Čimamanda Ngozi Adiči

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Čimamanda Ngozi Adiči
Čimamanda Ngozi Adiči 2013. godine
Lični podaci
Puno imeChimamanda Ngozi Adichie
Datum rođenja(1977-09-15)15. septembar 1977. (46 god.)
Mesto rođenjaEnugu, Nigerija
Književni rad
Periodod 1997.
Uticaji odČinua Ačebe
Najvažnija delaPurpurni hibiskus
Pola žutog sunca
Amerikana
Zvanični veb-sajt
Čimamanda Ngozi Adiči govori o zbirci pripovedaka Drhtaj (The Thing Around Your Neck)

Čimamanda Ngozi Adiči (engl. Chimamanda Ngozi Adichie; Enugu, 15. septembar 1977)[1] nigerijska je književnica čija se dela kreću od romana do kratkih priča. Smatra se najistaknutijom među mladim anglofonskim autorima s početka 21. veka, koja uspeva da privuče novu generaciju čitalaca afričkoj književnosti,[2] posebno u Sjedinjenim Američkim Državama, gde sada živi.

Opredeljena kao feministkinja, napisala je romane Purpurni hibiskus (2003), Polovina žutog sunca (2006) i Amerikana (2013), koji su svi prevedeni na srpski jezik. Pored romana piše poeziju, drame, priče, eseje, kao i feminističku literaturu.[3]

Lični život i obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Čimamanda Ngozi Adiči je rođena u gradu Enugu, glavnom gradu države Enugu, jedne od saveznih država Nigerije. Odrasla je kao peto od šestoro dece u porodici koja pripada narodu Igbo. Plemensko selo njene porodice nalazi se u mestu Abba[1] u državi Anambra. Detinjstvo je provela u univerzitetskom gradu Nsukka, takođe u Enugu.[4] Dok je odrastala, njen otac, Džejms Nvoje Adiči radio je kao profesor statistike na nigerijskom univerzitetu. Njena majka, Grejs Ifeoma, bila je prva žena sekretar univerziteta.[5] Porodica je tokom nigerijskog građanskog rata izgubila gotovo sve, uključujući i članove najuže porodice.[6]

Srednjoškolsko obrazovanje stekla je srednjoj školi Univerziteta u Nigeriji, gde je dobila nekoliko akademskih nagrada.[7] Godinu i po dana u Nigeriji je studirala medicinu i farmaciju. Tokom ovog perioda uređivala je časopis „Kompas“, koji su vodili studenti medicine katoličke veroispovesti. Sa 19 godina, Adiči je napustila Nigeriju i otišla u Filadelfiju, na studije komunikologije i političkih nauka,[8] ali se ubrzo prebacila u Konektikat, da bi bila bliže sestri[9] koja je tamo živela i radila. Dok je odrastala u Nigeriji nije se susretala sa razlikama vezanim za boju kože, što je počelo da se dešava čim je stigla na američki koledž. Kao crna Afrikanka, Adiči je iznenada shvatila šta znači biti obojena osoba u Sjedinjenim Američkim Državama. Rasa kao ideja postala je nešto što je tek morala da nauči i s time da živi.[10] O tom iskustvu piše u svom romanu Amerikana. Diplomirala je na Državnom univerzitetu Istočnog Konektikata[11] 2001. godine.[12]

Godine 2003. godine završila je master studije kreativnog pisanja na Univerzitetu Džons Hopkins,[13] a 2008. godine magistrirala je afričke studije na Jejlu.[14] Kao stipendista se usavršavala i na Prinstonu[12] i Harvardu.[12]

Po završetku studija Adiči živi na relaciji između SAD i rodne Nigerije, gde predaje na radionicama pisanja.[15][16] Godine 2016. godine joj je Univerzitet Džons Hopkins dodelio počasnu diplomu doktora humanistike,[17][18] 2017. to počasno zvanje[19] dodelio joj je Univerzitet u Edinburgu,[20] 2018. koledž Amherst u Masačusetsu,[21] a 2019. i univerzitet u Friburu, u Švajcarskoj.[22]

Godine 2009. Adiči se udala za nigerijskog lekara koji je radio u Americi. Njegov otac bio je takođe lekar i prijatelj njenih roditelja. Sa njim u braku ima ćerku.[23]

Adiči je katolkinja i kao dete je odgajana u katoličkom duhu, mada smatra da su njeni stavovi, posebno oni o feminizmu, ponekad u sukobu sa njenom religijom.[24] Pozvala je hrišćanske i muslimanske lidere u Nigeriji da propovedaju poruke mira i zajedništva.[25] Podržava LGBT prava u Nigeriji i celoj Africi. Godine 2014, kada je Nigerija usvojila zakon o anti-homoseksualnosti, bila je među nigerijskim piscima koji su se usprotivili tom zakonu, nazvavši ga neustavnim i „čudnim prioritetom u zemlji sa toliko stvarnih problema“.[26] Takođe je i kritičar kulture otkazivanja.

Književna karijera[uredi | uredi izvor]

Prvi uzor u književnom radu Čimamanda Ngozi Adiči bio je nigerijski pisac Činua Ačebe i njegov roman Svet koji nestaje (Things Fall Apart) iz 1958. godine, koji je pročitala kada joj je bilo 10 godina.[7]

Godine 1997. objavila je zbirku pesama Odluke, a 1997. dramu Za ljubav prema Biafri. Godine 2002. ušla je u uži izbor za nagradu „Caine” za pripovetku Ti u Americi,[27] dok je njena pripovetka To jutro u Harmatanu iste godine dobila nagradu BBC Vorld Servisa za kratku priču.[28] Sledeće godine osvojila je nagradu O. Henry Award za pripovetku Američka ambasada i nagradu za kratku priču međunarodnog PEN centra.[29] Njene priče su objavljene u mnogim književnim magazinima.[30] Svoj prvi roman, Purpurni hibiskus, objavila je 2003. godine.

Godine 2015. bila je ko-kustos PEN svetskog festivala glasova (PEN World Voices Festival). Godine 2017. postala je član Američke akademije umetnosti i nauke, kao jedan od 228 novih članova koji su primljeni te godine.[31]

Feministički pogled na svet književnice Čimamande Ngozi Adiči odražava se i u njenim delima.[32] Česte teme su joj seksizam i samohrane majke.[33][34][35]

Čimananda Ngozi Adiči do sada je objavila tri romana, nekoliko zbirki pripovedaka, sociološke studije o feminizmu i brojne radove u stručnim časopisima.

Bibliografija[uredi | uredi izvor]

  • Purpurni hibiskus, roman (Purple Hibiscus, 2003), na srpskom objavljen 2005.
  • Pola žutog sunca, roman (Half of a Yellow Sun, 2006), na srpskom objavljen 2007.
  • Drhtaj, zbirka kratkih priča (The Thing Around Your Neck, 2009), na srpskom objavljena 2010.
  • Amerikana, roman (Americanah, 2013), na srpskom objavljen 2014.
  • Svi bi trebalo da budemo feministi (We Should All Be Feminists, 2014), na srpskom objavljena 2016.
  • Draga Idžeavele ili Feministički manifest u petnaest predloga (Dear Ijeawele, or A Feminist Manifesto in Fifteen Suggestions, 2017), na srpskom objavljena 2019.
  • Beleške o tuzi (Notes on Grief, 2020)

Društveni uticaj[uredi | uredi izvor]

Čimamanda Ngozi Adiči na naslovnoj strani časopisa Ms. (2014)

Na TED konferenciji održanoj 2009. godine održala je predavanje „Opasnosti jedne priče“.[36] Ovo predavanje postalo je jedno od deset najgledanijih TED razgovora svih vremena, sa više od petnaest miliona pregleda.[37] Njeno izlaganje pod nazivom „Svi bi trebalo da budemo feministi i feministkinje“[38] pokrenulo je svetsku polemiku o feminizmu i 2014. Čimamanda Ngozi Adiči objavila je knjigu pod ovim naslovom. Inspirisana ovim predavanjem Bijonse je 2013. snimila pesmu Flawless.[39]

Nagrade i priznanja[uredi | uredi izvor]

Za svoja dela Čimamanda Ngozi Adiči dobila je na desetine prestižnih međunarodnih književnih nagrada i priznanja.

Njen prvi roman, Purpurni hibiskus (2003), dobio je široko priznanje kritike i sledeće godine ušao u uži izbor za Narandžastu nagradu za beletristiku (Orange Prize for Fiction), jednu od najprestižnijih britanskih nagrada za književnost.[40] Godine 2005 nagrađen je nagradom Pisci Komonvelta za najbolji debitantski roman.[41] Purpurni hibiskus započinje proširenim citatom iz romana Svet koji nestaje Činua Ačebe.[42]

Radnja njenog drugog romana Pola žutog sunca (2006), nazvanog po zastavi kratkotrajne nacije Bijafre, smeštena je u period pre i tokom nigerijskog građanskog rata.[43] Ovaj roman je 2007. dobio Narandžastu nagradu za beletristiku,[44] kao i književnu nagradu Anisfield-Wolf Book Award.[45] Prema ovom romanu 2014. snimljen je istoimeni film u kom glume Čuetel Edžiofor i Tandivej Njuton.[46][47] U novembru 2020. godine knjiga Pola žutog sunca osvojila je Nagradu za žensku beletristiku (Women's Prize for Fiction) i proglašena je najboljom knjigom u 25-godišnjoj istoriji ove nagrade.[48][49]

Njen treći roman Amerikana časopis Njujork tajms je proglasio jednom od 10 najboljih knjiga 2013. godine. U martu 2017. godine ovaj roman je izabran za pobednika u programu Jedna knjiga, jedan Njujork (One Book, One New York),[50][51] koji je deo inicijative za promociju čitanja.

U maju 2019. Čimananda Ngozi Adiči dobila je počasnu diplomu na Jejlu.[52]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Chimamanda Ngozi Adichie Biography | List of Works, Study Guides & Essays | GradeSaver”. gradesaver.com. 
  2. ^ Copnall, James (16 December 2011), "Steak Knife", The Times Literary Supplement, p. 20.
  3. ^ „Chimamanda Ngozi Adichie | Biography, Books, & Facts”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-05-27. 
  4. ^ Anya, Ikechuku (15. 10. 2005). „In the Footsteps of Achebe: Enter Chimamanda Ngozi Adichie”. African Writer. 
  5. ^ "Feminism Is Fashionable For Nigerian Writer Chimamanda Ngozi Adichie". NPR, 18 March 2014.
  6. ^ Enright, Michael (30. 12. 2018) [2006]. The Sunday Edition (Radio interview) (na jeziku: engleski). Canadian Broadcasting Corporation. Korisna informacija se nalazi na: 52:00. 
  7. ^ a b Ezebuiro, Peace (2015-06-13). „Chimamanda Ngozi Adichie Husband, Family, Education, Biography, Facts”. Answers Africa (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-05-09. 
  8. ^ „Pennsylvania Center for the Book”. pabook.libraries.psu.edu. Pristupljeno 2020-05-28. 
  9. ^ Adichie, Chimamanda Ngozi (2 May 2016), "Why Chimamanda Ngozi Adichie Considers Her Sister a 'Firm Cushion' at Her Back", Vanity Fair, "The Sisters Issue".
  10. ^ "'Americanah' Author Explains 'Learning' To Be Black In The U.S.", Fresh Air, NPR, 27 June 2013.
  11. ^ „Alumni Profiles – Adichie | Alumni Affairs | Eastern Connecticut State University”. www.easternct.edu. Arhivirano iz originala 16. 1. 2017. g. Pristupljeno 16. 1. 2017. 
  12. ^ a b v Okachie, Leonard (19. 5. 2011). „In the News | Chimamanda Selected as Radcliffe Fellow”. National Mirror. Radcliffe Institute for Advanced Study, Harvard University. Arhivirano iz originala 16. 10. 2019. g. Pristupljeno 16. 1. 2017. 
  13. ^ „The Women of Hopkins”. The Women of Hopkins. Pristupljeno 16. 1. 2017. 
  14. ^ „Recent Alumni”. african.macmillan.yale.edu. Yale Council on African Studies. Pristupljeno 16. 1. 2017. 
  15. ^ „Chimamanda Ngozi Adichie profile”. The Guardian. Pristupljeno 26. 12. 2013. 
  16. ^ Brockes, Emma (4. 3. 2017). „Chimamanda Ngozi Adichie: 'Can people please stop telling me feminism is hot?'”. The Guardian (na jeziku: engleski). ISSN 0261-3077. Pristupljeno 22. 8. 2017. 
  17. ^ "Eight to receive Johns Hopkins honorary degrees at commencement ceremony", HUB, Johns Hopkins University, 22 April 2016.
  18. ^ "You can now call her Dr Adichie" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. novembar 2018), This Is Africa, 19 May 2016.
  19. ^ "Commencement 2017 Honorary Degrees", Haverford College, 15 May 2017.
  20. ^ "Acclaimed author receives honorary degree", The University of Edinburgh, 28 July 2017.
  21. ^ „2018 Honorees | Amherst College”. amherst.edu. Arhivirano iz originala 08. 03. 2021. g. Pristupljeno 23. 04. 2021. 
  22. ^ "L'écrivaine nigériane Chimamanda Ngozi Adichie devient docteure honoris causa de l'Université de Fribourg", Université de Fribourg, 15 November 2019.
  23. ^ Chutel, Lynsey (3. 7. 2016). „Award-winning author Chimamanda Ngozi Adichie has had a baby, not that it's anyone's business”. Quartz (na jeziku: engleski). Pristupljeno 3. 7. 2016. 
  24. ^ „Award-Winning Author Adichie Explores Faith, Feminism at Georgetown Event”. Georgetown University. 17. 3. 2017. Pristupljeno 29. 1. 2020. 
  25. ^ Shariatmadari, David (13. 1. 2012). „Chimamanda Ngozi Adichie: religious leaders must help end Nigeria violence”. The Guardian. Pristupljeno 29. 1. 2020. 
  26. ^ Adichie, Chimamanda Ngozi (19. 2. 2014). „Anti-Gay Law: Chimamanda Adichie Writes, 'Why can't he just be like everyone else?'”. NewsWire NGR. Pristupljeno 21. 2. 2021. 
  27. ^ "You in America", in Discovering Home: A selection of writings from the 2002 Caine Prize for African Writing, Jacana, 2003, pp. 27–34.
  28. ^ "Short Story Competition 2002", BBC World Service.
  29. ^ "Awards & Nominations", Chimamanda Ngozi Adichie website; PEN.org "Half of a Yellow Sun", full story.
  30. ^ "Chimamanda Ngozi Adichie: Home is Where the Heart Was", Topic Magazine, Issue 3, Winter 2003.
  31. ^ "American Academy of Arts and Sciences Elects 228 National and International Scholars, Artists, Philanthropists, and Business Leaders", American Academy of Arts and Sciences.
  32. ^ Hobson, Janell (2014). „Chimamanda Ngozi Adichie: Storyteller”. Ms. (Summer): 26—29. Pristupljeno 21. 2. 2021. 
  33. ^ Law, Katie (29. 10. 2020). „Zikora: A Short Story by Chimamanda Ngozi Adichie review: a taut tale of sexism and single motherhood”. Pristupljeno 6. 11. 2020. 
  34. ^ Nicolaou, Elena (26. 10. 2020). „Chimamanda Ngozi Adichie's First Work of Fiction Since Americanah Is Here”. Pristupljeno 14. 11. 2020. 
  35. ^ Carty-Williams, Candice (31. 10. 2020). „Chimamanda Ngozi Adichie's new short story is what I've been waiting for”. The Guardian. 
  36. ^ TEDGlobal 2009. „Chimamanda Adichie: "The danger of a single story", TED, July 2009”. Arhivirano iz originala 26. 09. 2016. g. Pristupljeno 30. 8. 2013. 
  37. ^ „Chimamanda Ngozi Adichie's Award-Winning Novel Purple Hibiscus is the 2017 One Maryland One Book”. mdhumanities.org (na jeziku: engleski). Maryland Humanities. 15. 3. 2017. Pristupljeno 1. 5. 2017. 
  38. ^ „We should all be feminists – Chimamanda Ngozi Adichie at TEDxEuston”. 12. 4. 2013. Pristupljeno 30. 8. 2013 — preko YouTube. 
  39. ^ Kornhaber, Spencer (26. 6. 2014). „Beyoncé's 'Flawless': The Full Story”. The Atlantic. Pristupljeno 26. 4. 2021. 
  40. ^ „BAILEYS Women's Prize for Fiction 2004”. womensprizeforfiction.co.uk. Arhivirano iz originala 4. 4. 2016. g. Pristupljeno 16. 1. 2017. 
  41. ^ Holdsworth, Victoria (10. 2. 2012). „Prize winning author Chimamanda Ngozi Adichie to speak at Commonwealth Lecture”. thecommonwealth.org. The Commonwealth. Pristupljeno 16. 1. 2017. 
  42. ^ Hewett, Heather (2004). Adichie, Chimamanda Ngozi, ur. „Finding Her Voice”. The Women's Review of Books. 21 (10/11): 9—10. JSTOR 3880367. doi:10.2307/3880367. 
  43. ^ Busby, Margaret (3. 2. 2017). „Buchi Emecheta obituary”. The Guardian. 
  44. ^ Majendie, Paul (6. 6. 2007). „Nigerian author wins top women's fiction prize”. Reuters. Pristupljeno 7. 6. 2009. 
  45. ^ "Chimamanda Ngozi Adichie | Half of a Yellow Sun", Winners, The 82nd Annual Anisfield-Wolf Book Awards, 2007.
  46. ^ „Half of a Yellow Sun (2013)”. IMDb. Pristupljeno 26. 4. 2021. 
  47. ^ Felperin, Leslie (10 November 2013), "Half of a Yellow Sun: London Review", The Hollywood Reporter.
  48. ^ „Chimamanda Ngozi Adichie voted best Women's Prize for Fiction winner”. BBC News. 12. 11. 2020. 
  49. ^ Flood, Alison (12. 11. 2020). „Chimamanda Ngozi Adichie voted Women's prize 'winner of winners'”. The Guardian. 
  50. ^ Weller, Chris (16 March 2017), "New Yorkers just selected a book for the entire city to read in America's biggest book club", Business Insider.
  51. ^ "One Book, One New York | And the winner is...", NYC.
  52. ^ „Biographies of Yale's 2019 honorary degree recipients”. YaleNews (na jeziku: engleski). 2019-05-20. Pristupljeno 2019-05-20. 

 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Чимаманда_Нгози_Адичи&oldid=27781963”