Logor Šopronjek
| Logor Šopronjek | |
|---|---|
| Koncentracioni logor | |
_Neckenmarkt_Haschendorf_Kriegsgefangenenfriedhof_Haschendorf.JPG) Spomen obeležje na mestu nekadašnjeg logora Šopronjek | |
  | |
| Koordinate | 47° 49′ 04″ S; 16° 44′ 55″ I / 47.817778° S; 16.748611° I |
| Mesto | Šopronjek |
| Pod kontrolom |  Austrougarska |
| Postojao | jesen 1915—novembar 1918. |
| Broj zatvorenika | 35.000—40.000 (25.000+3.000 Srba) |
| Broj žrtava | > 5.715 (Srba) |
Logor Šopronjek bio je jedan od koncentracionih logora za Srbe i druge nepodobne narode koje je osnovala Austrougarske za za vreme Prvog svetskog rata.
Naziv, položaj i infrastruktura
[uredi | uredi izvor]- Naziv
Zvaničan naziv logora bio je: nem. Kaiserliches und Königliches Kriegsgefangenenlager Sopronnyék ili na srpskom „Carski i kraljevski logor za ratne zarobljenike Šopronjek”.[1]
- Položaj
Logor Šopronjek, koji je bio još jedan logor u blizini Nežiderskog jezera, na teritoriji tadašnje Ugarske, nalazio se na jednom bregu u Samersdorfu (nem. Samersdorf), udaljenom 12 km od sadašnjeg naselja Nekenmarkt (nem. Neckenmarkt), u pokrajini Burgenland, 75 km južno od Beča, odnosno 500 km severoistočno od Beograda.[1]
- Infrastruktura
Logor je prvobitno imao 70 velikih baraka u kojima je m oglo da se smesti 15.000 ljudi. Do kraja 1918. godine logor se neprestano uvećavao, gradile su se nove barake, čiji je broj dostigao cifru od 500 baraka. Među ovim barakama izvestan broj bio je namenjen zdravstvenom zbrinjavanju logoraša, tako da se može reći da je imao nešto bolje higijenske uslove od ostalih logora.[1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]- Preduslovi
Masovne deportacije stanovnika Srbije u Prvom svetskom ratu, među kojima se bili Srbi, Jevreji, Romi i pripadnici drugih nacija, Austrogurska je iz Kraljevine Srbije, otpočele nakon njene okupacije u jesen 1915.
Iz izveštaja Kraljevsko-carskog Vojnog guvermana u Beogradu saznaje se da je samo u periodu od 30. avgusta do 10. novembra 1916. ”sa područja Beograda, Kruševca i Kragujevca u logore u unutrašnjosti Monarhije deportovano 16.577 građana Srbije: 4.399 u Ašah, 4.252 u Braunau, 4.667 u Hajnrihsgrin, 593 u Nežider”, a ostalih 1.576 je raspoređeno „u radne logore”.[2]
- Osnivanje i uslovi u logoru
Logor je osnovan po naređenju vojne komande u Požunu (Bratislava) od 5. aprila 1915. godine. Prvobitno je bio zamišljen kao logor za 15.000 ljudi, ali je već početkom 1916. godine u njemu je bilo smešteno 17.390 ljudi.[1]
U njemu su bili smešteni prvenstveno srpski ratni zarobljenici i internirci, a zatim i ruski, italijanski, rumunski i dr. zarobljenici. Prema navodima jednog Austrijskog žurnala (pod nazivom nem. Österreich Journal) do kraja rata ovde je boravilo između 35.000 i 40.000 ljudi.[3]
Među Srbima u logoru Šopronjek, brojčano su dominirali u odnsu na ratna zarobljenike, koji su najviše deportovani preko logora Doboj iz Bosne i Hercegovine, a zatim iz Srbije i Crne Gore.[1]
U logor Šopronjek uglavnom su upućivane žene i deca iz istočnih krajeva Bosne i Hercegovine, kojih je u jednom momentu bilo oko 8.000.” U oktobru 1916. godine Logor Šopronjak je imao 25.000 srpskih zarobljenika i 3.000 interniraca iz Bosne, među kojima je bilo 250 dece, s tim što se veoma mali broj Srba nalazio u samom logoru, jer su gotovo „svi bili na radu na poljoprivrednim dobrima”.[4]
Epilog
[uredi | uredi izvor]| Ukupno logoraša | Broj srpskih logoraša | Do sada utvrđeno srpskih žrtava | Procena srpskih žrtava |
|---|---|---|---|
Napomena:
Prema jednom nepotpunom spisku, koji je u posdu Arhiva Srbije registrovano je 5.715 srpskih vojnika i civila sahranjenih na 114 mesta na teritoriji današnje Mađarske.[6]
Logor Šopronjek je zatvoren po okončanju Prvog svetskog rata i raspada Austrougarske, krajem 1918. godine.
Oslobođeni logoraši su potom vozovima upućeni u otadžbinu, da bi do svojih domova stigli tek nekoliko meseci kasnije.
Spomen obeležje
[uredi | uredi izvor]_Neckenmarkt_Haschendorf_Kriegsgefangenenfriedhof_Haschendorf.JPG)
Na mestu nekadašnjeg logora Šopronjek podignuto je nekoliko krstova i jedan manji spomenik koji svedoči o oovom zloglasnom mestu.
Spomen obeležje je podignuto zahvaljujući italijanskim državnicima koji su hteli da se obeleži mesto stradanja njihovih sunarodnika.
Veliki broj žrtve iz Šopronječkog logora, je eshumiran i sahranjen širom današnje Mađarske, prema nekim procenama na 114 lokacija.
Danas, mesto nekadašnjeg logora obilazi i na njemu održava parastos srpska zajednica u Austriji.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g d Logor Šopronjek U: Mirčeta Vemić, Pomor Srba ratnih zarobljenika i interniranih civila u Austrougarskim logorima za vreme Prvog svetskog rata 1914–1918. Originalni naučni rad. str. 216-217. . doi:10.2298/ZMSDN1447201V. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ Moric (2014) – Moritz, Verena (2014): „Gefangenschaft“, In:H. Leidinger/V. Moritz/K. Moser/W. Dornik: Habsburgs schmutziger Krieg. Wien, 93-194.
- ^ Floiger, M., Gober, K. H., Guber, O., Huber, H. & Naray, J. (2011). Die Geschichte des Burgenlandes. Österreich Journal, 100, 81–90.
- ^ Stojiljković, D. (1995). Plava Dunavska grobnica Mauthauzen 1914–1918. 1938–1945. Beograd: Sekcija koncentracionog logora Mauthauzen
- ^ Tabela 1. Popis postradalih državljana Kraljevine SHS u Čehoslovačkoj za vreme Prvog svetskog rata U: Mirčeta Vemić, Pomor Srba ratnih zarobljenika i interniranih civila u Austrougarskim logorima za vreme Prvog svetskog rata 1914–1918. Originalni naučni rad. str. 227. . doi:10.2298/ZMSDN1447201V. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ a b Arhiv Srbije (1914–1918 b). RG VI/1. Registar srpskih vojnika i civila koji su umrli za vreme Prvog svetskog rata u logorima na području Mađarske (deo)
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Mirčeta Vemić, Pomor Srba ratnih zarobljenika i interniranih civila u Austrougarskim logorima za vreme Prvog svetskog rata 1914–1918. Originalni naučni rad. str. 221-222. . doi:10.2298/ZMSDN1447201V. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - Stojančević, V. (1989). Civilni internirci u logorima Austrougarske i Bugarske u vreme Prvog svetskog rata. Stvaranje jugoslovenske države 1918. godine. Beograd: Naučna knjiga, str. 403–407.
- Živko Topalović, Za naše zarobljenike - konferencija Živka Topalovića [1]
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Logor Šopronjek na Vikimedijinoj ostavi
- Logor Šopronjek — www.zlocininadsrbima.com
