Neli Blaj
Neli Blaj | |
|---|---|
 Neli Blaj | |
| Puno ime | Elizabet Kokran Siman |
| Datum rođenja | 5. maj 1864. |
| Mesto rođenja | Kokrans Mils, SAD |
| Datum smrti | 27. januar 1922. (57 god.) |
| Mesto smrti | Njujork, SAD |
Neli Blaj (engl. Nellie Bly; Kokrans Mils (deo Pitsburga), 5. maj 1864 – Njujork, 27. januar 1922) bio je pseudonim američke novinarke Elizabet Kokran Siman. [1] Pored toga, bila je spisateljica, industrijalka, pronalazačica i humanitarna radnica.[2] Poznata je po svom rekordnom putu oko sveta za 72 dana, po ugledu na izmišljenog glavnog lika Fileasa Foga iz romana Put oko sveta za osamdeset dana Žila Verna, kao i po jednom istraživanju koje je sprovela glumeći da je psihički bolesna kako bi iznutra istražila funkcionisanje institucija za mentalno obolele.[3] Bila je pionirka u svom poslu i pokrenula je novu vrstu istraživačkog novinarstva.[4]
Karijera[uredi | uredi izvor]
Pittsburgh Dispatch[uredi | uredi izvor]
Blaj je imala 16 godina kada je njena porodica odlučila da se preseli u Pitsburg. Tamo je dane provodila čitajući novine, a izrevoltirana mizoginijom i agresivnošću sa kojom se susretala u njima, odlučila je da napiše pismo uredniku Pittsburgh Dispatch-a. Ozbiljnost i duh pisma su u uredniku probudili želju da zaposli osobu koja ga je napisala, međutim, kada je shvatio da je to bila žena, odbio joj je dati posao. Govorničke veštine Neli Blaj ipak su ga ubedile da je zaposli. Sve žene koje su se u to vreme bavile novinarstvom, pisale su pod pseudonimom, pa je Elizabet tada dobila ime Neli Blaj, po naslovnom liku u istoimenoj pesmi Stivena Fostera.[5] Tokom rada u Pittsburgh Dispatch-u, Blaj je pisala o položaju žena koje su zaposlene i fabričkim radnicama, ali joj je uredništvo uglavnom davalo teme za takozvane ženske stranice, gde bi pisala o modi, društvu i vrtlarstvu. Kako time nije bila zadovoljna, preselila se u Meksiko da radi kao dopisnica. Pisala je o običajima meksičkog naroda, a seriju članaka je kasnije objavila u knjizi "Šest meseci u Meksiku".
The New York World[uredi | uredi izvor]
Nakon povratka iz Meksika, u 21. godini, ona odlučuje da napusti tadašnji posao i preseli se u Njujork. Iako bez prihoda, Blaj vrlo brzo uspeva da se zaposli u novinama The New York World gde je urednik bio Džozef Pulicer. Tamo je dobila priliku da radi na istraživačkom novinarstvu, a jedan od prvih zadataka joj je bio da istraži loše postupanje sa pacijentkinjama u ustanovi za mentalno zdravlje Blackwell's Island. Glumila je da je mentalno loše i sama se prijavila da 10 dana provede u ovoj ustanovi. To joj je dalo priliku da se i sama uveri u tretman koji su pacijentkinje imale. Pisala je o pokvarenoj hrani, ledenim kupkama, premlaćivanju, prisilnom hranjenju i sestrama koje su držale svoje pacijente budnima po celu noć. Njeni tekstovi su doveli do potrebnih političkih reformi kada je reč o ustanovama za mentalno zdravlje, a članke koji su bili objavljeni tokom ovog perioda je sakupila i objavila knjigu "Deset dana u ludnici".[6]
Nakon godinu dana, predložila je uredništvu da otpočne putovanje oko sveta kako bi pokušala da ostvari priču Žila Verna "Put oko sveta za 80 dana". Na put je krenula sama sa 200 funti, a put je završila za 72 dana i time po prvi put oborila rekord.[1] I ovi tekstovi su sakupljeni i objavljeni 1890. godine u obliku knjige "Oko sveta za 72 dana".
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 151. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ (jezik: engleski) Nelli Bly Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. februar 2017), Džejn Džonson Luis, womenshistory.about.com. Pristupljeno 5. maja 2015.
- ^ 10 žena koje su pokazale da su pravi ljudi na pravom mestu: Neli Blaj Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. maj 2015), Politikin zabavnik. Pristupljeno 5. maja 2015.
- ^ Neli Blaj - 151 godina od rođenja, cooliranje.com, 5. maj 2015. Pristupljeno 5. maja 2015.
- ^ 10 dana u ludnici, 72 dana putovanja tekst o Neli Blaj u magazinu Voks Femine. Pristupljeno 6. maja 2015.
- ^ Članak o Neli Blaj Pristupljeno 6. maja 2015.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Oko sveta stopama junaka Žila Verna
- (jezik: engleski) Five Reasons why a Google Doodle Tribute to Nellie Bly is justified
- (jezik: engleski) Nellie Bly
