Dekulakizacija

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Dekulakizacija (rus. раскулачивание, raskulachivanie; ukr. розкуркулення, rozkurkulennia) je bila sovjetska kampanja političkih represija, uključujući hapšenja, deportacije ili pogubljenja miliona kulaka (prosperitetnih seljaka ) i njihovih porodica. Preraspodela poljoprivrednog zemljišta počela je 1917. godine i trajala je do 1933. godine, ali je bila najaktivnija u periodu prve petoletke 1929–1932. Da bi olakšala eksproprijaciju poljoprivrednog zemljišta, sovjetska vlada je prikazivala kulake kao klasne neprijatelje Sovjetskog Saveza.

Više od 1,8 miliona seljaka je deportovano 1930–1931.[1][2] Kampanja je imala navedenu svrhu borbe protiv kontrarevolucije i izgradnje socijalizma na selu. Ova politika, sprovedena istovremeno sa kolektivizacijom u Sovjetskom Savezu, efektivno je stavila svu poljoprivredu i sve radnike u Sovjetskoj Rusiji pod državnu kontrolu.

Pod Vladimirom Lenjinom[uredi | uredi izvor]

U novembru 1917. godine, na sastanku delegata komiteta siromašnih seljaka, Vladimir Lenjin je najavio novu politiku eliminacije za koje se verovalo da su bogati sovjetski seljaci, poznati kao kulaci: „Ako kulaci ostanu nedodirnuti, ako ne pobedimo slobodnjaci, car i kapitalista će se neizbežno vratiti."[3] U julu 1918. godine stvoreni su Odbori siromašnih koji predstavljaju siromašne seljake, koji su igrali važnu ulogu u akcijama protiv kulaka, i vodili proces preraspodele oduzete zemlje i inventara, viškova hrane od kulaka. Ovo je pokrenulo početak velikog krstaškog rata protiv žitnih špekulanata i kulaka.[4] Pre raspuštanja u decembru 1918. Komiteti sirotinje su zaplenili 50 miliona hektara kulačke zemlje.[5] Naredba Vladimira Lenjina o vešanju, kojom se zapoveda vešanje kao odgovor na pobunu kulaka, datira od 11. avgusta 1918.

Pod Josifom Staljinom[uredi | uredi izvor]

Josif Staljin je 27. decembra 1929. objavio „likvidaciju kulaka kao klase“.[1] Staljin je rekao: „Sada imamo priliku da izvedemo odlučnu ofanzivu protiv kulaka, slomimo njihov otpor, eliminišemo ih kao klasu i zamenimo njihovu proizvodnju proizvodnjom kolhoza i sovhoza“.[6] Politbiro Svesavezne komunističke partije (boljševika) je odluku ozvaničio rezolucijom pod naslovom „O merama za uklanjanje kulačkih domaćinstava u okruzima sveobuhvatne kolektivizacije “ 30. januara 1930. Svi kulaci su raspoređeni u jednu od tri kategorije:[1]

  1. Oni koji će biti streljani ili zatvoreni po odluci lokalne tajne političke policije .
  2. Oni će biti poslati u Sibir, na sever, na Ural ili u Kazahstan, nakon konfiskacije imovine.
  3. Oni koji će biti iseljeni iz svojih kuća i korišćeni u radnim kolonijama u okviru svojih okruga.

Oni kulaci koji su poslati u Sibir i druga nenaseljena područja obavljali su teške poslove radeći u logorima koji su proizvodili drvnu građu, zlato, ugalj i mnoge druge resurse koji su bili potrebni Sovjetskom Savezu za njegove planove brze industrijalizacije.[7] U stvari, visokorangirani član OGPU (tajne policije) delio je svoju viziju o novom kaznenom sistemu koji bi uspostavio sela na severu Sovjetskog Saveza koja bi se specijalizovala za vađenje prirodnih resursa i pomogla Staljinovoj industrijalizaciji.[8]

Funkcioner tajne policije OGPU, Jefim Jevdokimov (1891–1939), odigrao je glavnu ulogu u organizovanju i nadgledanju hvatanja seljaka i masovnih pogubljenja.[9][10][11]

Klasocid[uredi | uredi izvor]

Sovjetski propagandni poster iz 1930-ih na kojem je pisalo: "Isterajte kulke iz kolhoza!"
Još jedan sovjetski propagandni poster iz 1930-ih na kojem je pisalo: „Izbacite kulake iz kolhoza“.

U februaru 1928, novine Pravda su po prvi put objavile materijale koji su tvrdili da razotkrivaju kulake; opisali su rasprostranjenu dominaciju bogatog seljaštva na selu i invaziju kulaka u ćelije komunističke partije.[12] Eksproprijacija zaliha žita od kulaka i seljaka srednje klase nazvana je „privremena vanredna mera“; privremene vanredne mere su se do 1930-ih pretvorile u politiku „eliminisanja kulaka kao klase“.[12] Sociolog Majkl Man opisao je sovjetski pokušaj da se kolektivizuju i likvidiraju percipirani klasni neprijatelji kao da odgovara njegovoj predloženoj kategoriji klasicida.[13]

Apel partije na politiku eliminacije kulaka kao klase formulisao je Staljin, koji je izjavio: „Da bi se kulak istisnuo kao klasa, otpor ove klase mora biti razbijen u otvorenoj borbi i mora biti lišen proizvodni izvori njenog postojanja i razvoja (slobodno korišćenje zemlje, oruđa za proizvodnju, zakup zemljišta, pravo na najam radne snage itd.). To je zaokret ka politici eliminacije kulaka kao klase. Bez toga, pričanje o izbacivanju kulaka kao klase je prazno brbljanje, prihvatljivo i isplativo samo desnim devijantima.“[14]

Desna opozicija Sveruske komunističke partije (boljševika) je 1928. još uvek pokušavala da podrži prosperitetno seljaštvo i ublaži borbu protiv kulaka. Konkretno, Aleksej Rikov, kritikujući politiku dekulakizacije i „metode ratnog komunizma“, izjavio je da napad na kulake treba izvršiti, ali ne metodama takozvane dekulakizacije. Zalagao se protiv preduzimanja akcija protiv individualne poljoprivrede u selu, čija je produktivnost bila dva puta manja nego u evropskim zemljama. Smatrao je da je najvažniji zadatak partije razvoj individualne poljoprivrede seljaka uz pomoć vlade.[15]

Uzimanje žitarica od bogatih seljaka (kulaka) tokom prisilne kolektivizacije u Timašovskom okrugu, Kuban, Sovjetski Savez, 1933.

Vlast je sve više primećivala otvoren i odlučan protest među sirotinjom protiv dobrostojećih srednjih seljaka.[16] Sve veće nezadovoljstvo siromašnih seljaka pojačano je glađu na selu. Boljševici su radije krivili „seosku kontrarevoluciju“ kulaka, nameravajući da zaoštre odnos naroda prema partiji: „Moramo odbiti kulačku ideologiju koja dolazi u pismima iz sela. Glavna prednost kulaka su hlebne blamaže“. Seljaci Crvene armije slali su pisma podržavajući antikulačku ideologiju: „Kulaci su ljuti neprijatelji socijalizma. Moramo ih uništiti, ne vodite ih u kolhoze, morate im oduzeti imovinu, njihov inventar." Nadaleko je postalo poznato pismo crvenoarmejca 28. artiljerijskog puka: „Poslednji hleb se oduzima, na porodicu Crvene armije se ne računa. Iako si ti moj tata, ne verujem ti. Drago mi je da si dobio dobru lekciju. Prodaj hleb, nosi višak – ovo je moja poslednja reč.“[17][18]

„Likvidacija kulaka kao klase“[19] je bio naziv sovjetske politike vođene 1930–1931 za prinudno otuđenje imovine bez naknade (eksproprijaciju) od dela seljaštva i izolaciju žrtava od takvih akcija putem njihovog prisilna deportacija iz mesta stanovanja.[20] Zvanični cilj likvidacije kulaka došao je bez preciznih uputstava i podstakao je lokalne vođe na radikalne akcije koje su rezultirale fizičkom eliminacijom. Kampanja za likvidaciju kulaka kao klase činila je glavni deo Staljinove politike socijalnog inženjeringa ranih 1930-ih.[21]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Robert Conquest (1986) The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-Famine.
  2. ^ Lynne Viola The Unknown Gulag.
  3. ^ A.Arutюnov «Dosьe Lenina bez retuši. Dokumentы. Faktы. Svidetelьstva.», Moskva: Veče, 1999
  4. ^ Lenin V. I. Poln. sobr. sočineniй. T. 36. S. 361—363; T. 37. S. 144.
  5. ^ Kratkiй kurs istorii VKP(b) (1938 god) // Reprintnoe vosproizvedenie stabilьnogo izdaniя 30-40-h godov. Moskva, izd. «Pisatelь», 1997 g.
  6. ^ Robert Service: Stalin, a biography, page 266.
  7. ^ Applebaum, Anne (2004). Gulag : a history (First Anchor books izd.). New York. str. 97–127. ISBN 1-4000-3409-4. OCLC 55203139. 
  8. ^ Viola, Lynne (2007). The unknown gulag : the lost world of Stalin's special settlements. Oxford: Oxford University Press. str. 2–5. ISBN 978-0-19-518769-4. OCLC 71266656. 
  9. ^ Conquest, R. (1985). Inside Stalin's Secret Police, NKVD Politics 1936-39. Basingstoke, Hampshire: Macmillan. str. 25, 33. ISBN 0-333-39260-4. 
  10. ^ Rayfield, D. (2004). Stalin and His Hangmen, The Tyrant and Those Who Killed for Him. New York: Random House. str. 162. ISBN 0-375-50632-2. 
  11. ^ Getty, J. A.; Naumov, O. V. (1999). The Road to Terror: Stalin and the Self-Destruction of the Bolsheviks, 1932-1939. Yale U.P. str. 334, 439. ISBN 0-300-07772-6. 
  12. ^ a b L.
  13. ^ Alvarez, Alex (2009). Genocidal Crimes. Routledge. str. 25. ISBN 9781134035816. 
  14. ^ I.
  15. ^ N.
  16. ^ RGVA, f. 4, op. 1, d. 107, l. 215. Cit. po: Čurkin V. F. Samoidentifikaciя krestьяnstva na perelomnom эtape svoeй istorii. // Istoriя gosudarstva i prava, 2006, N 7
  17. ^ V. F. Čurkin, kandidat istoričeskih nauk. «Samoidentifikaciя krestьяnstva na perelomnom эtape svoeй istorii» // «Istoriя gosudarstva i prava», 2006, N 7)
  18. ^ Krasnый voin (MVO). 1930. 13 fevralя, 14 maя.
  19. ^ Kulchytskyi, S. Liquidation of kulaks as class (LІKVІDACІЯ KURKULЬSTVA ЯK KLASU).
  20. ^ Fitzpatrick, Sheila (2000). „The Party Is Always Right”. Everyday Stalinism: Ordinary Life in Extraordinary Times: Soviet Russia in the 1930s (paperback izd.). Oxford: Oxford University Press. str. 22. ISBN 9780195050011. „The Soviet regime was adept at creating its own enemies, whom it then suspected of conspiracy against the state. It did so first by declaring that all members of certain social classes and estates – primarily former nobles, members of the bourgeoisie, priests, and kulaks – were by definition 'class enemies,' resentful of their loss of privilege and likely to engage in counterrevolutionary conspiracy to recover them. The next step, taken at the end of the 1920s, was the 'liquidation as a class' of certain categories of class enemies, notably kulaks and, to a lesser extent, Nepmen and priests. This meant that the victims were expropriated, deprived of the possibility of continuing their previous way of earning a living, and often arrested and exiled.” 
  21. ^ Suslov, Andrei (jul 2019). „'Dekulakization' as a Facet of Stalin's Social Revolution (The Case of Perm Region)”. The Russian Review. 78 (3): 371—391. ISSN 1467-9434. S2CID 199145405. doi:10.1111/russ.12236. Pristupljeno 21. 11. 2021 — preko ResearchGate. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

  • Conquest, Robert (1987). The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror–Famine. 
  • Figes, Orlando (2007). The whisperers: private life in Stalin's Russia. Macmillan. 
  • Hildermeier, Manfred. Die Sowjetunion 1917–1991. (Oldenbourg Grundriss der Geschichte, Bd. 31), Oldenbourg, 2. Aufl., München. 2007. ISBN 978-3-486-58327-4.
  • Kaznelson, Michael. "Remembering the Soviet State: Kulak children and dekulakisation". Europe-Asia Studies 59.7 (2007): 1163–1177.
  • Lewin, Moshe. "Who was the Soviet kulak?". Europe‐Asia Studies 18.2 (1966): 189–212.
  • Viola, Lynne. "The Campaign to Eliminate the Kulak as a Class, Winter 1929–1930: A Reevaluation of the Legislation". Slavic Review 45.3 (1986): 503–524.
  • Viola, Lynne. "The Peasants' Kulak: Social Identities and Moral Economy in the Soviet Countryside in the 1920s". Canadian Slavonic Papers 42.4 (2000): 431–460.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Декулакизација&oldid=27678554”