Administrativna podjela Španije
Administrativna podjela Kraljevine Španije je zasnovana na osmom članu ustava Kraljevine Španije iz 1978. godine, koji uspostavlja tri nivoa teritorijalne organizacije: opštine, pokrajine i autonomne zajednice,[1] prva grupa čini teritorijalnu organizaciju druge grupe, a druga grupa čini teritorijalnu organizaciju posljednje grupe. Država garantuje realizaciju principa solidarnosti među svim konstitutivnim dijelovima zemlje.[2]
Autonomne zajednice su konstituisane radi ostvarivanja prava na autonomiju ili samoupravu koju ustav garantuje nacionalnostima i regijama Španije,[3] dok deklariše neraskidivo jedinstvo španske nacije.[4] Autonomsne pokrajine predstavljaju visoko decentralizovan oblik teritorijalne organizacije, zasnovan na devoluciji, stoga Španije nije federacija,[5] jer je država superiorna u odnosu na pokrajine i zadržava potpuni suverenitet.[5] Ustavni sud Španije označio je ovaj oblik teritorijalne organizacije kao „država autonomija”.[5]
Autonomne zajednice i autonomni gradovi[uredi | uredi izvor]
Autonomne zajednice čine prvi (najviši) nivo teritorijalne organizacije Španije. Nastale su postepeno nakon proglašenja ustava Španije 1978, kao priprema za samoupravu „nacionalnosti i regija” koje čine špansku naciju. Radi ostvarivanja prava na samoupravu priznatom u osmom članu ustava, autonomija se odobrava iz sljedećih razloga:[6]
- dvije ili više susjednih pokrajina sa zajedničkim istorijskim, kulturnim i ekonomskim osobinama;
- ostrvske teritorije i
- jedna pokrajina sa istorijskim regionalnim identitetom.
Ustav dozvoljava dva izuzetka u gorenavedenom kriterijumu, naime španska skupština zadržava pravo da:[7]
- odobri, u interesu nacije, stvaranje autonomne zajednice čak i ako je ta pokrajina bez istorijskog regionalnog identiteta (što je dovelo do stvaranje Zajednice Madrid, koja je dio istorijske oblasti Kastilja-La Manča),
- odobri ili da daje autonomiju entitetima ili teritorija koje nisu pokrajine (što je dovelo do stvaranje dva autonomna grada, španske eksklave u sjevernoj Africi).
Iako su pokrajine bile osnove za stvaranje autonomnih zajednica, one su grubo pratile liniju starih kraljevstava i regija Pirinejskog poluostrva prije ujedinjenja.[8]
Prvobitne autonimije su dodjeljene takozvanim „istorijskim nacionalnostima”:[9] Kataloniji, Baskiji i Galiciji, regijama sa jakim regionalnim identitetom[10] kojima je odobrena samouprava ili je dodjeljena Statutom autonomije tokom Druge španske republike (1931—1936).
Dok je ustav još bio u izradi, i samouprava se dodjeljivala samo na osnovu „istorijske nacionalnosti”, došlo je do protesta javnosti u Andaluziji, zahtjevajući samoupravu, što je dovelo do bržeg procesa stvaranja, koji se na kraju samoidentifikovao kao „istorijska nacionalnost”. Na kraju, pravo na samoupravu je prošireno na bilo koji drugi region koji želi samoupravu.[10]
„Istorijskim nacionalnostima” je autonomija odobravana po kratkom postupku, dok su ostale regije morale da prate uslove koje je zahtjevao ustav. Između 1979. i 1983. godine, sve regije u Španiji su odlučile da se konstituišu kao autonomne zajednice; četiri dodatne pokrajine samoidentifikovale su se kao „nacionalnosti”, iako su status autonomne zajednice dobile dužim putem.
Iako ustav nije određivao broj autonomsnih pokrajina, Leopoldo Kalvo-Sotelo, predsjednik vlade Španije, i Felipe Gonzalez, lider opozicije, 31. jula 1981. godine su potpisali „Prvi autonomni pakt”, kojim je dogovoreno stvaranje 17 autonomnih zajednica i dva autonomna grada, sa sopstvenim vladama, ali sa različitim nadležnostima.[11] 1983. godine svih 17 autonomskih pokrajina je konstituisano: Andaluzija, Aragon, Asturija, Balearska Ostva, Baskija, Kanarska Ostrva, Kantabrija, Kastilja i Leon, Kastilja-La Manča, Katalonija, Zajednica Madrid, Ekstramadura, Galicija, Rioha, Navara, Mursija i Valensija. Dva autonomna grada, Seuta i Melilja su konstituisani 1995. godine.
Autonomne zajednice imaju široka ovlašćenja, ali je prenos vlasti na pojedine pokrajine asimetričan. Ustavni sud je okarakterisao autonomne zajednice i kao homogene i kao različite. autonomne zajednice su „jednake” u svojoj podređenosti ustavnom poretku, u svom predstavljanju pred Senatom Španije, a u smislu njihove različitosti nepostoje nikakve privredne ili društvene privilegije. Ipak, pokrajine se razlikuju u procesu u kom su pristupile autonomiji i u opsegu nadležnosti. Slučajevi Baskije i Navare su izuzeci zbog srednjovjekovnih povelja u kojima su im dodjeljene fiskalne autonomije, koje su se zadržale i danas, odnosno „ažurirane” su, jer ostale autonomne zajednice ne uživaju tu autonomiju.
Sve autonomne zajednice imaju parlamentarni oblik vladavine. Institucije vlasti različitih autonomnih zajednica mogu imati neobičan naziv. Na primjer, skup vladinih institucija u Kataloniji i Valensiji poznat je kao Generalitet, skupština Asturije je poznat kao Hunta General, a Hunta u Galiciji je naziv za kancelariju izvršne vlasti, koja je poznata kraće kao „Vlada”.
Pokrajine[uredi | uredi izvor]
Pokrajine su drugi nivo teritorijalne i administrativne podjele Španije. Provincijsku shemu je napravio Havier de Burgos 1833. godine na osnovu granica starohispanskih kraljevina, iako ih je dijelio, ako je neophodno, iz geografskih i/ili demografskih razloga.
Shema je pretrpjela manje izmjene od 1833. godine, prije svega podjelom Kanarskih ostva na dvije pokrajine 1927. godine. Postoji pedeset pokrajina u Španiji.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Član 137. Ustava Kraljevine Španije
- ^ Član 138. Ustava Kraljevine Španije
- ^ Član 143. Ustava Kraljevine Španije
- ^ Član 2. Ustava Kraljevine Španije
- ^ a b v Sinópsis del artículo 137 de la Constitución Española de 1978. Congreso de los Diputados
- ^ Title VIII, Third Chapter, Article 143
- ^ Član 144. Ustava Kraljevine Španije
- ^ Spain. (2008). In The Columbia Encyclopedia. Accessed 1 June 2011
- ^ "Regional Government". Spain. Encyclopaedia Britannica Online Accessed 10 December 2007
- ^ a b Federalism and the Balance of Power in European States (2006), Michael Keating for the OECD
- ^ Aparicio, Sonia. Los Pactos Autonómicos. El Mundo. España
