Palata Srpske štedionice
| Palata Srpske štedionice | |
|---|---|
 Palata Srpske štedionice | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Zrenjanin |
| Opština | Zrenjanin |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1899. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin |
| www | |
Palata Srpske štedionice podignuta je 1899. godine u glavnoj ulici Zrenjanina, ulici kralja Aleksandra I Karađorđevića, u okviru Starog gradskog jezgra, kao Prostorno kulturno-istorijske celine od velikog značaja.
Palata je podignuta po projektu arhitekte Milana Tabakovića koji je skladno upotrebio i kombinovao elemente neorenesanse, neobaroka i tek nadolazeće secesije, karakteristikama tipičnim za pozni istoricizam. Ovo njegovo reprezentativno delo ne zaostaje za njegovim najboljim ostvarenjima. Naručilac palate bila je Srpska pravoslavna crkvena opština, a 1901. godine je u njoj osnovana Srpska štedionica. Danas je samo deo zgrade prema porti Uspenske crkve u posedu SPCO, gde su smeštene prostorije parohijskog doma i duhovnog centra.
Arhitektura palate
[uredi | uredi izvor]Palata je ugaona jednospratna građevina osnove u obliku ćiriličnog slova „P”, sa podužnim krilom postavljenim na regulaciju Svetosavske ulice, a od ostalih dvaju slobodnih fasada jedna je na regulaciji glavne ulice, a druga je u sklopu porte Uspenske crkve. Ugao je zasečen i naglašen vitkim kubetom secesijske dekoracije koji ističe reprezentativnost objekta, naglašava ugao raskršća i korespondira sa kupolama susednih objekata preko puta glavne ulice. Na uglu se nalazi balkon kojeg nose moćne konzole sa ogradom od kamenih stubovima i kovanog gvožđa. Iznad ulaza u zgradu u glavnoj ulici je dekorativan erker na konzolama, završen polukupolom od pocinkovanog lima. Na fasadi ka Svetosavskoj ulici naglašen je središnji deo sa plitkim rizalitom i limenim mansardnim krovom. Na ovoj strani fasade nalazi se ajmfort prolaz koji vodi u atrijum i iz kog se ide na sprat sa stanovima. Na Fasadi koja je okrenuta ka porti crkve u središnjem delu se ističe portal naglašen stepeništem i plitkom polukupolom.
Na ovom objektu uočava se Tabakovićeva sklonost ka detaljima i ornamentici – fasadno platno je izdeljeno pilastrima na polja u kojima je po jedan prozor. Iznad prozora je dekoracija u vidu baroknih kartuša sa mitološkim simbolima i medaljonima sa glavama mladića i devojaka. Prizemlje je jednostavne obrade i ističe trgovački karakter i namenu objekta, sa velikim otvorima za izloge i vrata koja su pravougaonog oblika i bez ukrasa, jedinu dekoraciju čine horizontalne fuge u malteru.
U organizacijo prostora, Tabaković se koristi tradicionalnim rešenjima u dvotraktnoj shemi sa prostorijama prema ulici, hodnicima prema dvorištu i bočno postavljenim stepeništem.
Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture iz Novog Sada izveo je restauratorske radove na fasadi 2002. godine, kada je vraćen autentičan izgled prizemlja.
Galerija
[uredi | uredi izvor]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- „Palata Srpske štedionice”. Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin. Pristupljeno 31. 3. 2020.
