Katul

Gaj Valerije Katul

Gaj Valerije Katul (lat. Gaius Valerius Catullus, 84–54. p. n. e.), poznat i kao Varonensis po mestu rođenja, bio je rimski pesnik. Katulova dela su opširno studirana i njegova poezija je kasnije uticala na druge pesnike i umetnike.

Katulove pesme su se sačuvale u jedinstvenom (sada izgubljenom) rukopisu. Podeljene su u tri grupe, najverovatnije od strane samog autora: 1-60 kratke ljubavne pesme, političke satire i druge prigodnice, 61-68 elegijastični heksametri, 69-116 epigrami.

Biografija

Carmina, 1554

Gaj Valerije Katul rođen je u Veroni u bogatoj patricijskoj porodici. Sledeći uobičajen put obrazovanja mladića svog položaja, s 18 godina stigao je u Rim gde se u to doba u dramatičnom ritmu smenjuju događaji od istorijske važnosti. To je Rim u kojem se kroz krvave građanske borbe priprema propast Republike i stvaranje Carstva. No politika Katula očigledno nije zanimala, i on se s jedne strane predao prilično intenzivnom književnom radu, a s druge svim ostalim prilikama koje mu je velegrad mogao pružiti.

Vezu s jednom udatom, ali fatalnom ženom koja je bila sasvim sigurno starija od njega i koja je uz njega imala i mnoge druge ljubavnike, Katul je pretvorio u poetsku legendu. U čast Sapfe nazvao je svoju voljenu Lezbijom a pravo ime te žene verovatno je bilo Klodija. U nizu pesama Katul beleži mnoge potankosti intimne drame, koja, posle brojnih privremenih rastanaka, dovodi i do definitivnog raskida.

Iako je Katul bio relativno bogat, rasipnički život je ipak ugrozio njegove novčane prilike, pa je pesnik otišao u pratnji jednog propretora u Bitiniju, ali ni tamo nije našao bogatstvo; to je bio, izgleda, jedini njegov boravak van Italije.

Nakon povratka s tog putovanja Katul nije više dugo živeo: umro je oko 54. p. n. e., dakle verovatno je imao 33 godina. Iako se Katul svakako kretao raznim krugovima rimskih intelektualaca i političara, njegov život je ostavio tragove isključivo u poeziji, i upravo iz njegovih pesama možemo dobiti podatke za rekonstrukciju njegove biografije.

Delo

Sve katulove pesme su već u antici skupljene u jednu knjigu koja obuhvata otprilike 2400 stihova i 116 pesama Antički uređivači su rasporedili te pesme gledajući formu: na početku je 60 tekstova u različitim metrima preuzeti iz grčke lirike, zatim sledi 8 većih pesama, jedna od kojih je mali ep, a dve epitalamiji, literarne svadbene pesme. Zbirku zaključuje 48 epigrama elegijskom distiku.

Gotovo sve forme kojima se služio, Katul je primenio u rimskoj poeziji, ali većina je preuzeta od Grka. Dok su neke pesme neposredni prevodi grčkog originala, Katulovi sadržaji se kreću od najiskrenijih ljubavnih stihova rimskog pesništva do duhovitih i ponekad vulgarnih napada na literarne protivnike i rivale u ljubavi ili do genre-sličica i mitoloških prikaza u duhu helenističke poezije.

Spoljašnje veze

• Izabrana Katulova poezija u novom srpskom ruhu