Opsada Kandije

Opsada Kandije
Deo Kandijski rat
Opsada Kandije
Vreme avgust 1648-1669. Mesto Kandija, današnji Iraklion, Krit. Ishod Pobeda Osmanlija, zauzimanje Kandije
Sukobljene strane
Mletačka republika	Osmansko carstvo
Komandanti i vođe
Frančesko Morozini	Fazil Ahmed-paša Ćurpilić
Jačina
12.000 Mlečana i Krićana, 10.000 Evropljana	60.000 vojnika, 20.000 radnika i minera

Opsada Kandije (današnji Iraklion) predstavlja opsadu prestonice Kandijske kraljevine od strane Turaka tokom tzv. "Kandijskog rata". Trajala je od 1648. do 1669. godine što je, nakon opsade Seute, čini drugom najdužom opsadom u istoriji.

Uvod

Mlečani formiraju Kraljevinu Kandiju nakon Četvrtog krstaškog rata 1204. godine. Takozvana "Venetokratija" trajaće do izbijanja Kandijskog rata. Mletačka moć na Mediteranu opada tokom 16. i 17. veka. Formiranjem Kiparskog vilajeta, nakon završetka Kritskog rata (1571), Mlečani gube poslednje teritorije u istočnom Mediteranu, sem Krita. Malteški vitezovi napadaju osmanski konvoj koji se iz Aleksandrije kretao ka Carigradu (1644). Sa plenom su pristigli na Kandiju. Među zarobljenicima su bili hodočasnici koji su išli u Meku, kao i glavni evnuh i kadija Kaira. Odgovor Osmanlija bilo je iskrcavanje 60.000 vojnika na ostrvo juna 1645. godine. Opsednuta je Kaneja (današnja Hanija) i Retima (današnji Retimno). Osmanlije okupiraju ostatak ostrva između 1645. i 1648. godine i preduzimaju opsadu prestonice ostrva, Kandije.

Opsada

Opsada Kandije otpočela je maja 1648. godine. Turci prekidaju snabdevanje vodom i tri meseca postavljaju opsadu grada. Ometali su morske puteve između Krita i Venecije onemogućivši Mlečane da pomognu opsednutom gradu. U narednih 16 godina oni su bormbardovali grad. Mlečani pokušavaju da blokiraju osmanske teritorije u Dardanelima kako bi presekli snabdevanje osmanskih trupa. U skladu sa ovim ciljem, Mlečani preduzimaju niz pomorskih akcija, od kojih su najznačajnije one iz 21. juna 1655. i 26. avgusta 1656. godine. Sledeće godine, jula meseca, Osmanlije su nanele poraz mletačkom kapetanu Lazaru Mocenigu koji je poginuo kada je na njega pao jarbol broda. Vašvarski mir (1664) sa Austrijom omogućio je Osmanlijama da pojačaju snage. Poraz mletačke flote 1667. godine bio je poguban za moral branitelja Kandije. Grad se predao posle dve godine. Godine 1669. mletačke snage, po naređenju Frančeska Morozinija, napuštaju grad.

Posledice

Mirovnim sporazumom iz 1669. godine Mlečani predaju Krit Turcima, a zauzvrat dobijaju Dalmaciju. Tokom Velikog bečkog rata Mlečani se bore za povraćaj Krita, ali im on nije vraćen Karlovačkim mirom iz 1699. godine, kao ni Požarevačkim mirom iz 1718. godine kojim je okončan poslednji Mletačko-turski rat. Po završetku ovog rata, Venecija prestaje da igra značajnu ulogu u evropskoj politici. Turci na Kritu formiraju Kritski vilajet koji će postojati do kraja Kritskog ustanka. Tada je formirana Kritska država koja će se, Londonskim sporazumom, ujediniti sa Grčkom, po završetku Prvog balkanskog rata.

Literatura

• The War for Candia, by the VENIVA consortium.
• Venice Republic: Renaissance, 1645-69 The war of Candia, by Marco Antonio Bragadin.
• The Cretan War - 1645 - 1669 by Chrysoula Tzompanaki (in Greek).