Luis Salivan

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
(preusmereno sa Луис Саливен)

Luis Henri Salivan
Luis Salivan
Lični podaci
Datum rođenja(1856-09-03)3. septembar 1856.
Mesto rođenjaBoston, SAD
Datum smrti14. april 1924.(1924-04-14) (67 god.)
Mesto smrtiČikago, SAD

Luis Henri Salivan (engl. Louis Henry Sullivan; Boston, 3. septembar 1856 — Čikago, 14. april 1924)[1] bio je američki arhitekt, jedna od najvećih ličnosti čikaške škole arhitekture.[2][3] On je bio nazivan „ocom nebodera”[4] i „ocom modernizma”.[5] On je bio mentor Frenka Lojda Rajta i inspiracija čikaškoj grupi arhitekata koji su postali poznati kao Prerijska škola. Zajedno sa Rajtom i Henrijem Hobsonom Ričardsonom, Salivan je jedan od „priznatog trojstva američke arhitekture.“[6] Fraza „forma prati funkciju“[7][8] se pripisuje njemu, iako je on pripisivao taj koncept starorimskom arhitekti Vitruvijusu (kako se ispostavilo, on nikada nije rekao ništa slično). Godine 1944, Salivan je bio drugi arhitekta koji je posthumno dobio AIA zlatnu medalju.[9]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Salivan se rodio u porodici oca Irca i majke Švajcarkinje, koji su oko 1840. godine emigrirali u SAD i odrastao je u Sut Redingu u Masačusetsu. Detinjstvo je proveo u istraživanju prirode na farmi svojih roditelja u Masačusetsu. U kasnijem dobu se njegova interesovanja menjaju. Mnogo vremena je provodio skitajući po Bostonu i posmatrao je zgrade i prema njima se orijentisao i bivao je njima fasciniran. Tako je odlučio da se bavi arhitekturom.

Za vreme studija na srednjoj školi se susreo sa Moses Volsonom koji je na njega kao predavač napravio snažan utisak. Posle završene srednje škole on je otišao na studuj arhitekture na Masačusets Institut za tehnologiju, ali posle jedne godine studija odlazi u Filadelfiju gde je radio kod arhitekta Frenk Furnesa.

"Prudential Building" Njujork 1894.
Ulaz iz 1893. godine u Čikaški "Stock Exchange building", rekonstruisano od Umetničkog instituta u Čikagu

Godine 1873. je Furnesov atelje zadesila velika kriza i Salivan mora da ode i preselio se u Čikago gde je vladao ogroman bum posle velikog požara iz 1981. godine. Radio je za Vilem Le Baron Dženeja koji je kao prvi sagradio zgradu pomoću čeličnog skeleta. Međutim posle godinu dana Salivan odlazi u Evropu u Pariz na studij u Školu lepih umetnosti gde se susreo sa umetnošću koja ga je opčinila. Zatim se ponovo vraća u Čikago i radi za firmu Josef S. Džonson & Džon Edelman i tu je uspešno projektovao enterijer Modi Tibernekle.

Godina 1882. je bila godina sudbonosnih slomova u njegovom životu završio je uspešnu saradnju sa Denkmar Adlerom i izbacio je mladog Rajta. Uz to ga je napustila supruga. Salivan je izgubio narudžbe, imanje, posao i postavenje i počeo je da se odaje alkoholu. Svoje poslednje godine je proveo živeći od priloga svojih kolega i umro je siromašan i napušten 1924. godine Čikaguu jednoj maloj hotelskoj sobici.[10]

Salivan i Adler[uredi | uredi izvor]

Godine 1879. Salivan se zaposlio kod Adlera, gde je posle godinu dana postao njegov partner u firmi. Tu su počele Salivanove najbolje godine. Oni su zajedno sarađivali i dobili priznanje kao učitelji arhitekture. Iako su već imali nekoliko izgrađenih zgrada slavu su dobili na nerealizovanim projektima od Kolorada do Vašingtona. Njihov vrhunski projekat je bio projekat Auditorium bilding, sagrađena 1889. godine u Čikagu gde je osim pozorišta za 3.000 posetilaca isto tako i hotel i administrativni prostori i tu su Adler i Salivan zauzeli najviši sprat za svoj atelje koji je postao poznat po administrativnim zgradama koje je projektovao u Čikagu. Salivan je od mnogih smatran za prvog arhitekta koji je znao potpuno da si predstavi i realizuje velike i skupe zgrade pomoću novog tipa konstrukcije visokih čeličnih zgrada.

Projekti i realizacije[uredi | uredi izvor]

  • „Martin Ryerson Tomb, Graceland Cemetery“ Čikago, 1887.
  • “Auditorium Building“ Čikago, 1889.
  • „Carrie Eliza Getty Tomb, Graceland Cemetery“ Čikago, 1890 —1891.
  • Administrativna zgrada, „Wainwright Building“, St. Luis, 1890.
  • Oblakoder, „Guaranty Building Buffalo“ 1894—1895.
  • Robna kuća, „Schlesinger and Mayer“, Čikago, 1899—1904.
  • „Carson Pirie Scott store“, Čikago, 1899.
  • „Van Allen Building“, Klinton, Ajova, 1914.
  • „Krause Music Store“ Čikago 1922.'Banke
  • „National Farmer's Bank“, Ovatona, Minesota, 1908.
  • „Peoples Savings Bank“, Kedar Repids, Ajova, 1912.
  • „Henry Adams Building“, Algona, Ajova, 1913.
  • „Merchants' National Bank“, Grinel, Ajova, 1914.
  • "Home Building Association Company", Nevark, Ohajo, 1914.

Očuvanje[uredi | uredi izvor]

Tokom posleratne ere urbane obnove, Salivanova dela su pala u nemilost, a mnoga su srušena. Tokom 1970-ih, rastuća zabrinutost javnosti za ove zgrade konačno je rezultirala spasavanjem mnogih. Najglasniji je bio Ričard Nikl, koji je organizovao proteste protiv rušenja arhitektonski značajnih objekata.[11] Nikl i drugi su ponekad spasavali dekorativne elemente sa osuđenih zgrada, krišom tokom rušenja. Nikl je preminuo u zgradi Salivanove berze dok je pokušavao da povrati neke elemente, kada se srušio sprat iznad njega. Nikl je sastavio opsežna istraživanja o Adleru i Salivanu i njihovim brojnim arhitektonskim komisijama, koje je nameravao da objavi u obliku knjige.

Detalj ornamentike Van Alen zgrade

Još jedan šampion Salivanove zaostavštine bio je arhitekta Krombi Tejlor (1907–1991) iz Krombi Tejlor saradnika. Nakon što je 1950-ih i ranih 1960-ih radio u Čikagu, gde je bio na čelu čuvenog „Instituta za dizajn”, kasnije poznatog kao Tehnološki institut Ilinoisa (IIT), preselio se u južnu Kaliforniju. On je predvodio napore da se spasi Van Alenovu zgradu u Klintonu, Ajova od rušenja.[12] Tejlor je, kao estetski konsultant, radio na renoviranju zgrade Auditorijuma (sada Ruzveltov univerzitet) u Čikagu.[13]

Kolekcija arhitektonskih ukrasa koje je dizajnirao Salivan je na stalnoj postavci u biblioteci Lavdžoj na Univerzitetu Južnog Ilinoisa u Edvardsvilu.[14] Muzej umetnosti Sent Luisa takođe ima izložene Salivanove arhitektonske elemente. Gradski muzej u Sent Luisu ima na izložbi veliku kolekciju Salivanskih ukrasa, uključujući venac sa srušene čikaške berze, dug 29 stopa na jednoj strani, 13 stopa na drugoj i visok devet stopa.[15]

Interpretativni centar Garanti u Bufalu, na prvom spratu zgrade koja je sada u vlasništvu i koju koristi advokatska kancelarija Hodgson Ras, LLP, otvoren je 2017. Izložbeni prostor je finansirao Hodgson Ras, LLP, a kodizajnirali Flin Bataglija arhitekti i Hadlijevi eksponati. Time je obuhvaćena maketa zgrade koju je napravio Dejvid J. Karli, profesor inženjeringa na Državnom univerzitetu Njujorka u Alfredu. Eksponati Centra su donirani agenciji Prezervacija Bufalo Nijagare. Centar, jedini muzej posvećen Salivanu, otvoren je za javnost.[16]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • "Auditorium Building", Čikago
    "Auditorium Building", Čikago
  • "Wainwright Building"
    "Wainwright Building"
  • "Wainwright Building cornice"
    "Wainwright Building cornice"
  • "Wainwright Building"detalj
    "Wainwright Building"detalj
  • "Getty Tomb"
    "Getty Tomb"
  • "Carson Pirie Scott store"
    "Carson Pirie Scott store"
  • "The Van Allen Building"
    "The Van Allen Building"
  • "The Van Allen Building"
    "The Van Allen Building"
  • detalj na"The Van Allen Building"
    detalj na"The Van Allen Building"
  • "Gage Building"
    "Gage Building"
  • "Holy Trinity" Ruska pravoslavna crkva
    "Holy Trinity" Ruska pravoslavna crkva
  • "Holy Trinity" detalj
    "Holy Trinity" detalj
  • "National Farmer's Bank"
    "National Farmer's Bank"
  • "People's Federal Savings and Loan Association"
    "People's Federal Savings and Loan Association"
  • "Merchants' National Bank"
    "Merchants' National Bank"
  • "Harold C. Bradley House" Viskonsin
    "Harold C. Bradley House" Viskonsin

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ The spelling of Sullivan's middle name (whether Henry or Henri) has caused confusion. According to Robert Twombly, Louis Sullivan – His Life and Work (Elizabeth Sifton Books, New York City, 1986), his birth certificate read Henry Louis Sullivan, although he was called Louis Henry. Sullivan helped propagate confusion over his middle name as well by announcing, in his book Autobiography of an Idea, which he wrote at the end of his life, at a time when professional failure and alcohol may have clouded his judgment, that he had been named Louis Henri after his grandfather Henri List (see footnote below). The latter spelling was in turn enshrined by the designers of his funerary monument (see picture in text).
  2. ^ Storrer, William A. (2002). The Architecture of Frank Lloyd Wright. University of Chicago Press. str. 146. 
  3. ^ Roberts, Isabel (28. 6. 2010), Works (photograms), Florida .
  4. ^ Kaufman, Mervyn D. (1969). Father of Skyscrapers: A Biography of Louis Sullivan. Boston: Little, Brown and Company.
  5. ^ Chambers Biographical Dictionary. London: Chambers Harrap, 2007. s.v. "Sullivan, Louis Henry," http://www.credoreference.com/entry/chambbd/sullivan_louis_henry (potrebna pretplata)
  6. ^ O'Gorman, James F. (1991). Three American Architects: Richardson, Sullivan, and Wright, 1865-1915Neophodna slobodna registracija. Chicago: University of Chicago Press. str. xv. ISBN 978-0-226-62071-8. 
  7. ^ Horatio greenhead, Form and Function: Remarks on science, edited by Harold A. Small (Berkeley, Univ. of California Press, 1947), although the theory of inherent forms, of which the ijaz phrase is a fitting summary, informs all of Greenough's writing on art, design, and architecture. Greenough was in his architectural writings influenced by the transcendentalist thinking and the Unitarian protestantism of Ralph Waldo Emerson
  8. ^ Sullivan, Louis H. (1896). The tall office building artistically considered. Getty Research Institute. 
  9. ^ „Gold Medal Award Recipients”. The American Institute of Architects. Arhivirano iz originala 13. 03. 2016. g. Pristupljeno 12. 3. 2016. 
  10. ^ Savremena arhitektura, Udo Kulterman Novi Sad 1971.
  11. ^ Cahan, Richard (1994). They All Fall Down - Richard Nickel's Struggle to Save American's Architecture. Hoboken: John Wiley & Sons. str. 90. ISBN 0-471-14426-6. 
  12. ^ Nickel, Richard; Aaron Siskind; John Vinci; Ward Miller (2010). The Complete Architecture of Adler and Sullivan. Chicago: Richard Nickel Committee. str. 428. ISBN 978-0-9660273-2-7. 
  13. ^ Siry, Joseph M. (2002). The Chicago Auditorium Building - Adler and Sullivan's Architecture and the City. Chicago: The University of Chicago Press. str. 318, 398, 411. ISBN 0-226-76133-9. 
  14. ^ „Sullivan Collection in Lovejoy Library”. Arhivirano iz originala 27. 10. 2013. g. 
  15. ^ „The City Museum in Saint Louis will do anything—even risk eternal damnation—to build its Louis Sullivan collection”. Chicago Reader. 30. 5. 2018. Pristupljeno 15. 9. 2020. 
  16. ^ „Visitors now welcome at landmark Guaranty Building”. The Buffalo News. 26. 1. 2017. Pristupljeno 31. 8. 2017. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Udo Kuterman, Savremena arhitektura Novi Sad 1971.
  • Columbian Gallery – A Portfolio of Photographs of the World's Fair, The Werner Company, Chicago, IL, 1894.
  • Condit, Carl W., The Chicago School of Architecture, University of Chicago Press, Chicago, IL, 1964.
  • Connely, Willard, Louis Sullivan as He Lived, Horizon Press, Inc., NY, 1960.
  • Engelbrecht, Lloyd C., "Adler and Sullivan's Pueblo Opera House: City Status for a New Town in the Rockies", The Art Bulletin, College Art Association of America, June 1985.
  • Gebhard, David (maj 1960). „Louis Sullivan and George Grant Elmslie”. Journal of the Society of Architectural Historians. 19 (2): 62—68. JSTOR 988008. 
  • Hoffmann, Donald (1998). Frank Lloyd Wright, Louis Sullivan, and the skyscraper. Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-40209-3. Pristupljeno 27. 3. 2011. 
  • Morrison, Hugh, Louis Sullivan – Prophet of Modern Architecture, W.W. Norton & Co., Inc. New York City, 1963.
  • Nickel, Richard; Siskind, Aaron; Vinci, John; and Miller, Ward. The Complete Architecture of Adler & Sullivan, Richard Nickel Committee, Chicago, Illinois, 2010.
  • Sullivan, Louis, The Autobiography of an Idea, Press of the American institute of Architects, Inc., New York City, 1924.
  • Sullivan, Louis, Kindergarten Chats and Other Writings, Dover Publications, Inc., New York City, 1979.
  • Sullivan, Louis, Louis Sullivan: The Public Papers Ed. Robert Twombly, Chicago University Press, Chicago & London, 1988
  • Thomas, George E.; Cohen, Jeffrey A.; and Lewis, Michael J.; Frank Furness – The Complete Works, Princeton Architectural Press, New York City, 1991.
  • Twombly, Robert, Louis Sullivan – His Life and Work, Elizabeth Sifton Books, New York City, 1986.
  • Vinci, John, The Art Institute of Chicago: The Stock Exchange Trading Room, The Art Institute of Chicago, 1977.
  • Weingarden, Lauren S. Louis H. Sullivan: A System of Architectural Ornament [1924]. Art Institute of Chicago and Ernst Wasmuth Verlag (Germany); distributed by Rizzoli International (U.S.), Wasmuth (Germany), Mardaga (France), 1990.
  • Weingarden, Lauren S. Louis H. Sullivan: The Banks. Cambridge, Mass.: MIT Press, 1987.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Луис_Саливан&oldid=27602321”