude u Jadranskoj Lešnici, iako je bilo pobornika da se ona podiže u Jošavi i Gornjem Dobriću. Za podizanje crkve, kao donaciju, on je sa meštanima sela, poklonio seoski zabran površine 18 hektara. Pored ovog priloga u troškovima podizanja učestvovali su i meštani sela pored Jadranske Lešnice i Joševa, Kamenice, Brnjac, Milina, Bradić, Gornji Dobrić i Donji Dobrić.

Građenje crkve[uredi | uredi izvor]

Crkva je građena u periodu od 1870. do 1873. godine i osveštana iste godine. Podignuta je u obliku lađe sa dva kubeta, gde su u jednom od njih postavljena zvona, kojih je do 1914. godine bilo tri. Zvona su krajem 1917. godine skinute od strane Austrougara i odnesena. Crkva je iznutra bila okrečena, sa ikonostasom od dasaka sa ikonama koje su vremenom poklanjali domaćini. Tek 1912. godine, crkva je iznutra ofarbana i urađen ikonostas u drvetu. Iste godine urađena je kuća sa pet prostorija i porta zasađena voćkama. Zaslugom tadašnjeg sveštenika Milorada Kamenjaševića, 1925. godine, kupljena su dva zvona.

Sveštenstvo[uredi | uredi izvor]

U Letopisu crkve su ostali zabeleženi sveštenici koji su služili u parohijama:

Sveštenici joševačke parohije:

Aleksa Pavlović (1805—1865)
Jovan Pavlović (1839—1894)
Svetozar M. Popović (?—1903)
Milorad Kamenjašević (1877—1928)
Leonid Kostiljev, rus, službovao od 1928—1933.
Miodrag Đ. Pašagić, službovao od 1933—1935.
Slavoljub S. Đukanović, službovao od 1933—1944.
Jovan Tošić, službovao od 1933—?
Tanasije Bogić
Vojislav M. Marković, službovao od 1945—1958
Aleksandar Ivković
Stanko Kangrga
Vojislav Marković
Vitomir Kovačević
Dobrivoje Kandić
Milovan Kojić

Sveštenici gornjodobrićske parohije:

Nedeljko Popović, služio od 1852—1859.
Zarija Lazarević, služio od 1862—1864.
Radosav A. Popović, služio od 1865—1911.
Đorđe Hadži Stević, služio od 1912—1927.
Radislav Đ. Milivojević, služio od 1927—?

Stradanje srpske baterije u Velikom ratu[uredi | uredi izvor]

Jedan poseban događaj koji je vezan za crkvu u Jadranskoj Lešnici, dogodio se na početku Prvog svetskog rata i za Bitku na Ceru, kada je stradala artiljerijska baterija srpske vojske u okolini crkve.

Naime u povlačenju Austro-ugarske vojske, posle katastrofalnog poraza, sa planine Cer, srpska baterija, sastavljena od vojnika iz okoline Lazarevca, trebalo je da se spusti na obronke Vidojevice i da sa Vidojevice gađa neprijatelja u povlačenju. Umor je bio jači i umesto da skrenu na Vidojevicu, gde je bilo slobodno i čisto, jedna baterija od sedamdeset dva vojnika, upala je u zasedu koja je bila na zvoniku crkve ili u okolini crkve, tako da od tih sedamdeset dva vojnika ostao samo jedan, koji je se posle skrasio u Francuskoj. Vojnici su bili sahranjeni u porti crkve, do podizanja Spomen kosturnice na Ceru, kada su eshumirani i preneti u Tekeriš. Treba napomenuti da ovaj događaj nije nigde zabeležen, osim u sećanjima meštana, koji su taj događaj prepričavali svojim mlađim.

Na samoj crkvi postojale su ploče vojnika, granitne koji su izginuli koje kuda po bojištima, ali njihova tela nikada nisu doneta, pa su zato njihova familije kačala te ploče sećajući se na njih. Ploče sa crkve poskidane 2014. godine i postavljene na jedan obelisk koji se nalazi u porti, u vidu srpske vojničke kape petrovače, ili šajkače. Na tom obelisku dodata je i ploča za vojnike iz baterije koji su tu izginuli u neposrednoj blizini.