Zgrada Karla Helmbolda („Šeherezada”)

Zgrada Karla Helmbolda
Zgrada Karla Helmbolda
	„Šeherezada”
Opšte informacije
Mesto	Zrenjanin
Opština	Zrenjanin
Država	Srbija
Vreme nastanka	1900.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin
	www.zrenjaninheritage.com

Zgrada Karla Helmbolda („Šeherezada”) podignuta je 1900. godine u glavnoj ulici Zrenjanina, ulici kralja Aleksandra I Karađorđevića, u okviru Starog gradskog jezgra, kao Prostorno kulturno-istorijske celine od velikog značaja.

Ova kuća nemačkog zlatara protestantske veroispovesti – Karla Helmbolda (Veliki Bečkerek, 1849 – 1919), ne pripada jevrejskom graditeljskom korpusu, ali je svakako nastala pod uticajem arhitekture sinagoge, odnosno njene arhitektonsko – dekorativnog ansambla. Zbog orijentalnog izgleda i polihromne fasade (preko deset boja) dobila je ime „Šeherezada”. Dugo je važilo uverenje da je podigao kamenorezac Teodosije Tuner, čiji je rad prevazilazio okvire zanatstva i više spadao u domen umetnosti – vajarstva, ali on tek 1924. godine postaje njen vlasnik.

Kuća Helmbolda ima drugačiju organizaciju unutrašnjeg prostora – ovo je prva zgrada u centru grada koja je dobila mezanin, odnosno međusprat. Novina je i rešenje konstruktivnog sklopa: čelični stub, koji se proteže sredinom prostora prizemlja i mezanina (između kojih je laka drvena konstrukcija), nosi celokupnu konstrukciju prvog sprata. Pored toga što je na ovaj način omogućeno formiranje jedinstvenog unutrašnjeg prostora, ovo rešenje se odrazilo i na kompoziciju ulične fasade: formirani su prostrani otvori koji imaju oblik potkovičastog luka.

Izvedena je prema planovima Ištvana Barta, arhitekte iz Temišvara, jednog od najznačajnijih projektanata koji je u Velikom Bečkereku delovao u prvoj deceniji 20. veka. Ostala Bartova ostvarenja predstavljaju vrhunska dela arhitekture secesije na prostorima Vojvodine. Godine 2009. izvedeni su radovi na obnovi fasada i krovnog pokrivača. Zgrada je sačuvana u autentičnom izgledu.