Džabija
| Džabija arap. الجابية | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država |  Sirija |
| Pokrajine | Dara |
| Stanovništvo | |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 32° 59′ 53″ S; 36° 00′ 50″ I / 32.998° S; 36.014° I |
| Aps. visina | 680 m |
  Džabija Džabija na karti Sirije | |
Džabija (arap. الجابية / ALA-LC: al-Jābiya) je bio grad političkog i vojnog značaja u periodu od 6-8 veka. Nalazio se između ravnice Havrana i Golanske visovni. U početku je služio kao glavni grad Gasanida, arapskog vazalnog kraljevstva u sastavu Vizantijskog carstva. Nakon muslimanskog osvajanja Sirije, rano je postao glavni vojni logor muslimana u regionu, a neko vreme i glavni grad Džund Dimašk (okrug Damask). Kalif Omar je sazvao sastanak viših muslimanskih ličnosti u gradu na kome je odlučeno o organizaciji Sirije i plaćanjima za vojsku. Kasnije, 684. godine, Džabija je bila lokacija samita arapskih plemena koja je izabrala Marvana I za naslednika kalifa Muavije II. Džabiju su često koristili Omejadski kalifi kao sigurno mesto za svoje povlačenje. Njegov značaj je opao kada je kalif Sulejman načinio Dabik glavnim vojnim logorom Muslimana u Siriji.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Džabijah ima "radoznalu etimologiju", prema istoričaru Irfanu Šahidu.[1] Ime se može odnositi na arapsku reč za "rezervoar" ili sirijsku reč za "izabran".[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Gasanidski period[uredi | uredi izvor]
Džabija se prvi put spominje oko 520. godine u sirijskom pismu episkopa Simeona od Bet Aršama u kojem navodi da je napisao pismo iz logora Gasanidskog kralja Džabale IV ibn el Harita u Džabiji, što on naziva "Gbita ".[2] Gasanidi su bili arapsko hrišćansko vazalno kraljevstvo Vizantijskog carstva. U pismu se navodi da je u blizini bio vojni logor Gasanida.[2] Prema Šahidu, Simeonovo pismo otkriva da je Džabija mesto gde su se strani izaslanici i drugi zvaničnici sastajali sa kraljevima Gasanida, ukazujući na značaj grada.[2] Grad se ponovo spominje 569. godine u sirijskom pismu, u kojem se spominje "manastir Sv. Sergija" u Džabiji.[2] Godine 587. grad Džabija je služio kao mesto sastanka za dve monofizitske grupe, jednu koju je vodio Petar Kalinik, a drugu Damjan iz Aleksandrije, koji su želeli da reše svoje verske sporove.[2][3] Grupe nisu uspele da postignu sporazum, ali sastanak suparničkih monofizitnih frakcija u Džabiji pokazuje njegov značaj kao monofizitskog centara.[2]
Džabija je funkcionisala kao glavni grad Gasanida.[4] Gasanidski kraljevi su je koristili za svoje rezidencije.[4] Džabiju je nazivao "Džabiat el Džavlan" (Džabija Gaulanitisa) gasanidski dvorski pesnik Hasana. Grad je očigledno bio neoštećen u akcijama koju su predvodili Lahmidi protiv Vizantijske Sirije i tokom Persijske invazije na Siriju.
Rašidunski period[uredi | uredi izvor]
Tokom muslimanskog osvajanja Sirije, muslimanske snage su zarobile poraženu vizantijsku vojsku nakon obližnje bitke kod Jarmuka.[5] Nakon toga, Džabija postaje glavni vojni logor Muslimana u Siriji. Položaj je izabrao kalif Omar 638. Da bi održao sastanak glavnih sahaba (pratilaca Muhameda) i da bi odredio poslove u Siriji.[5] To je uključivalo raspodelu ratnog plena, organizaciju vojne administracije Sirije i utvrđivanje plate vojnika. Iste godine, Omar je održao govor, koji se često pominje u muslimanskoj tradiciji, koji se zove kutbat el Džabija; pre velikog skupa generala i sahaba, Omar je odredio osnivanje divana (administrativne zadužbine).[5] Na početku, odlučeno je da će lokalna arapska plemena iz Sirije biti isključena iz divana, ali su na kraju uvrštena tu i to pod pritisakom i pored njihovog protivljenja.[5]
Džabija je služila kao početni administrativni centar Džund Dimašk (vojni distrikt Damaska).[5] Tokom kuge Imvasa, koja je ubila brojne muslimanske trupe, Džabija se koristila kao utočište za bolesne vojnike kako bi se oporavili zbog njenih povoljnih klimatskih uslova.[5] Kao rezultat toga, postala je mesto gde su plate vojnika distribuirane.[5] U gradu je sagrađena velika džamija sa minbarom, što je bila privilegija stavljajući Džabiju na jednakost sa provincijskim prestonicama kalifata.[5] Između 639/40 i 660, Džabija je služila kao glavni grad islamske Sirije u celini pod guvernerstvom Muavije I.[4]
Omejadski period[uredi | uredi izvor]
Posle osnivanja Omajadskog kalifata od strane Muavije I u 661, Džabija bi postala grad kroz koji bi svi Omejadsni kalifi prošli tokom svoje vladavine.[5] Sa smrću Muavije II 684. i rastućom kontrolom Abd Alaha ibn el Zubair nad kalifatom, lokalna arapska plemena Sirije sazvana su u Jabiji da bi održala vladavinu Omejada.[5] Na samitu je predsedavao Ibn Badal, poglavica Banu Kalba i rođak Kalifa Jazeida I (v. 680-683).[5] Na samitu nisu prisustvovali plemena Kajsi ili guverner Džund Dimašk, El Dahak ibn Kajs el Fihri, koji su svi podržavali ili simpatisali Ibn el Zubaira.[5] Iako je Ibn Bahdal lobirao da polubrat Muavije II pristupi, drugi arapski poglavari su odbacili ovu sugestiju zbog mladosti i neiskustva polubrata.[5] Vođa plemena Banu Džudam, Rav ibn Zinba, podržao je Marvana I za kalifaski presto, a druge vođe su ga sledile.[5] Konačno je postignut dogovor kojim će Marvan postati kalif, a zatim iza Kalid ibn Jazid, zatim Amr ibn Sa'id el-Ašdak.[5] "Na taj način je obnovljeno jedinstvo partije Omaiada, a El Džabija je postala kolevka dinastije Marvanida", prema istoričaru Anruju Lamensu.[5]
Marvan je kasnije promenio redosled nasleđivanja dogovoren u Džabiji tako što je imenovaovao za svog naslednika svog sina Abd el Malika.[5] Tokom poslednje vladavine (685-705), Džabija je često korišćena od strane kalifa kao jednomesečno odmaralište u proleće, nakon povratka u Damask iz zimskog odmarališta u El Sinabri na jezeru Tiberias.[5][6] U Džabiji je Abd el Malik naredio da će ga njegovi sinovi El Valid I i Sulejman nasledi kao kalifa.[5] Lamens i Šahid su ovo opisali kao "poslednji veliki politički događaj" koji se dogodio u Džabiji.[5][7] Tokom vladavine Kalifa Sulejmana (715-717), uloga Džabije je opala dok je glavni sirijski vojni logor pomeren severno u Dabik blizu arapsko-vizantijske granice.[5] Bez obzira na to, Džabija je ostala centar okruga u Džund Dimašk-u.[5] Njen značaj je proširen sa porastom Abasidskog kalifata u Bagdadu 750. godine.[5]
Savremeni period[uredi | uredi izvor]
Džabijin pad koji je počeo početkom 8. vijeka, po Šahidovim rečima, je u današnjem trenutku "potpuno nestao".[7] Džabijino nekadašnje postojanje potvrđeno je na obližnjem brdu koji nosi ime, Tel El Džabija i kapija Bab el Džabije starog Damaska. Tel el Džabiju je zapadni arheolog iz 19. veka opisao kao "najuočljiviju tačku cele zemlje. To je brdo sa dva vrha, istočni i najviši koji dostiže nadmorsku visinu od 2.322 m iznad mora. Ono omogućava sjajan pogled na Severni Havran i Džedur ".
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kennedy, Hugh N. (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (Second izd.). Harlow: Pearson Education Limited. ISBN 978-0-582-40525-7.
- Lammens, H. (1991) [1965]. „Al-D̲j̲ābiya”. Ur.: Lewis, B.; Pellat, Ch.; Schacht, J. The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden and New York: BRILL. str. 360. ISBN 978-90-04-07026-4.
- Shahid, Irfan (2002). Byzantium and the Arabs in the Sixth Century, Volume II, Part 1: Toponmyny, Monuments, Historical Geography and Frontier Studies. Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 978-0-88402-284-8.