Đorđe Milovanović (vojvoda)
| Đorđe Milovanović | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lični podaci | |||||||||||||
| Datum rođenja | oko 1765. | ||||||||||||
| Mesto rođenja | Železnik, Osmansko carstvo, danas Srbija | ||||||||||||
| Datum smrti | 1817. | ||||||||||||
| Mesto smrti | Gornji Milanovac, Kneževina Srbija | ||||||||||||
| Narodnost | Srbin | ||||||||||||
| Religija | Pravoslavac | ||||||||||||
| Profesija | Knez, Rodonačelnik | ||||||||||||
| |||||||||||||
Đorđe Milovanović „Guzonja“ (Železnik, oko 1765 — Rudnička nahija, 1817) bio je jedan od najznačajnijih komandanata iz okoline Beograda tokom Prvog srpskog ustanka, uz vojvode Janka Katića, Simu Markovića, Vasu Čarapića i Pavla Popovića .
Biografija[uredi | uredi izvor]
Iako Milovanović nije učestvovao na skupu ustanika u Orašcu početkom februara 1804. godine, on se kao jedan od uglednijih i sposobnijih ljudi iz Posavine, i Nahije beogradske odmah stavio na raspolaganje Karađorđu Petroviću i ostalim vojvodama.
Učesnik je Skupštine u Ostružnici 1804. godine i jedan od pregovarača sa dahijama u Zemunu. Tokom prvih godina Ustanka imao je zvanje buljubaše, zatim bimbaše, da bi 1811. godine postao komandant beogradske tvrđave. Po propasti Ustanka 1813. godine najverovatnije nije napustio Srbiju kao većina vojvoda, već je ostao da sa narodom podeli sudbinu. U Drugom srpskom ustanku nije uzeo učešća, da bi pod nerazjašnjenim okolnostima bio ubijen negde u Rudničkoj nahiji 1817. godine. <Nenad Lukić, Đorđe Milovanović Guzonja, komandant beogradske tvrđave 1811-1813> [1]
Skupština u Ostružnici[uredi | uredi izvor]
Bio je organizator i učesnik Prvog srpskog ustanka u Železniku, zajedno sa bratom Arsenijem jedan od najviđenijih ljudi toga doba i kraja. Bio je delegat na Skupštini u Ostružnici. Na skupu u Ostružnici su pored Karađorđa učestvovali i Đorđe Milovanović iz Železnika (Poznat kao desna ruka Karađorđa), kao i ostale vojvode i knezovi. Na sastanku su formulisani zahtevi u 9 tačaka, koji su sačuvani u arhivi Prote Mateje Nenadovića. Ovi zahtevi obuhvataju društveno-ekonomska pitanja i politička pitanja položaja raje u feudalnom poretku, kao i forme samouprave u okviru Turskog carstva.[1]
Opsada Beograda[uredi | uredi izvor]
Posle sastanka u Zemunu, ustaničke starešine zajedno sa svojom vojskom počele su se prikupljati oko Beograda. Kragujevačku i rudničku vojsku predvodio je Karađorđe, a valjevsku i šabačku Jakov Nenadović, prota Matija, Živko Dabić, Ostoja Spuž i Andrija Vitomirović. Njihov osnovni cilj bio je oslobođenje Beograda. Kada je Karađorđe pošao u susret valjevskoj vojsci, 9. maja 1804. godine, Turci su pokušali da ga spreče, ali bezuspešno. Turke su predvodile dahije i Alija Gušanac. Veliki uspeh ove bitke je to što se suzila opsadna linija oko Beograda. Ubrzo zatim, oslobođen je Požarevac 12. maja i Smederevo 6. jula 1804. godine. Beogradsku Karađorđevu vojsku je predvodio Đorđe Milovanović iz Železnika.
Život kneza u Karađorđevoj Srbiji[uredi | uredi izvor]
Osnove državnosti u ustaničkoj Srbiji postavljene su radom Narodne skupštine, Praviteljstvujušćeg sovjeta i donošenjem zakonika. 14. avgusta 1805. godine, na Skupštini ustaničkih starešina u Borku, doneta je odluka o osnivanju Praviteljstvujuščeg sovjeta serbskog kao centralnog organa vlasti u ustaničkoj Srbiji, a radi rešavanja raznih životnih pitanja. Među pojedinim ustaničkim i nahijskim starešinama postojale su težnje da se Sovjetom donekle ograniči Karađorđeva vlast. Sovjet je naročito radio na organizovanju seoskih, knežinskih i nahijskih sudova, a on sam je do 1811. delovao kao vrhovni sud. Vremenom je Sovjet obavljao sve više poslova, odigravši značajnu ulogu u organizovanju vlasti i funkcionisanju ustaničke države.
Smrt kneza[uredi | uredi izvor]
Po propasti Ustanka 1813. godine najverovatnije nije napustio Srbiju kao većina vojvoda, već je ostao da sa narodom podeli sudbinu. U Drugom srpskom ustanku nije uzeo učešća, da bi pod nerazjašnjenim okolnostima bio ubijen negde u Rudničkoj nahiji 1817. godine.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Perović, Dušan. Iz istorije Prvog srpskog ustanka, (1979), Izdavačka organizacija „Slovo Ljubve“, Pristupljeno 17. 4. 2013.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Nikolić T. Rista, Okolina Beograda, Srpski etnografski zbornik V, Naselja srpskih zemalja II, Beograd, 1903.
- Perović Radoslav, Prvi srpski ustanak, Akta i pisma na srpskom jeziku, KnjigaI, 1804 ‒1808, Beograd, 1978.
- Perović Radoslav, Građa za istoriju Prvog srpskog ustanka, Beograd, 1954.
- Popović L. Sreten, Putovanje po Novoj Srbiji, Beograd, 1950.