Istorijski arhiv Zrenjanin
| Istorijski arhiv Zrenjanin | |
|---|---|
 Istorijski arhiv Zrenjanin | |
| Osnivanje | 1. avgust 1947. |
| Lokacija | Zrenjanin Srbija |
| Vrsta | arhiv |
| Direktor | Mirjana Basta |
| Adresa | Trg Slobode 10 |
| Veb-sajt | https://arhivzrenjanin.rs/ |
Istorijski arhiv Zrenjanin je ustanova kulture od regionalnog značaja koja se bavi zaštitom, prikupljanjem, sređivanjem, obradom i čuvanjem arhivske građe, omogućuje dostupnost arhivskih dokumenata u naučno – istraživačke, privatnopravne i javnopravne svrhe.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Istorijski arhiv Zrenjanin je počeo sa radom 1. avgusta 1947. po odluci Glavnog izvršnog odbora Narodne skupštine autonomne pokrajine Vojvodine, pod imenom Arhivsko središte broj 4 u Zrenjaninu.[2] Teritorijalna nadležnost je obuhvatala grad Zrenjanin i srezove Begejski, Tamiški i Jašatomićki. Prvi upravnik je bio bogoslov i pravnik Timotej Tima Rajić, petrovgradski beležnik, član Istorijskog društva u Novom Sadu i jedan od vodećih arhivskih stručnjaka svoga vremena u Vojvodini. Današnji naziv arhiv nosi od 1965. godine, a 2007. je za uspešan rad nagrađen nagradom „Zlatni arhiv” koja se dodeljuje najuspešnijim arhivima u Srbiji.[2] Delatnost zaštite arhivske građe i registraturskog materijala obavlja u skladu sa Zakonom o kulturnim dobrima za grad Zrenjanin, opštine Novi Bečej, Nova Crnja, Žitište i Sečanj i vrši se u preko 2000 registratura.[2] Arhiv Vojvodine je matični arhiv koji ima nadležnost kontrole rada Istorijskog arhiva Zrenjanin. Prostorije se nalaze u levom krilu Gradske kuće, građa se čuva u depoima površine 584 m². Od 2007. godine arhiv poseduje i reprezentativan izložbeni salon u kojem se postavljaju izložbe koje priređuje arhiv iz građe svojih fondova i zbirki, ali i ugošćuju izložbe drugih arhiva, institucija i pojedinaca.[2] Čuvaju više stotina fondova i zbirki sa preko 5000 metara arhivske građe nastale u periodu od 1765. do danas.[2] Na osnovu izvršene kategorizacije 1998. godine, 67 fondova (1765—1956) je proglašeno kulturnim dobrom od izuzetnog značaja, a 66 fondova (1769—1970) od velikog značaja.[2] Iz građe je izdvojeno 116 rariteta koji se čuvaju u posebnim uslovima, dokumenti su pisani na latinskom, nemačkom, mađarskom i srpskom jeziku. Za značajnije fondove su izrađena naučno–informativna sredstva, analitički inventari, imenski i geografski registri. Pored ovih informativnih sredstava postoji i „Vodič kroz arhivske fondove” koji omogućuje istraživačima lakše snalaženje i pronalaženje dokumenata. Arhiv je opremljen računarima, skenerima i fotoaparatima uz pomoć kojih se vrši digitalizacija arhivske građe radi lakše dostupnosti korisnicima. Mikrofilmovanje i digitalizacija se obavlja od 2003. godine.[2] Najčešće se koristi arhivska građa Magistrata grada Velikog Bečkereka 1769—1918. na mađarskom jeziku, Gradskog poglavarstva Petrovgrad 1918—1941. na srpskom jeziku, Zbirka crkvenih matičnih knjiga 1746—1895, Zbirka karata i planova 1752—1992. i Zbirka povelja 1769—1847.[2] Sadrže i biblioteku sa oko 20.000 knjiga iz oblasti istorije, geografije, prava, filozofije, etnologije, medicine i umetnosti na hebrejskom, latinskom, starogrčkom, rumunskom, slovačkom, češkom, slovačkom, češkom, engleskom, francuskom, ruskom, mađarskom, nemačkom i srpskom jeziku i 3000 godišta časopisa i novina.[2] Najstarija knjiga datira iz 1576. godine na latinskom jeziku, a neki časopisi i novine su sačuvani u kontinuitetu od 1851. i čuvaju se u posebnim uslovima.[2] Istorijski arhiv Zrenjanin je dobio na upravljanje i biblioteku – legat Nebojše Popova u kojoj ima više hiljada knjiga pretežno iz oblasti društvenih nauka i književnosti, kao i legat istoričara i dugogodišnjeg direktora ustanove Milana Đukanova. Do sada je objavljeno dvanaest svezaka stručnog časopisa „Arhivska građa” i dvadeset i dve monografske publikacije.[2]
