Veliki vojvoda Bosne

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Велики војвода Босне (велики војвода русага босанског[1] лат. Bosne supremus voivoda / Sicut supremus voivoda regni Bosniae),[2][3] je bila dvorska titula u Kraljevini Bosni, koju je monarh dodeljivao najvišim vojnim zapovednicima, obično rezervisana za najuticajnije i najsposobnije među najvišim bosanskim plemstvom.[4][5][6][7]

Preciznije bi bilo tumačiti titulu kao kancelarijsko mesto, a ne kao dvorski čin, iako nije bio nasledan, služio je obema svrhama i doživotno ga je zadržavao plemić koji je stekao titulu.[8][9]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Za razliku od upotrebe u zapadnoj ili srednjoj Evropi, kao i u raznim slovenskim zemljama od centralne do severoistočne Evrope, gde je analogija između velikog vojvode i velikog kneza bila značajna, pri čemu su obe titule odgovarale vladaru nižem od kralja, ali višem od vojvode, u Bosna je titula velikog vojvode više odgovarala vizantijskoj vojnoj tituli mega doks.[9][10]

Uopšte, slovenska reč knez se često naziva vladarom, ponekad analogno kralju, pa je veliki knez više ličio na visokog kralja nego na velikog kneza.[11] U tom smislu, iako je, kao iu ostalim južnoslovenskim susednim državama i među njenim plemstvom, u Bosni postojala i titula knez ili veliki knez, nominalno analogna knezu i velikom knezu, u stvari je bila rangirana kao srednji do krupni feudalni vlastelin, sa odgovarajućim uticajem na bosanski stanak, gde je sakupljano celokupnog bosansko plemstvo, bez obzira na čin i status.[9]

Međutim, u susednim zemljama titula vojvoda, na slovenskom vojvoda, imala je i vojničko značenje, ali je u tom smislu „veliki vojvoda” bila specifično, čak isključivo, bosanska titula.[8]

Shodno tome, titulu velikog vojvode Bosne je izričito dao bosanski vladar, bilo ban, kralj ili kraljica, svom najvišem vojnom zapovedniku.[11]/

Titula je po tipu više ličila na kancelarijsku, a ne na dvorski čin, iako je nosila razred u sudskom redu prvenstva, i često ju je nosio jedan pojedinac, retko dva u isto vreme.[8]

Nosioci titule[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Kurtović, Esad (2009). Veliki vojvoda bosanski Sandalj Hranić Kosača (na jeziku: bošnjački). In-t za istoriju. str. 159, 233, 409. ISBN 978-9958-649-01-1. Pristupljeno 6. 5. 2023. 
  2. ^ Sulejmanagić, Amer (30. 11. 2012). „Novac Hrvoja Vukčića Hrvatinića” [Coins minted by Duke Hrvoja Vukčića Hrvatinića]. Numizmatičke Vijesti (na jeziku: srpskohrvatski). 54 (65): 54—85. ISSN 0546-9422. Pristupljeno 8. 5. 2020. 
  3. ^ Vatroslav Jagić; Lajos Thalloczy; Franz Wickhoff (1899). „Missale Glagoliticum Hervoiae ducis Spalatensis”. archive.org (na jeziku: Latin). Pristupljeno 10. 5. 2020. 
  4. ^ Miller, William (2014). Essays on the Latin Orient (na jeziku: engleski). Cambridge University Press. str. 481. ISBN 978-1-107-45553-5. Pristupljeno 16. 2. 2019. 
  5. ^ Preveden, Francis Ralph (1962). A history of the Croatian people from their arrival on the shores of the Adriatic to the present day: with some account of the Gothic, Roman, Greek, Illyrian, and prehistoric periods of the ancient Illyricum and Pannonia (na jeziku: engleski). Philosophical Library. str. 98,99,100. Pristupljeno 16. 2. 2019. 
  6. ^ Zlatar, Zdenko (2007). The Poetics of Slavdom: The Mythopoeic Foundations of Yugoslavia (na jeziku: engleski). Peter Lang. str. 544. ISBN 978-0-8204-8135-7. Pristupljeno 16. 2. 2019. 
  7. ^ Cvetković, Branislav (19. 12. 2014). „The Header to the Ten Commandments in the Hval Codex: a Contribution to the Semantics of Medieval Illumination”. Ars Adriatica (na jeziku: hrvatski i engleski). hrcak.srce.hr (4): 155—172. doi:10.15291/ars.493. Pristupljeno 16. 2. 2019. 
  8. ^ a b v Kurtović, Esad (2009). Veliki vojvoda bosanski Sandalj Hranić Kosača (PDF) (na jeziku: Bosnian) (Historijske monografije; knj. 4 izd.). Institut za istoriju Sarajevo. ISBN 978-9958-649-01-1. Arhivirano iz originala (.pdf) 5. 3. 2016. g. Pristupljeno 10. 1. 2016. 
  9. ^ a b v Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. 
  10. ^ Filipović, Emir O. (2010). „Viteske svecanosti u Budimu 1412. godine i ucesce bosanskih predstavnika (Festivities held in Buda in 1412 and the participation of Bosnian magnates)” (.pdf/.html). Spomenica Akademika Marka Šunjića (1927—1998), Filozofski Fakultet U Sarajevu (na jeziku: Bosnian i engleski). Filozofski fakultet u Sarajevu. Pristupljeno 10. 1. 2016. 
  11. ^ a b Malcolm, Noel (2002). Bosnia: A Short History. Pan Books, Pan Macmillan of Macmillan Publishers Ltd. ISBN 978-0-8147-5561-7. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Велики_војвода_Босне&oldid=26837722”