Andrija Gropa
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Andrija Gropa | |
|---|---|
| Gospodar Ohrida | |
| Period | oko. 1377–1385 |
| Prethodnik | Marko Mrnjavčević |
| Naslednik | Marko Mrnjavčević |
Andrija Gropa je bio srpski velmoža iz poslednje trećine XIV veka koji nosio titulu (velikog) župana[a] i vladao Ohridom, posle bitke na Marici 1371. godine.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Andrija Gropa potiče iz albanske porodice, čiji se posedi, u planinama severozapadno od Ohridskog jezera, pominju još krajem XIII veka. On je najverovatnije bio vazal kralja Vukašina (1365—1371), ali je i u njegovo doba spadao među moćniju vlastelu, jer se smatra da je, još dok je Vukašin bio živ, kovao sopstveni novac[b]. Posle pogibije braće Mrnjavčević u Maričkoj bici, septembra 1371. godine, njihov naslednik, kralj Marko (1371—1395), nije uspeo da očuva celovitost njihove države. U takvoj situaciji, Gropa je ovladao Ohridom i oženio se ćerkom Andrije Musakija, Kiranom. Prema navodima tzv. Musakijeve hronike, njih dvojica su u savezu sa Balšićem započeli borbu protiv kralja Marka, tokom koje je Gropa zauzeo Kostur, a ovladao je i Debrom. O njegovoj snazi, svedoče i podaci da je kovao sopstveni novac, ali i da je njegovu vlast priznavao i vlastelin Ostoja Rajaković, koji je bio srodnik kralja Marka, ali i zet Andrije Grope. Pominje se i u vizantijskim izvorima, jer se smatra da se jedan pomen župana iz tog doba odnosi na njega. Bez obzira na navode Musakijeve hronike, koja navodi da je Gropa bio neprijatelj kralja Marka, njihov odnos je nemoguće preciznije utvrditi, ali je najverovatnije Gropa bio nezavistan vladar u odnosu na Marka.
Na Gropinom novcu, kovanom verovatno u Ohridskoj kovnici, nalazili su se natpisi na staroslovenskom jeziku. Od četiri pronađene vrste, na jednoj pominje bez titule, dok se na ostalima navodi kao župan i gospodar Ohrida.
On je 1378. ili 1379. godine postao ktitor ohridske crkve Bogorodice Perivlepte (svetog Klimenta).
Ne zna se kada je umro, a u Musakijevoj hronici navodi da je nije imao potomaka i da su njegove zemlje pripale njima posle njegove smrti, ali je izvesnije da je njima zavladao kralj Marko.
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Iako se na novcu koji je kovao pominje sa titulom župana, smatra se da je nosio titulu velikog župana.
- ^ Pronađene su četiri različite vrste njegovog novca, od čega se na tri pominje sa titulom (velikog) župana, dok se na jednoj pominje bez titule, pa se smatra da je ona kovana u doba dok je bio Vukašinov vazal.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Šuica, Marko (2000). Nemirno doba srpskog srednjeg veka. Beograd. ISBN 86-355-0452-6.