Geotektonika
Geotektonika ili kraće, tektonika je disciplina dinamičke geologije i bavi se pokretima i deformacijama u Zemljinoj kori odnosno litosferi i to na globalnom nivou, kontaktima pojedinih kontinentalnih i okenaskih ploča koje se kreću po gornjem sloju astenosfere, tj. Zemljinom omotaču. Strukturno oblikovanje pojedinih kompleksa rezultat je geodinamičkih promena u prošlosti, što upućuje na nedeljivu povezanost geodinamike i geotektonike. Međutim, u okviru specifičnih zadataka težište geodinamike je analiza uzroka promena, a geotektonike rekonstrukcija strukturnih i mofroloških posledica tih promena kao okvira određenog dešavanja. Odraz toga dešavanja na površini Zemlje predmet je geomorfologije.
Opšte[uredi | uredi izvor]
Zemljina površina je podeljena u 8 velikih i nekoliko manjih ploča koje se sporo kreću i menjaju veličinu. Intenzivna geološka aktivnost se događa po obodima litosfernih ploča gde se ploče odmiču jedna od druge, sudaraju ili taru jedna o drugu.
Nemački geofizičar Alfred Vegener (Alfred Wegener (1880-1930)) je 1912. godine postavio hipotezu o kretanju kontinenata i time formulisao osnovu teorije tektonike ploča koju je objavio u svojoj knjizi The origin of continents and oceans, a koja je do danas doživela nekoliko izdanja. Vegenerova teorija tektonike ploča opisuje mehanizme podvlačenja tektonskih ploča jedne pod drugu i širenja okeanskog dna.
Kretanje kontinenata[uredi | uredi izvor]
Morsko dno nastaje na srednjookenskim grebenima gde izlaze ogromne količine lave, šireći okenasko dno te stvarajući nove delove okenske kore. Obe strane okeanskog dna uz srednjookenski greben se kreću, ali u suprotnim pravcima, prema kontinentalnim pločama na obodima sa kojima se „sukobljavaju“. Na ovaj način kontinenti, koji inače plutaju po gornjem sloju astenosfere, menjaju međusobno svoje položaje i oblike.
Danas je možda najpoznatiji Atlantski srednjookeanski greben, s izraženom vulkanskom aktivnošću i na površini (Island).
