Kuća Đure Jakšića (Beograd)
44° 49′ 03″ S; 20° 27′ 44″ I / 44.8175949° S; 20.4620995° I
| Kuća Đure Jakšića | |
|---|---|
 | |
| Namena | ustanova kulture |
| Lokacija | Beograd |
| Sedište | Skadarska 34 |
| Glavni organ | Gradska opština Stari Grad |
| Veb-sajt | http://www.kucadjurejaksica.rs/ |
Kuća Đure Jakšića je ustanova kulture u čuvenoj beogradskoj boemskoj četvrti Skadarlija i kuća u kojoj je živeo i umro čuveni srpski pesnik i slikar Đura Jakšić. To je najpoznatija i jedna od najstarijih kuća u Skadarskoj ulici.[1] Danas igra značajnu ulogu u kulturnom i umetničkom životu Beograda. U njoj se gotovo svakodnevno održavaju različiti kulturno-umetnički programi. Godišnje se priredi na desetine literarnih večeri, muzičkih programa, pozorišnih predstava i likovnih izložbi. Ustanovom upravlja Gradska opština Stari grad.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Istorija kuće[uredi | uredi izvor]
Šićan mahala ili Ciganska mahala pominje se početkom 19. veka. Bio je to siromašni deo grada izvan varoškog šanca u kom su najčešće živeli siromašni građani. U tom kraju ubrzano raste broj kafana u kojima počinju da se okupljaju brojni umetnici i ljubitelji umetnosti. Polovinom 19. veka tadašnja Skadarlija već beleži petnestak kafana. Blizina Narodnog pozorišta i Opere na Bulevaru Žarka Savića doprineli su da ovaj ambijent postane nezaobilazan. Ovaj čuveni boemski kraj odigrao je veliku ulogu u razvoju kulturnog života Beograda i Srbije. Odlukom gradskih vlasti 1872. godine Ciganska mahala prekrštena je u Skadarsku ulicu.
Godine 1935. na kući u kojoj je živeo Đura Jakšić svečano je otkriveno spomen obeležje sa likom velikog umetnika i naznakom da se tu završio njegov život.[1]
Godine 1986. kuća je renovirana, čime su stvoreni uslovi za predstavljanje likovnih stvaralaca.[2]
Život Đure Jakšića u kući[uredi | uredi izvor]
Iste godine u njoj se, na adresi Skadarska 34, nastanio i Đura Jakšić, kao novopostavljeni korektor Službenih novina, a kasnije i Državne štamparije. Ubrzo potom u dom gde već stanuje veliki slikar i pesnik doselila se i njegova porodica, supruga sa decom. Jakšići se useljavaju u stan u koji se ulazilo sa dvorišne strane kuće koja danas nosi njegovo ime. Stan u kome su živeli Jakšići bio je bez patosa, vlažnih zidova, skromno namešten stolom, stolicama, čivilukom i dvema posteljama, a u susednoj sobi, koja je ujedno bila i kuhinja, nalazila su se još dva ležaja.[3] U to vreme to je bila siromašna i zapuštena gradska četvrt, a Đura Jakšić bio je prvi od čuvenih beogradskih boema koji je u njoj živeo. Čak je i prozvan „prvim boemom”.[4]
U istoj kući stanovali su i mnogi drugi velikani tog i kasnijih vremena, između ostalih glumac Čiča Ilija Stanojević, a potom i glumac i reditelj Dimitrije Ginić.[1] Sama kuća, čak i za ono vreme nevelika, prizemna, dvoslivnog, krova bila je vrlo skromnih uslova za život. Đura Jakšić živeo je u ovoj kući sve do svoje smrti, 16. novembra 1878. godine.[2]
Kuća Đure Jakšića danas[uredi | uredi izvor]
Godine 1966, u želji da povrati duh stare Skadarlije, grupa umetnika, turističkih radnika i političara pokušava da kulturno-umetničkim programima oživi ovaj boemski kraj. Tu grupu su činili Uglješa Bogunović, Mario Maskareli, Soja Jovanović, Ksenija Divjak, Zuko Džumhur, Aleksandar Đorđević, Đorđe Karaklajić, Dušan Antonijević, Bane Minić, Moma Antonović, Slava Bogojević, Milić od Mačve, Milan Popović, Petar Mladenović, Aleksandar Misić i Uglješa Raičević. Te godine, od proleća do jeseni, duž ulice se smenjuju umetnici i ansambli i niču prilagođene ulične pozornice. Ugostitelji se udružuju u želji da pomognu, videći vlastiti interes. Slede razmene programa sa sličnim četvrtima u drugim gradovima Jugoslavije i Evrope i bratimljenja sa Monmartrom u Parizu i drugim sličnim ambijentalnim celinama.
Kuća Đure Jakšića, deo po deo, iseljavanjem dotadašnjih stanara, stavlja se u institucionalnom smislu u funkciju umetnosti i umetnika. Sa njenog prozora nezaboravne stihove govore poznati glumci. Od 1972. godine u Kući Đure Jakšića nalazila se redakcija Pesničkih novina, a kasnije počinje da izlazi i revija za pevanje i mišljenje Pesnik, osnovan 1985. godine. Od 1992. godine u Kući izlaze novine za prošlost, sadašnjost i budućnost Skadarlija.
Kuća Đure Jakšića kao ustanova kulture[uredi | uredi izvor]
U Kući Đure Jakšića predstavljeni su mnogi jugoslovenski pesnici, strani umetnici, učesnici medđunarodnih pesničkih manifestacija. Tu su ustanovljene književne nagrade za poeziju „Đura Jakšić” i „Đurin šešir” koje slave pesnike i poeziju, slobodoumno pevanje i mišljenje.
Renoviranjem Kuće Đure Jakšića 1986. godine stvoreni su uslovi za ozbiljnije predstavljanje i likovnih stvaralaca. Smenjuju se kolektivne i samostalne izložbe na kojima, između ostalih, izlažu Leposava Bela Pavlović,, Kosta Bradić, Milić od Mačve, Moma Antonović, Stanko Zečević, Ivo Kušanić, Aleksandar Klas, Aleksandar Blatnik, Milenko Mihajlović, Cile Marinković, Sava Stojkov i drugi.
Devedesetih godina u ovom prostoru deluje i Sobno pozorište koje je osnovao Duško Mihajlović, a u kom su sa svojim monodramama, duodramama, odlomcima i kolažima gostovali mnogi velikani naše savremene pozorišne scene. Pozorišne predstave i umetnički performansi tokom leta održavaju se i na platou ispred zgrade.[5]
U Kući Đure Jakšića organizovane su brojne škole: lepog pevanja, klavira, violine, starog srpskog pevanja, slikanja, grafike i druge.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Skadarlija”. Zvanični veb-sajt. GO Stari grad. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ a b v „Skadarlija i kuća u kojoj je živeo Đura Jakšić-utočište umetnika i umetnosti”. Zvanični veb-sajt. Kuća Đure Jakšića. 2. 10. 2015. Pristupljeno 4. 4. 2021.
- ^ „Kuća Djure Jakšića”. apartmani-u-beogradu.com. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ Đuković, Kristina (25. 9. 2015). „Naslovna Skadarlija – beogradski Monmartr ULICA BOGATIH SIROMAHA”. Politikin zabavnik. 3320. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „"Leto u Skadarliji"-Umetnički program ispred Kuće Đure Jakšića”. Turistička organizacija Srbije. Pristupljeno 7. 4. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Skadarlija i Monmartr obnavljaju saradnju”. Blic. 10. 12. 2017. Pristupljeno 7. 4. 2021.