Kneževina Iberija
ქართლის საერისმთავრო Kneževina Iberija | |||
|---|---|---|---|
 Zastava
| |||
 Kneževina Iberija (750-885) | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Regija | Gruzija | ||
| Glavni grad | Tbilisi, Upliscihe, Ardanuč | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | gruzijski | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | rani srednji vek | ||
| — Osnivanje | 588. godina | ||
| — Ukidanje | 888. godina | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Kneževine Iberije | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
Kneževina Iberija (gruzijski: ქართლის საერისმთავრო) je bila srednjovekovna država u gruzijskoj oblasti Kartliji.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Kada je kralj ujedinjene Iberije, Bakurije II, umro 580. godine, vladar Sasanidske Persije, Hormizd IV (578-590), zauzeo je Iberijsku monarhiju. Iberija je postala persijska pokrajina kojom je vladao persijski upravnik (marzpan). Iberijsko plemstvo nije se opiralo, a naslednici kraljevske kuće povukli su se u brda. Inače, postojala su dva ogranka kuće: Hosroidska dinastija i Guaramidska dinastija. Direktna persijska kontrola dovela je do nametanja teških poreza i promocije zoroastrizma u zemlji u kojoj su pretežno bili naseljeni hrišćani. Stoga je vizantijski car Mavrikije krenuo u vojnu kampanju protiv Persije 582. godine. Iberijski plemići molili su ga da obnovi Iberijsku kraljevinu. Mavrikije je 588. godine postavio Guarama I za novog vladara Iberije. Međutim, on nije krunisan za kralja, već je obdaren vizantijskom titulom kuropalata. Vizantijsko-sasanidski sporazum potvrdio je njegovu titulu. Iberija je ostala podeljena između dve države. Persijanci su dominirali Tbilisijem.
Uspostavljanje kneževine pogodovalo je dinastičkoj aristokratiji, a u stvari je predstavljalo kompromisno rešenje Vizantije i Persije, koje su se borile međusobno za kontrolu nad Kavkazom. Knez Iberije je kontrolisao sprovođenje odluka carigradskog dvora. Vizantijski car želeo je ograničiti sasanidski i islamski uticaj na Kavkazu, ali kneževi Iberije nisu uvek bili dosledni provizantijskoj politici. Ponekad su priznavali i vrhovnu persijsku vlast, zavisno od trenutne političke situacije. Guaramov naslednik, Stefan I, okrenuo se Persiji u želji da ujedini podeljenu Iberiju. To ga je koštalo života. Vizantijski car Iraklije je 626. godine napao Tbilisi i ponovo uspostavio vizantijski uticaj. Hozroidi su, međutim, ubrzo primorani da priznaju vrhovnu vlast omajadskog kalifa (640-tih godina), ali su digli i neuspešnu pobunu 680-tih godina. Početkom 9. veka dolazi do smene dinastija. Gruzijom upravljaju Guaramidi, koji su balansirali između Vizantije i Arabljana. U Tbilisiju je 730-tih godina instaliran emir. Gruzijski knez vladao je iz Upliscihe. Imao je uticaja samo nad mesnim gruzijskim gospodarima koji su održavali neki stepen samostalnosti u odnosu na arapske gospodare. Guaramidi su 748. i 779/80. godine nakratko zbačeni od strane Nersianida. Guaramidi i Hozroidi izumiru, a na gruzijski presto se od početka 9. veka penju pripadnici porodice Bagrationi, počev od Ašota I (786/813-30).
Kneževi[uredi | uredi izvor]
- Guaram I, 588.–oko 590.
- Stefan I od Iberije, oko 590.–627.
- Adarnaz I, 627.–637/642.
- Stefan I od Iberije, 637/642.–c. 650.
- Adarnaz II, oko 650.–684.
- Guaram II, 684.–693.
- Guaram III, oko 693.–oko 748.
- Adarnaz III, oko 748.– oko 760.
- Nerse, oko 760–772, 775–779/780.
- Stefan III od Iberije, 779/780–786.
- Ašot I, 813.–830.
- Bagrat I, 842/843–876.
- David I Gruzijski, 876–881
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Suny, Ronald Grigor , The Making of the Georgian Nation: 2nd edition. . Indiana University Press. 1994. ISBN 978-0-253-20915-3.
- Toumanoff, Cyril (1963), Studies in Christian Caucasian History. Georgetown University Press.