Osmusar
 | |
.png)  Osmusar | |
| Geografija | |
|---|---|
| Lokacija | Finski zaliv (Baltičko more) |
| Koordinate | 59° 17′ 30″ S; 23° 23′ 30″ I / 59.291667° S; 23.391667° I |
| Površina | 4,8 km2 |
| Obala | 14 km |
| Visina | 8 m |
| Administracija | |
EST | |
| Lanema | |
| Demografija | |
| Stanovništvo | 4 (2013. god) |
| Gustina st. | 0,83 stan./km2 |
Osmusar (est. Osmussaar) ili Odensholm (šved. Odensholm) maleno je ostrvo uz severozapadnu obalu Estonije, u istočnom delu akvatorije Baltičkog mora, odnosno na samom ulazu u njegov najistočniji Finski zaliv. Ostrvo se nalazi na udaljenosti od 7,5 kilometara od kontinentalnog dela Estonije i administrativno pripada okrugu Lanema (odnosno njegovoj opštini Noarotsi).
Od ostrva Osmusar ka severu do poluostrva Hanko ide linija koja ograničava akvatoriju Finskog zaliva na istoku od ostatka Baltičkog mora na zapadu. Ostrvo obuhvata teritoriju površine 4,8 km², na njemu prema podacima iz 2013. žive svega 4 osobe, a danas ima status rezervata prirode.
Švedski naziv ostrva Odensholm potiče od vrhovnog vikinškog božanstva Odina, koji je prema legendi sahranjen upravo na ovom ostrvu.[1]
Osnovne geofizičke karakteristike[uredi | uredi izvor]
Sa površinom od 4,8 km² Osmusar je 14. po veličini ostrvo u Estoniji. Ostrvo je izduženo u smeru sever-jug u dužini od 4,6 kilometara, dok mu je maksimalna širina do 1,3 kilometra. Maksimalna nadmorska visina ostrva je do 8 metara. Ostrvo Osmusar se nalazi na samom ulazu u Finski zaliv Baltičkog mora, i upravo linija koja ide od severnog rta ostrva ka severu prema poluostrvu Hanko u Finskoj, predstavlja zapadnu granicu zaliva.[2]
Predstavlja deo prostranog Baltičkog grebena koji na tom delu akvatorije izbija na površinu Baltičkog mora. Na istočnim i severnim obalama ostrva nalaze se do 6 metara visoki krečnjački klifovi. Obalama je na tom delu strma i nastavlja se gotovo vertikalno na morskom dnu do dubine od 60 metara. Površina ostrva je prekrivena do 2 metra debelim kvartarnim naslagama marinskih sedimenata koji su nataloženi preko krečnjačke osnove ordovičke starosti. Ostrvo je izronilo iz mora pre oko 2.000–3.000 godina, a proces izdizanja nastavlja se i dalje sa prosečno 3 milimetra godišnje. Na zapadnoj obali ostrva nalaze se karakteristična „kamena polja” sastavljena od krečnjačkog šljunka. Širom ostrva nalaze se razbacani pojedinačni eratični blokovi prečnika u proseku između 10 i 20 metara. Ti brečasti eratični blokovi su specifični po svojoj strukturi i predstavljaju tip klastičnih sedimentnih stena, a njihova starost procenjuje se na oko 470 miliona godina (posledica su udara meteora, krater Neugrund).[3][4][5]
Ostrvo se nalazi u seizmički aktivnoj zoni, a najjači zemljotres na tom području registrovan je 25. oktobra 1976. godine i imao je magnitudu od 4,7 stepeni rihterove skale. Usled zemljotresa jedan deo klifova na severoistočnoj obali se urušio u more, a znatno su oštećene i građevine na ostrvu. Epicentar trusa nalazio se na 5 do 7 kilometara severoistočno od ostrva, na dubini između 10 i 13 kilometara.[6]
-
Sivi ždralovi -
Severoistočna obala ostrva -
Istorija[uredi | uredi izvor]
Iako se o istoriji ostrva pre XVIII veka malo zna, poznato je da je ostrvo počev od XIV veka naseljeno Šveđanima, koji su se tu zadržali sve do kraja Drugog svetskog rata. Tačno vreme kolonizacije ostrva nije poznato, ali pretpostavlja se da je ostrvo naseljeno još u vikinško doba. Svi stanovnici ostrva su evakuisani 12. juna 1940. godine, a ostrvo je pretvoreno u sovjetsku mornaričku bazu.
Sovjetska vojska se povukla sa ostrva tek 1993. godine, a od 1996. godine ostrvo je proglašeno za kompleksni rezervat prirode sa ciljem zaštite lokalnih geoloških formacija, biljnih zajednica i pričijih kolonija.
Najznačajnija građevina na ostrvu je svetionik. Prvi svetionik na ostrvu sagrađen je 1765. godine, dok je sadašnji svetionik sagrađen 1954. godine.
Ostrvo je danas značajna turistička destinacija, i u proseku ga svakog leta poseti oko 3.000 turista.[7]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Osmussaar Landscape Protection Area” (PDF). State Nature Conservation Centre. Pristupljeno 27. 05. 2009.[mrtva veza]
- ^ „Northwest Estonian Klint”. Estonian Ministry of Environment. Arhivirano iz originala 29. 11. 2009. g. Pristupljeno 4. 06. 2009.
- ^ Heck, Philipp; Birger Schmitz, Heinrich Baur, Alex N. Halliday. Rainer Wieler (15. 07. 2004). „Fast delivery of meteorites to Earth after a major asteroid collision”. Nature. 430 (6997): 323—325. Bibcode:2004Natur.430..323H. PMID 15254530. doi:10.1038/nature02736.
- ^ H. Haack et al. Meteorite, asteroidal, and theoretical constraints on the 500-Ma disruption of the L chondrite parent body, Icarus, Vol. 119. pp. 182 (1996).
- ^ Korochantseva et al. "L-chondrite asteroid breakup tied to Ordovician meteorite shower by multiple isochron 40Ar-39Ar dating" Meteoritics & Planetary Science 42, 1. pp. 3-150, Jan. 2007.
- ^ Raukas, Anto; Teedumäe, Aada, ur. (1997). Geology and Mineral Resources of Estonia. Tallinn: Estonian Academy Publishers. str. 436. ISBN 978-9985-50-185-6. Arhivirano iz originala 11. 12. 2007. g. Pristupljeno 01. 11. 2015.
- ^ „Osmussaare maastikukaitseala kaitsekorralduskava 2004-2008 (Protection plan of Osmussaar Landscape Reserve 2004-2008)” (PDF) (na jeziku: Estonian). 2003. Pristupljeno 4. 06. 2009.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Foto tura po ostrvu Osmusar Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. mart 2015)
