Drajze (puška)
| Drajze M. 1841 | |
|---|---|
 Drajze puška iglenjača model 1841. | |
| Vrsta | puška ostraguša |
| Poreklo |  Pruska |
| Upotreba | |
| Upotreba u | Pruska Nemačko carstvo |
| Specifikacije | |
| Masa | 4.980 kg |
| Dužina | 1.430 mm |
| Kalibar | 15.43 mm |
| Vrsta operacije | sporometna (jednometna) ostraguša |
| Način dejstva | obrtnočepni zatvarač |
| Brzina paljbe | 7 met/min |
| Brzina zrna | 229 m/s |
| Maks. ef. domet | do 1.000 m |
| Način punjenja | ostraguša |
Drajze puška iglenjača (engl. Dreyse needle-gun), sporometna puška ostraguša iz 19. veka.[1] Konstruisana 1838, bila je to prva moderna puška sa obrtno-čepnim zatvaračem, i prva ostraguša koja je ušla u masovnu upotrebu u pruskoj vojsci (1841).[2]
Evolucija[uredi | uredi izvor]
Do početka 19. veka sve puške bile su sprednjače glatkih cevi (muskete), a opaljivane su tabanom na kremen. U prvoj polovini 19. veka preciznost gađanja povećana je narezivanjem (žlebljenjem) cevi (od 1828), a sigurnost opaljivanja povećana je tabanom na kapislu (od 1840). Tako su nastale tzv. puške žlebuše.[1]
Nakon žlebuša sprednjača razvijene su žlebuše ostraguše, čije se cevi pune kroz otvor na zadnjem kraju cevi koji se zaptiva zatvaračem.[1]
Prve ostraguše bile su jednometne (bez magacina): punile su se sjedinjenim metkom u papirnoj čahuri, metak po metak, i postizale su brzinu gađanja od 2-3 metka u minutu. Za razliku od sprednjača, mogle su se upotrebljavati i iz ležećeg ili klečećeg stava, pa se strelac mogao bolje koristiti zemljištem. Metak se opaljivao udarom igle zatvarača u kapislu - puške iglenjače. Zatvarač puške bio je uzdužno valjkast i imao je dugu iglu koja je probijala kartonsku čahuru i barutno punjenje, i udarala u kapislu na postolju zrna. Takve su bile pruska Drajze M. 1841 (kalibra 15,43 mm), američka Lankaster M. 1854, francuska Šaspo M. 1867, italijanska Karkano M. 1867, ruska Karle M. 1856/68.[1]
Karakteristike[uredi | uredi izvor]
Nemački puškar Johan Nikolas Drajze konstruisao je 1838. prvu modernu pušku ostragušu koja je ušla u masovnu upotrebu - takozvanu iglenjaču. Drajze je usavršio ideju Švajcarca Samuela Paulija, koji je napravio sjedinjeni metak (zrno i barutno punjenje) u papirnoj čahuri, kojoj je dodao mesingano dno sa kapislom, i konstruisao pušku ostragušu sa preklapajućim zatvaračem, u čijem se telu nalazila igla sa oprugom za opaljenje metka udarom u kapislu. Koristeći se idejom opaljenja sjedinjenog metka sa kapislom udarnom iglom, Drajze je 1838. konstruisao ostragušu sa cilindričnim klizećim zatvaračem, koji se ručicom pokretao u sanduku[а] u pravcu ose cevi (napred i nazad[b]) i kao čep zatvarao cev (otuda kasniji naziv čepni zatvarač). Bravljenje (čvrsto spajanje sa sandukom) vršilo se okretanjem tela zatvarača udesno za četvrtinu kruga. Delovi za opaljivanje (igla i opruga) bili su u telu zatvarača. Opruga udarne igle automatski se zapinjala pri zatvaranju zatvarača.[2] Cev puške je imala 4 žleba, a izbacivala je zrno težine 21 gram.[1]
U borbi[uredi | uredi izvor]
Prusi su u ratu 1866. naneli velike gubitke Austrijancima i zbog toga što je njihova puška Drajze brže (3—4 puta) gađala od austrijske sprednjače Lorenc. Posle tog rata sve su zemlje prepravile sprednjače u ostraguše, ali problem zaptivanja cevi još nije bio sasvim rešen, jer su barutni gasovi prodirali pored kartonske čahure i izazivali koroziju, naročito udarne igle, koja se brzo trošila i morala menjati. Taj nedostatak uočen je naročito u francusko-pruskom ratu 1870-1871, pa Nemci odmah zatim usvajaju pušku Mauzer M. 1871 koja je imala manji kalibar (11 mm), poboljšan zatvarač, kraću udarnu iglu i metalnu čahuru (s kapislom u dnu).[1]
Napomene[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Nikola Gažević, Vojna enciklopedija 7, Vojnoizdavački zavod, Beograd (1974), str. 548-550
- ^ a b Nikola Gažević, Vojna enciklopedija 10, Vojnoizdavački zavod, Beograd (1976), str. 676
