Zgrada Ljubljanske banke u Prištini
| Zgrada Ljubljanske banke u Prištini | |
 | |
Informacije
| |
|---|---|
| Lokacija |  Priština, Srbija
|
| Koordinate | 42° 39′ 51″ S; 21° 09′ 38″ I / 42.66406° S; 21.16044° I |
| Status | završena |
| Sagrađena | sredinom 80ih |
| Broj spratova | P+10 |
Kompanije
| |
| Arhitekta | Zoran Zakić |
Zgrada Ljubljanske banke u Prištini bila je sedište bivše Ljubljanske banke u Prištini i nalazi se na uglu Kragujevačke i Beogradske ulice u centru Prištine. Ona je jedna od prvih modernih visokih poslovnih zgrada u Prištini.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Do 1981. godine Ljubljanska banka je osnovala osam povezanih banaka van Socijalističke Republike Slovenije, od kojih je jedna bila „Osnovna banka Priština“.[1]
Za vreme postojanja širokih autonomnih prava i ovlašćenja koja su uvedena Ustavom SFRJ 1974. godine, a po kojem su Albanaci na SAP Kosovu imali dominatnu vlast, SAP Kosovo je politički i ekonomski bilo podržano od strane SR Slovenije, što se ogleda i u investiciji Ljubljanske banke.
Albanci su Ljubljansku banku doživljavali kao „prijateljsku” modernu zgradu. Bila je to dimenzija slovenačkog ekonomskog bogatstva u odnosu na koju je zgrada dobila najviše pažnje kao dobrodošla investicija na Kosovu. Ovi aspekti političke ekonomije su preovladavali u narativu o slovenačkim investicijama na Kosovu, uključujući i Ljubljansku banku.[2]
Privredni rast Prištine početkom osamdesetih godina nije bio nezapažen ni od geografski najdaljeg jugoslovenskog centra Ljubljane. Veze koje je kosovska privreda ostvarila sa Socijalističkom Republikom Slovenijom su zahtevale prateću bankarsku infrastrukturu. Tako je 1984. godine započeta izrada projekta za sedište Ljubljanske banke u Prištini. Zbog blizine (svega stotinak metara udaljene) Banke Kosova, izgrađene nekoliko godina ranije, Ljubljanska banka je svoju moć morala izraziti visinom.[3]
Nakon raspada SFRJ filijala Ljubljanske banke se povukla sa AP Kosova i Metohije, a prostorije zgrade nastavlja da koristi Jugobanka.[4]
Tokom ratnih sukoba na Kosovu i Metohiji OEBS-u su 1998. godine date na korišćenje prostorije zgrade Ljubljnske banke, a OEBS je i nakon ratnih dešavanja nastavio da koristi objekat.[4]
Vlada Republike Srbije je pokušala 2010. godine da na aukciju proda zgradu Ljubljanske banke u Prištini sa početnom cenom od 3 miliona evra, ali u tome nije uspela.[4]
Nakon što se misija OEBS-a iselila iz objekta, zgradu su preuzeli na korišćenje samoproglašeni organi vlasti u Prištini.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Zgrada ima horizontalni volumen spratnosti P+4 koji se spaja sa postojećom višestambenom zgradom iste visine i samim tim gubi u percepciji cele kompozicije; u takvoj situaciji celokupnu pažnju zauzima vertikalna kula spratnosti P+10 koja dominira nad okruženjem. Vertikalni volumen se razvija tako što se oko armirano-betonskog jezgra, gde je smeštena vertikalna komunikacija, razvijaju četiri volumena sa okruglim završecima na dve glavne fasade. Uzimajući u obzir da je celokupna fasada od zastakljene vizuelno neprovidne viseće strukture zelene boje, ona deluje vrhunskom elegancijom forme. U tom kontekstu zgrada predstavlja i pravu atrakciju za grad kao i u pogledu korišćenja novih materijala u izgradnji. U funkcionalnom smislu svrstava se u tip kula gde je, osim vertikalnog jezgra za komunikaciju, ostatak prostora potpuno slobodan i predstavlja prvu vrstu takve tipologije u gradu.[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Sadiki 2019, str. 99–100.
- ^ a b v „Serbia Puts OSCE Building in Kosovo Up For Sale”. BalkanInsight (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-06-28.
- ^ Sadiki 2019, str. 100.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jerliu, Florina; Navakazi, Vlora (2018). „The Socialist Modernization of Prishtina: Interrogating Types of Urban and Architectural Contributions to the City”. Mesto a dejiny. 7 (2): 55—74.
- Sadiki, Arber (2019). Arhitektura javnih objekata Prištine u razdoblju od 1945. do 1990. godine: društveni i oblikovni faktori (PDF) (Teza). Univerzitet u Beogradu, Arhitektonski fakultet.