Lutajuća municija

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Lutajuća municija (poznata i kao dron samoubica, dron kamikaza ili eksplodirajući dron) se uklapa u kategoriju između krstarećih raketa i udarnih bespilotnih letelica, pošto deli njihove karakteristike. Razlikuju se od krstarećih raketa po tome što su dizajnirane da relativno dugo lutaju oko ciljanog područja, a od udarnih BPL po tome što je lutajuća municija namenjena da se potroši (samouništi) u napadu i ima ugrađenu bojevu glavu. Kao takva, može se smatrati i dalekometnim oružjem .

Iranska municija dugog dometa Šehid-136

Lutajuća municija se prvi put pojavila 1980-ih, kada je dobila ulogu borbe protiv neprijateljske PVO, i u toj ulozi je korišćena od strane brojnih Oružanih snaga 1990-ih. Počevši od 2000-ih, razvijena je lutajuća municija za dodatne uloge u rasponu od relativno velikih udara i vatrene podrške do taktičkih sistema na bojnom polju veoma kratkog dometa koji staju u ranac.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prvi razvoj i terminologija[uredi | uredi izvor]

Ruski Lancet

U početku, lutajuća municija nije se spominjala kao takva, već kao „bespilotne letelice samoubice“ ili „lutajuće rakete“.

Različiti izvori ukazuju na različite projekte kao početke ovo oružja.. Neki izvori pominju neuspeli američki AGM-136 Tacit Rainbow program [1] [2] ili početne izraelske varijante municije Delilah iz 1980-ih [3] [4] . [5]

Pored toga, takođe i iranski Ababil-1 proizveden 1980-ih. [6] Izraelski IAI Harpy proizveden je kasnih 1980-ih. [5]

IAI Harpy, prva generacija lutajuće municije za ulogu suzbijanja neprijateljske PVO.

Rani projekti nisu koristili nomenklaturu „lutajuće municije“, koja se pojavila mnogo kasnije; koristili su terminologiju koja je postojala u to vreme.

Karakteristike[uredi | uredi izvor]

Lutajuća municija Delilah lansirana iz vazduha, koju kontroliše kopilot sa zadnjeg sedišta.

Lutajuća municija može biti jednostavna kao bespilotna letelica (BPL) sa pričvršćenim eksplozivom, koja se šalje u potencijalnu misiju kamikaze, a može se čak i konstruisati na već dostupnim komercijalnim kvadrokopterima uz pričvršćivanje eksploziva. [7]

Namenska municija je složenija u pogledu mogućnosti leta i kontrole, veličine i dizajna bojeve glave, kao i ugrađenih senzora za lociranje ciljeva. [8]

Neke lutajuće municije koriste ljudskog operatora za lociranje ciljeva, dok druge, kao što je IAI Harop, mogu da funkcionišu autonomno tražeći i započinjući napade bez ljudske intervencije. [9] [10]

Drugi primer su Uvision Hero rešenja – lutajuće municije se upravljaju daljinski, kontrolišu u realnom vremenu komunikacionim sistemom i opremljeni su elektro-optičkom kamerom čije slike prima komandno-kontrolna stanica. [11] [12]

Neke lutajuće municije se mogu vratiti operatoru, ako nisu upotrebljene u napadu i imaju dovoljno goriva; ovo je posebno karakteristično za bespilotne letelice kojima je napad sekundarna namena. [13] Drugi sistemi, kao što je Delilah[3] [14] [15] nemaju opciju povratka i samouništavaju se.

Protivmere[uredi | uredi izvor]

Rusija koristi dronove ZALA Lancet u Ukrajini. Ukrajinske snage su od proleća 2022. prinuđene da postavljaju kaveze oko svojih artiljerijskih oruđa koristeći lančanu ogradu, žičanu mrežu, pa čak i drvene trupce kao njihov deo. Jedan analitičar je za Radio Slobodu rekao da su takvi kavezi „uglavnom namenjeni za odbranu od ruskog "Lanceta“.[traži se izvor]

Fotografija navodno snimljena u januaru 2023. pokazuje zadnju polovinu "Lanceta" koji nije uspeo da detonira zbog pomenutih kaveza. Isto tako, ukrajinske snage su koristile mamce na naduvavanje i drvena vozila, koja predstavljaju sisteme poput HIMARSa, da zbune Lancet. [16] [17]

Ruske snage koriste sisteme za elektronsko ratovanje da onesposobe ili poremete navigaciju ukrajinskih letelica. Koriste se i anti-dron puške "Stupor", koje koriste elektromagnetni puls da zaustave metu, napadajući GPS za navigaciju. [18]

Studija Kraljevskog instituta ujedinjenih službi iz 2022. pokazala je da su ruske jedinice za elektronsko ratovanje, u martu i aprilu 2022. godine, zaustavile ili oborile 90% ukrajinskih letelice koje su imale na početku rata u februaru 2022. Glavni uspeh je bio u ometanju GPS i radio veza sa dronova. [19]

Ruski tenkovi su na početku ruske invazije na Ukrajinu bili opremljeni krovnim kavezima koji bi u nekim okolnostima mogli da obezbede zaštitu od lutajuće municije, a neki ukrajinski tenkovi koji učestvuju u ukrajinskoj protivofanzivi 2023. takođe su primećeni sa njima. [20] [21] [22]

Etičko i međunarodno humanitarno pravo[uredi | uredi izvor]

Lutajuća municija koja je sposobna da donosi autonomne odluke o napadu (bez učešća čoveka) izaziva zabrinutost za moral, etiku i međunarodno humanitarno pravo, jer ljudsko biće nije uključeno u donošenje stvarne odluke o napadu i potencijalnom ubijanju ljudi, kao što je slučaj sa, naprimer, raketama. Dok se neka vođena municija može zaključati na metu nakon lansiranja ili može biti navođena senzorom, vreme njihovog leta je obično ograničeno i čovek ih lansira u oblasti u kojima se sumnja na neprijateljsku aktivnost, kao što je slučaj sa modernim raketama ispali i zaboravi i planiranje vazdušnih udara.

Sa druge strane, autonomna lutajuća municija može biti lansirana u oblasti u kojoj je samo verovatna neprijateljska aktivnost, i lutajući samostalno tražeći ciljeve potencijalno satima nakon prvobitne odluke o lansiranju, iako može biti u mogućnosti da zatraži konačno odobrenje za napad. od čoveka. IAI Harpy and IAI Harop se često citiraju u relevantnoj literaturi jer su postavili presedan za vazdušni sistem (iako ne nužno presedan u poređenju sa modernom pomorskom minom) u smislu dužine i kvaliteta autonomne funkcije, u odnosu na krstareće rakete na primer. [23] [24] [25] [26] [27]

Spisak korisnika i proizvođača[uredi | uredi izvor]

Zaključno sa 2023. godinom, lutajuću municiju koristi ili razvija više država, uključujući:

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ An Introduction to Autonomy in Weapon Systems, pages 13–14, By: Paul Scharre and Michael C. Horowitz, CNAS Working paper, Feb 2015
  2. ^ Canan, James W. "Unmanned Aerial Vehicles." Air Force Magazine (1988)., page 87
  3. ^ a b The Secrets of Delialah (Hebrew), IAF bulletin, issue 184, December 2008
  4. ^ Loitering Weapons are making a Comeback, Defense Update, June 2009
  5. ^ a b Bill Yenne (16. 1. 2017). Drone Strike!: UCAVs and Aerial Warfare in the 21st Century. Specialty Press. str. 106—107. ISBN 9781580072526. 
  6. ^ دور, موسسه پرنده های هدایت پذیر از. „چهارمین قدرت پهپادی دنیا ؛ از سینما تا جهان نما”. موسسه پرنده های هدایت پذیر از دور. 
  7. ^ ISIS Using Kamikaze Drones in Iraq, Popular Mechanics, October 2016
  8. ^ iClean – Loitering Attack UCAV, Artzi Dror, Technion Institute of Technology, 2012
  9. ^ Israel Unveils Loitering Anti-Missile Drone Arhivirano 2018-03-15 na sajtu Wayback Machine, Defense Update, 2009
  10. ^ Harpy Air Defense Suppression System Arhivirano 2017-12-11 na sajtu Wayback Machine, Defense Update, 2006
  11. ^ „Loitering Munitions – High Precision Systems”. UVision (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 6. 5. 2022. g. Pristupljeno 2021-09-01. 
  12. ^ „Unmanned Aerial Loitering Systems for Various Missions”. UVision (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-09-01. 
  13. ^ IAI's ROTEM – Tactical Multirotor Killer Drone, Defense Update, 2016
  14. ^ Delilah – The IAF Loitering Missile, Defense Update, June 2009
  15. ^ Watch This Drone Turn Into A Missile, Popular Science, August 2015
  16. ^ Amos Chapple (18. 4. 2023). „The Makeshift Armor Of The Ukraine War”. rferl.org. 
  17. ^ „Inflatable tanks and wooden HIMARS: Fake, but work exceptionally well”. europeantimes.news. 19. 4. 2023. Pristupljeno 2023-04-21. 
  18. ^ „How are 'kamikaze' drones being used by Russia and Ukraine?”. bbc.com. 3. 1. 2023. Pristupljeno 2023-04-26. 
  19. ^ David Axe (24. 12. 2022). „Russia's Electronic-Warfare Troops Knocked Out 90 Percent Of Ukraine's Drones”. forbes.com. Pristupljeno 2023-04-26. 
  20. ^ „T-72M1 with a roof screen” — preko Twitter. 
  21. ^ Boyko Nikolov (8. 5. 2023). „Russia is already putting ERAs on the tanks anti-drone grids”. bulgarianmilitary.com. Pristupljeno 2023-05-11. 
  22. ^ STETSON PAYNE (6. 5. 2023). „Russian Tank With 'Cope Cage' Covered In Explosive Reactive Armor Emerges”. thedrive.com. Pristupljeno 2023-05-11. 
  23. ^ Garcia, Denise. "Killer robots: Why the US should lead the ban." Global Policy 6.1 (2015): 57–63.
  24. ^ Sharkey, Noel. "Saying 'no!' to lethal autonomous targeting." Journal of Military Ethics 9.4 (2010): 369–383.
  25. ^ „Mortensen, Erika Steinholt. Autonomous weapon systems that decide whom to kill. How international humanitarian law and international human rights law regulate the development and use of offensive autonomous weapon systems during international armed conflicts. MS thesis. UiT Norges arktiske universitet, 2016.” (PDF). 
  26. ^ Alston, Philip. "Lethal robotic technologies: the implications for human rights and international humanitarian law." JL Inf. & Sci. 21 (2011): 35.
  27. ^ Evan Wallach and Erik Thomas (2016). „The Economic Calculus of Fielding Autonomous Fighting Vehicles Compliant with the Laws of Armed Conflict” (PDF). Yale Journal of Law & Technology. 18: 1—25. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 4. 2017. g. Pristupljeno 9. 4. 2017. 
  28. ^ Rivas, Santiago (27. 12. 2022). „Argentina compra municiones merodeadoras a Israel”. Pucará Defensa. 
  29. ^ „Armenian manufacturer boasts cutting-edge multifunctional combat UAVs and loitering munitions”. Armen press. Pristupljeno 2020-07-19. 
  30. ^ Israeli-made kamikaze drone spotted in Nagorno-Karabakh conflict, Washington Post, April 2016
  31. ^ „STM'nin yerli kamikaze İHA'sı Kargu Azerbaycan'da görüldü” (na jeziku: turski). 29. 10. 2020. 
  32. ^ „İlk kez Libya'da kullanılmıştı! Bu kez Azerbaycan'da görüntülendi” (na jeziku: turski). CNN Türk. 28. 9. 2020. 
  33. ^ „ADEX 2022: Smart Point unveils 'attack' UAVs”. Janes Information Services. 10. 9. 2022. Arhivirano iz originala 11. 9. 2022. g. 
  34. ^ „Belarus-made armed drone shot down in Ukraine”. Defence blog. 11. 7. 2022. 
  35. ^ DSA 2016: China details CH-901 UAV and loitering munition, Jane’s, April 2016
  36. ^ Idex 2017: Catic reveals details about Harpy-type loitering munition, Jane’s, March 2017
  37. ^ DEFEA 2023 – Attalus, a Greek Loitering Munition from Intracom Defense. European Defence Review. 12 May 2023.
  38. ^ Iran's navy touts 'suicide drone', USA Today, October 2016
  39. ^ Iran Tests 'Kamikaze' Suicide Drone, The National Interest Papers Offer a Peek at ISIS' Drones, Lethal and Largely Off-the-Shelf, New York Times, January 2017
  40. ^ Portable Attack Drones or Loitering Munitions, SPS Landforces, September 2016
  41. ^ US Switchblade Drone ‘Knock Off’ Meraj-521 Unveiled By Iran; Comes After Grand Success Of Its UAVs In Ukraine. EurAsian Times. 21 October 2022.
  42. ^ Aeronautics introduces Orbiter 1K loitering munition, Flight Global, May 2015
  43. ^ Elbit announces new SkyStriker loitering munition, Jane's Defence Weekly, September 2016
  44. ^ Yaakov Lappin, 8 September 2016, Elbit announces new SkyStriker loitering munition Tel Aviv: IHS Jane's Defence Weekly
  45. ^ Israeli companies pitching loitering munitions for US Army programme, FlightGlobal, April 2016
  46. ^ Soylu, Ragip (2021-03-25). „US Army, Marines, Special Forces Eye Israeli 'Hero' Attack Drones”. Breaking Defense (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-09-01. 
  47. ^ Trevithick, Joseph (23. 6. 2021). „Marines Pick Loitering Munition To Arm Light Vehicles And Drone Boats”. The Drive (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-09-01. 
  48. ^ „Israeli UVision to Supply Hero-120 Loitering Munition to U.S. Marine Corps”. www.defenseworld.net. 21. 6. 2021. Pristupljeno 2021-09-01. 
  49. ^ „SpearUAV unveils Viper micro-tactical loitering munition”. Janes Information Services. 6. 10. 2022. Arhivirano iz originala 18. 10. 2022. g. 
  50. ^ AI-driven combat drone can search buildings and execute suicide attacks. New Atlas. 20 November 2022.
  51. ^ Israel Aerospace Industries unveils Point Blank – a hand-launched electro-optical guided missile. European Defence Review. 19 January 2023.
  52. ^ PARIS AIR SHOW NEWS: New Loitering Munition Promises to Go the Distance. National Defense Magazine. 20 June 2023.
  53. ^ Warmate expendable UAV in production for two customers, Flight Global, April 2016
  54. ^ Vai, ataca alvos a 200 km/h, e já não volta. Elanus, o primeiro drone armado português (na jeziku: portugalski), Pristupljeno 2023-09-24 
  55. ^ Pod krыšeй drona: VMF usilivaetsя BPLA-kamikadze, Izvestia, 20 October 2021
  56. ^ Russian Naval Ships to Be Armed With Kamikaze Drones, The Defense Post, 2 November 2021
  57. ^ „Russia Attacked U.S. Supplied Howitzers in Ukraine With Kamikaze Drones and Rockets”. 19. 5. 2022. 
  58. ^ Serbia may become biggest operator of military drones in Balkans. Defense News. 21 November 2022.
  59. ^ [1]
  60. ^ IAI Gets $100 Million Contract for HAROP Killer Drones Arhivirano 2017-07-20 na sajtu Wayback Machine, Defense Update, 2009
  61. ^ „Turkey's STM delivering Kargu loitering munitions to TSK”. Jane's 360. Pristupljeno 2020-03-23. 
  62. ^ „ALPAGU® Fixed Wing Loitering Munition System”. STM. 
  63. ^ „Turkish firms develop kamikaze drone designed to neutralise drone-borne threats”. Unmanned air space. 29. 10. 2021. 
  64. ^ „Lentatek Unveils Kargi Anti-Radiation UAV For the First Time”. Turkish 0defence news. 6. 6. 2022. 
  65. ^ „STM and Roketsan from Türkiye unveil new Alpagut loitering munition”. Army recognition. 28. 10. 2022. 
  66. ^ Turkish firms unveil a new loitering munition. Defense News. 28 October 2022.
  67. ^ ADASI EDGE presents QX-1 new loitering munition fully developed in UAE. Army Recognition. 9 April 2021.
  68. ^ Edge Group unveils kamikaze drones at Idex. Defense News. 22 February 2021.
  69. ^ Hunter SP. EDGE Group.
  70. ^ UAE Shows Off A Compact Box Launcher Concept Full Of 21 AI-Enabled Swarming Suicide Drones. The Drive/The War Zone. 21 February 2022.
  71. ^ Following first demonstration, Edge unveils swarming drones based on AI technology. Defense News. 22 February 2022.
  72. ^ „Dubai Airshow 2021: Halcon unveils Hunter family of ISR UAVs”. Janes Information Services. 17. 11. 2021. Arhivirano iz originala 17. 11. 2021. g. 
  73. ^ Halcon Edge from UAE has designed Shadow jet-engine powered UAVs loitering munitions. Army Recognition. 9 April 2021.
  74. ^ As UAV tech spreads, Gulf firms bet on upgrades with drone-to-satellite links. Breaking Defense. 3 June 2022.
  75. ^ HALCON from UAE unveils RW-24 Smart Loitering Precision Attack munitions. Army Recognition. 10 May 2021.
  76. ^ Paramount Aerospace Systems to start this year production of N-Raven loitering munition. Army Recognition. 27 February 2023.
  77. ^ Surface Navy 2017: Coyote earmarked for ISR and offensive roles, Jane’s, January 2017
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Лутајућа_муниција&oldid=27722965”