Životna forma
Životna forma predstavlja skup morfoloških, anatomskih i fizioloških osobina kojima je vrsta prilagođena svom staništu[1]. Ovakav skup osobina je adaptivan i nastao je kao odgovor na uticaje različitih ekoloških faktora. Životne forme je moguće izdvojiti (opisati) na osnovu morfologije organizama, dejstva jednog ili više ekoloških faktora, uloge u ekosistemu, pozicije u mreži ishrane, osobina životne istorije i sl. Tako jedna vrsta može biti okarakterisana sa više životnih formi. Na primer, veverica je istovremeno:
- lignikolni/arborealni organizam (stanovnik krune drveta) — životna forma izdvojena u odnosu na stanište vrste;
- herbivor (biljojed) — životna forma na osnovu tipa ishrane, kao i
- hibernator (pada u zimski san, hibernaciju) — što je životna forma izdvojena na osnovu jedne od karakteristika životne istorije.
Životne forme nisu uvek u vezi sa filogenetskim položajem vrste[1]. Pojava iste životne forme u nesrodnim vrstama se naziva ekološka konvergencija. Takođe, srodne vrste mogu se karakterisati vrlo različitim životnim formama — velike pande su biljojedi iako su ostali medvedi mesojede životinje. Prisustvo različitih životnih formi u jednoj sistematskoj ili filogenetskoj grupi najčešće se može objasniti adaptivnom radijacijom.
Životne forme biljaka[uredi | uredi izvor]
Klasifikacija biljaka u životne forme vršena je u različitim periodima i na različitim stupnjevima saznanja o njima[2]. Počev od Teofrasta, biljke se dele u određene kategorije — drveće, žbunove i zeljaste biljke. To su ujedno i prve opisane životne forme biljaka na osnovu morfologije. Savremenija shvatanja životnih formi zasnivaju se na drugim osobinama, prvenstveno na ekofiziološkim. Najprihvaćeniji sistem je Raunkijerov sistem životnih formi biljaka[3][4], zasnovan na položaju (visini) i obliku vegetativnih pupoljaka u toku uslova nepovoljnih za život biljke.
Životne forme životinja[uredi | uredi izvor]
Klasifikacija životnih formi životinja je složena usled mogućnosti da se dve vrste mogu razlikovati u pogledu svojih adaptacija na tip staništa i tip kretanja, a biti slične u odnosu na način ishrane[1]. Najčešće, životne forme životinja izdvajamo u odnosu na:
- osnovne karakteristike staništa — stanovnici tla, stanovnici na i u drugim organizmima, stanovnici prvenstveno vazduha;
- karakteristike kretanja — sesilni, planktonski, ili slobodno pokretni organizmi, koje dalje možemo deliti u niže kategorije životnih formi;
- karakteristike ishrane — biljojedi, mesojedi, saprofiti, paraziti.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Milorad Janković. 1973. Životna forma/Životne forme biljaka/Životne forme životinja. U: Enciklopedijski leksikon Mozaik znanja — Biologija. Interpres: Beograd.
- ^ Diklić N. 1984. Životne forme biljnih vrsta i biološki spektar flore SR Srbije. U: Kojić M. (ed.) Vegetacija SR Srbije I: opšti deo. Beograd: SANU.
- ^ Raunkiær C. 1904. Om biologiske Typer, med Hensyn til Planternes Tilpasninger til at overleve ugunstige Aarstider. Botanisk Tidsskrift 26, XIV.
- ^ Raunkiær C. 1934. The Life Forms of Plants and Statistical Plant Geography. Oxford University Press, Oxford.