Нацрт:Strukovni medicinski radiolog

Strukovni medicinski radiolozi, negde poznati i kao radijacioni tehnolozi i

radiografi,profesionalni su medicinski radnici specijalizovani za pravljenje slika i

snimaka ljudskog tela (tzv. imidžing) u dijagnostičke svrhe, kao i za primenu radioterapije ,a

svoje mesto nalaze i u nuklearnoj medicini. Strukovni medicinski radiolozi se često

pogrešno nazivaju rendgen tehničarima. U SAD, Kanadi kao i nekim zemljama zapadne Evrope

postoji podela na dijagnostičke radiologe, koji se bave isključivo dijagnostikom i na

radijacione terapeute, koji se bave isključivo terapijom. Kod nas to i dalje nije slučaj, mada

postoje napori da se ova grana medicine podeli i školovanje uže usmeri.

Istorija radiologije u svetu

Začetak i razvoj nauke koja će kasnije biti nazvana radiologija počeo je 1895. otkrićem H zraka,

koji se u čast njihovog pronalazača,Vilhema Konrada Rendgena nazivaju još i rendgenski zraci.

22. decemra 1895. kada je Rendgen snimio šaku svoje supruge Berte nastao je prvi snimak u

istoriji radiologije.Za ovo značajno otkriće Rendgen je 1901. godine dobio Nobelovu nagradu za

fiziku.

Nakon otkrića H zraka, ubrzano je krenuo razvoj radiologije,a doprinos su dala i dva velika

srpska naučnika, Nikola Tesla, za koga se pretpostavlja da je proizveo H zrake pre Rendgena,ali

ih nije opazio, kao i Mihajlo Pupin koji je 7. februara 1896. prvi primenio fluorescentne

folije koje su pojačavale sliku i skraćivale vreme ekspozicije. Rendgen je takođe koristio

Teslin transformator za dobijanje H zraka. Francuski fizičar Antoan Bekerel je 1896. godine

otkrio radioaktivnost,po čemu će kasnije ova nauka i biti nazvana.

Istorija radiologije u Srbiji

Istorijat radiologije u Srbiji počinje 1897. godine, nepune 2 godine nakon otkrića H zraka,

kada je dr Avram Vinaver, srpsko-poljski lekar jevrejskog porekla, doneo u Šabac prvi

rendgenski uređaj. Avram Vinaver 1908. godine pravi čuveni snimak šake kralja Petra Prvog.

Prvi rendgen aparat u srpskoj vojsci montiran je u Prvoj poljskoj hirurškoj bolnici na pruzi

kod stanice Dragomanci. Montirao ga je belgijski inženjer Andre Gaj koji ostaje da radi na

njemu kao "rendgen manipulant" i faktički je obavljao poslove radiološkog tehničara, te se

ujedno smatra i prvim pravim pripadnikom ove struke u Srbiji. Andre Gaj je dobio čin

rezervnog narednika a za svoje zasluge je nagrađivan višestruko, između ostalog i ordenom

Svetog Save 2. reda. Prvi stacionarni rendgen aparat u srpskoj vojsci počeo je zvanično sa radom 1.5.1910. godine kada je formirana prva rendgenološka institucija u srpskoj vojsci koja je nazivana Radiološka stanica, a nalazila se u sastavu Opšte vojne bolnice. Ovom stanicom rukovodio je pukovnik dr Aleksandar Marković, prvi školovani rendgenolog u Srbiji. Stanica je radila i za vreme oba balkanska rata, kao i u Prvom svetskom ratu kada je zajedno sa srpskom vojskom otišla u Solun.

Obrazovanje i uloga u zdravstvenom sistemu

U Srbiji je, da bi se steklo zvanje strukovnog medicinskog radiologa (ne mešati sa doktorom

specijalistom radiologije), potrebno završiti visokoškolske strukovne studije u trajanju od 3

godine. Trajanje studijskog programa kao i njegova usmerenost varira u različitim državama. U

Srbiji se po završetku studija studenti osposobljavaju za rad u radiološkoj dijagnostici,

radioterapiji i nuklearnoj medicini.

U dijagnostici, moguć je rad na klasičnom rendgenskom aparatu i izvođenje radiografije i

radioskopije, rad na kompjuterizovanoj tomografiji (CT), magnetno rezonantnoj

tomografiji,ultrazvučnim aparatima i u interventnim radiološkim procedurama poput

angiografije.

Kako se radioterapija deli na brahiterapiju i teleradioterapiju, ujedno su to i grane

radiološke terapije u kojima strukovni medicinski radiolozi mogu raditi.

U nuklearnoj medicini se može raditi metodama koje uključuju primenu radiofarmaka od kojih

je najpoznatija pozitronska emisiona tomografija (PET skener).

Sa razvojem ove grane medicine strukovni radiolozi postaju sve bitniji članovi mnogih

medicinskih timova a njihove usluge tražene pri mnogim medicinskim procedurama.Značaj ove

struke je veoma veliki a njen razvitak doprineo je ne samo boljoj i preciznijoj, već i bezbednijoj

dijagnostici i adekvatnijem lečenju pacijenata, kao i većoj zaštiti radnika u zoni jonizujućeg

zračenja. Dužnost radiologa je da između ostalog, vodi računa o adekvatnoj zaštiti pacijenta,

sebe i svih svojih kolega.

Ipak, ovaj posao i dalje nije bez rizika zbog konstantne izloženosti jonizujućem zračenju koje

ima višestruke negativne efekte po zdravlje.

Literatura

1. M. Milanović: Organizacija i istorija radiološke službe, udžbenik Beograd,2005.

2. https://www.allalliedhealthschools.com/radiology-technician/#duties

3. https://radiopaedia.org/articles/section/radiography/all?lang=us&page=1

Spoljašnje veze

1.International Society of Radiographers and Radiologic Technologists (ISRRT)

2.Radiološko društvo Severne Amerike

3.Institut za radiologiju i onkologiju Srbije

4.Udruženje strukovnih medicinskih radiologa Srbije