Vadi

Vadi (arap. وادي, wādī), bolje nego uadi (preko franc. oued), tip je suve rečne doline i povremenog toka razvijenog u pustinjskim predelima gde je količina padavina manja od ukupnog isparavanja. Na lokalnim jezicima, ovaj tip rečne doline naziva se i kuri (preko franc. kouri), nahal (hebr. נחל) i nala (hind. नाला).

Vadi su nastali tokom pleistocene glacijacije, kada su za vreme interglacijalnih faza tekli potoci otopljenog snega i leda. Te reke formirale su današnja korita, koja su nekada bila izuzetno bogata vodom i okolnom vegetacijom.

Krajem pleistocena, a početkom holocena klima tih predela postala je suvlja i toplija i prerasla je u pustinjsku. Korita su ostala bez vode, osim za vreme povremenih iznenadnih pljuskova ili za vreme hladnijeg perioda godine (zima) kada se sa okolnih viših terena tome sneg i led. Dakle, vadi su po nastanku poligetenstki, tj. u njihovom obrazovanju učestvuju fluvijalni i eolski procesi.

Najviše vada ima u Sahari i Arabijskoj pustinji. Najčešće su kratki, ali dostižu dužine i do nekoliko stotina kilometara. Uadi su zapravo reliktne doline, ostaci nekadašnjih vodom bogatih reka koje su tekle tim prostorima za vreme vlažnijih klimata.

U Arabiji, neki od najpoznatijih vada su Vadi el Runa, Vadi el Birk i Vadi el Kur, dok se na prostoru Sahare izdvajaju Vadi Dra (Maroko), Vadi Saura (Alžir), Saguja el Hamra (Zapadna Sahara) i mnogi drugi. Njihove doline ožive za vreme iznenadnih i kratkotrajnih pljuskova, kada se i naprasno razvija i vegetacija.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Mastilo, Natalija (2005): Rečnik savremene srpske geografske terminologije, Geografski fakultet. . Београд. ISBN 978-86-82657-55-2. .
Gavrlilović, Ljiljana; Gavrilović, Dušan (2007). Geografija za prvi razred gimnazije. ZUNS, Beograd. ISBN 978-86-17-14283-2.