Oligomenoreja
| Oligomenoreja | |
|---|---|
| Sinonimi | Oligomenorrhoea |
| Specijalnosti | ginekologija |
Oligomenoreja (lat. oligomenorrhea) jedan je od najčešćih poremećaj menstrualnog ciklusa kod adolescentkinja koji se karakteriše poremećajem ritma, odnosno razmaka između dve menstruacije, koje su produžen i više od šest sedmica, ali kraće od jedne godine, tako da obolele žene obično imaju menstruaciju između 4 i 9 puta godišnje.[1]
Klinički gledano oligomenoreja se javlja u dva oblika kao; primarna i sekundarna oligomenoreja. Kod primarne oligomenoreje ciklusi su produženi od prve menstruacije, a kod sekundarne oligomenoreja se javlja nakon određenog razdoblja urednih menstrualnih ciklusa.[2]
Oligomenoreja može rezultovati neplodnošću i/ili može biti praćena simptomima nedostatka estrogena , poput gubitka libida, atrofije dojke i suvoće rodnice i perimenopauze.[1]
Opšte informacije o menstrualnom ciklusu[uredi | uredi izvor]
Fiziologija[uredi | uredi izvor]
Pod normalnim uslovima, posle ovylacije i nakon sekretorne faze, usled pada koncentracije progesterona dolazi do nastanka menstruacije.
Menstruacija je ljuštenje i otkidanje sluznice endometrijma, koja se kod žena događa redovno između menarhe i menopauze. Menstrualni ciklus je vreme između prvog dana jedne mesntruacije i prvog dana sledeće menstruacije, uključujući i dane krvarenja.
U fiziološkim uslovima kod žena u reproduktivnom dobu i van trudnoće i puerpueralnog perioda, interval između jedne i sledeće menstruacije može da varira između 23 i 35 dana. Pod normalnim uslovima, posle ovylacije i nakon sekretorne faze, usled pada koncentracije progesterona dolazi do nastanka menstruacije, sa trajanjem gubitka krvi od 2 do 8 dana, i prosečnom količinom gubitka krvi koji je 20–80 mililitara.
Patologija[uredi | uredi izvor]
Pod oligomenoreom podrazumevamo ponavljanje menstruacije u vremenskim intervalima dužim od 35 dana, ali kraćim od 3 meseca (iznad toga govorimo o amenoreji , odnosno produženoj obustavi menstrualnog ciklusa). O oligo-amenoreji govorimo kada se smenjuju veoma dugi ciklusi, sa periodam bez ciklusa duže od 3 meseca.
Etiologija[uredi | uredi izvor]
Sva kašnjenja menstruacije koja se ne mogu pripisati trudnoći (a koja se moraju isključiti putem relativnog testa) i koja su sporadične prirode najčešće su povezana su sa brojnim etiološkim faktorima koji nemaju patološki značaj, ali koje je teško proceniti (na primer, situacije fizičkog i psihičkog stresa, stroge dijete ili sezonske promene) nemaju patološki značaj i ne zahtevaju terapiju. Međutim kod postojanje odloženih ciklusa i kašnjenja menstruacije takva osoba mora biti podvrgnuta adekvatnoj dijagnostici od strane lekara specijaliste . U zakva stanja spadaju:
- Sindrom policističnih jajnika
- Multifolikularni jajnik
- Trijada sportista (stres od prekomerne fizičke aktivnosti i restriktivnih pravila u ishrani)
- Hiperplazija nadbubrežne žlezde
- Poremećaji u ishrani kao što su anoreksija nervoza i bulimija
- Hipotireoza
- Tirotoksikoza (hipertireoza)
- Hiperprolaktinemija ili tumor hipofize
- Emocionalni ili fizički stres
- Perimenopauza ili rana menopauza
- Hronična bolest
- Upotreba droga
Kako je, u ovim stanjima teško odrediti kada je ovulacija, i da li je uopšte ima, pa samim tim nemoguće je i planirati trudnoću. Tako se dešava da žene koje imaju problem sa oligomenorejom ne mogu da ostanu u drugom stanju kad one to đele ili mogu da zatrudne čak i kada to uopšte ne očekuju.
Uzroci oligomenoreje u jajnicima uključuju autoimuno prerano otkazivanje jajnika, hirurško uklanjanje jajnika i zračenje jajnika rendgenskim zrakama . Pored toga, brojni lekovi i hormoni mogu inhibirati sekreciju GnRH ili gonadotropina ili izazvati smanjenje funkcije jajnika. Na primer, neki psihoaktivni lekovi uzrokuju hiperprolaktinemiju; glukokortikoidi i androgeni , bilo da se uzimaju u neke terapeutske svrhe ili se izlučuju prekomerno, inhibiraju sekreciju gonadotropina; a ciklofosfamid, lek protiv raka , uzrokuje nedostatak jajnika.[1]
Hipotalamična amenoreja je termin koji se koristi za opisivanje stanja žena koje imaju oligomenoreju ili amenoreju kao rezultat smanjenog pulsirajućeg lučenja hormon koji oslobađa gonadotropin (GnRH),[a] koji stimuliše sintezu i sekreciju dva primarna gonadotropina - luteinizirajućeg hormona (LH) i folikle-stimulišućeg hormona (FSH).[3]
Uzroci oligomenoreje u hipofizi uključuju hiperprolaktinemiju (visoke koncentracije prolaktina u serumu ), bez ili sa galaktorejom (neodgovarajuća laktacija ), i nedostatak gonadotropina, kakav je izazvan tumorom hipofize koji ne sekretuje ili drugi poremećaj koji rezultuju smanjenom funkcijom hipofize.[3]
Faktori rizika[uredi | uredi izvor]
U faktore rizika za pojavu oligomenoreja spadaju:
- Neplodnost (nemogućnost iznošenja trudnoće do termina kod nesterilne žene)
- Osteoporoza
- Kardiovaskularne bolesti
- Rak materice
- Šećerna bolest tip 2
Dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze, ginekološkog pregleda, testova ovulacije i utvrđivanja bazalnog hormonskog statusa.[4]
Anamneza uzeta od pacijentice često je dovoljna za sumnju na ovo stanje.[3]
Nivoi hormona (estradiola, FSH, LH, testosterona, prolaktina, TSH, androstendiona, DHEAS i SHBG) moraju uvek biti određeni.
Od slikovnih metoda primenjuje se ultrazvučni pregled male karlice, a kod nekih žena može biti indikovan skener (kompjuterizovana tomografija) i nuklearna magnetna rezonanca.[3]
Terapija[uredi | uredi izvor]
Terapija zavisi od uzroka. Ako se određeni uzrok ne može sanirati ili ako nije identifikovan uzrok, onda će lečenje zavisiti od želje žene za plodnošću.[2] U ovom slučaju primenjuju se dve metode: supstitucija gestagenom tokom druge faze ciklusa, kada se od 16. do 25. dana ciklusa koristi progestagenski preparat tokom 3-6 meseci. Druga mogućnost, ako postoji želja da se zaštiti od neželjene trudnoće, je upotreba oralne kontracepcije niskih doza.
Oligomenoreja se obično leči samo kada postoji želja za trudnoćom. U takvim slučajevima, ovulacija se stimuliše i indukuje regulacijom drugih hormonskih devijacija koje se nalaze u bazalnom hormonskom statusu. Ukoliko nema želje za trudnoćom, svakako se preporučuje regulacija ciklusa zbog nepovoljnog dugotrajnog dejstva estrogena na dojku i endometrijum.
Ako plodnost nije poželjna, može se ordinirati kombinacija estrogena i progestina ili primeniti oralna kontracepcija niskim dozama.
Ako je plodnost poželjna, klomifen, koji stimuliše povećanje lučenja LH, može uspešno da izazove ovulaciju. Plodnost se takođe može obnoviti injekcijama gonadotropina kako bi se stimulisalo sazrevanje folikula i indukovala ovulacija.
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Hipotalamična amenoreja može biti uzrokovano psihološkim ili emocionalnim poremećajima (npr anoreksijom nervozom), hroničnim bolestima edokrinih organa (npr hronična bolest jetre, bubrega, pluća ili srca), gladovanjem ili prekomernim vežbanjem.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Oligomenoreja | patologija”. Oligomenoreja | patologija (na jeziku: srpski). 2020-07-08. Arhivirano iz originala 10. 07. 2022. g. Pristupljeno 2022-07-10.
- ^ a b „Oligomenorrhea | pathology | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-07-10.
- ^ a b v g Stojicevic, Dragan. „Oligomenoreja (neredovne mentraucije)”. simptomi.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-07-10.
- ^ „Oligomenoreja, retke menstruacije, sindroma policističnih jajnika, leč”. Stetoskop.info (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-07-10.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
