Parsi
Parsi (persijski Pars znači „Persijanac“) su etnički izolovana zajednica poreklom iz Persije privržena zoroastrizmu.[1][2][3][4][5][6][7] Danas uglavnom žive u Indiji.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Po legendi, Parsi su potekli iz Korasana, regije na Iranskoj visoravni. Oni su posle pada Sasanidskog carstva u 8. veku i islamizovanja Persije izbegli u Indiju. Proces zaratustranske emigracije počeo je u 10. veku, kada je veliki broj zaratustranaca pronašao utočište u Indiji, gde su bili poznati pod imenom Parsi, tj. „Persijanci“.[8] Zvanični datum njihovog dolaska na zapadnu obalu Indije je 937. godina, no tokom narednih 700 godina o njima se gotovo ništa ne zna.[8] Ime Parsi je ušlo u upotrebu u 17. veku.
Udružili su se sa Indijcima da bi se, bez mnogo uspeha, suprostavili muslimanskoj invaziji tokom 16. veka, pri čemu se ispostavilo da muslimanska vladavina u Indiji nije bila tako brutalna kao u Persiji. Oni su bili posrednici kada su u 17. veku pristigli evropski trgovci, osnovavši u Bombaju mrežu uticajnih i bogatih porodica. Ostaju odvojeni od Britanaca, mada su napredovali u korak s njima; imali su aktivnu ulogu u formiranju Indijskog nacionalnog kongresa od 1885. godine do danas.[8]
Parsi su i dalje imućni i uticajni ljudi u Indiji. Visok nivo obrazovanosti doveo je do novih iseljavanja, naročito u Sjedinjene Američke Države, tako da broj Parsa u Indiji, oko 60 000, konstantno opada.[8]
Verovanja[uredi | uredi izvor]
Parsijska religija se u Indiji razvila u dva osnovna pravca: unutar prvog, građeni su hramovi kao zamena za dom koji je centar obožavanja i sprovedena je reforma koja je imala za cilj da religiju učini koherentnom sa modernim načinom razmišljanja. U okviru drugog pravca učinjen je pokušaj da se stvori neka vrsta teosofije, ezoterične mudrosti koja se naziva Ilm-i Kšnom („Put Znanja“), uz tvrdnju da ovaj pravac čuva drevnu mudrost poverenu tajnom nizu zaratustranskih učitelja.[8]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Teško je proceniti ukupan broj Parsa, ali se najčešće smatra da ih ima oko 90.000. Jedan članak iz 2003. procenio je njihov broj u svetu na 200.000.[9] Posle indijskog sticanja nezavisnosti 1947. mnogi od njih su se raselili po svetu. Po indijskom popisu iz 2001, u Indiji je živelo 69.601 Parsa, pre svega u Mumbaju. Ova tolerantna, liberalna, i uglavnom dobrostojeća etničkoreligiska grupa uživa veliko poštovanje zbog svog dobročiniteljstva. Međutim, njihov broj je u stalnom padu zbog malog prirodnog priraštaja, nemogućnosti konverzije u njihovu religiju, i doskorašnjeg neprihvatanja dece iz mešovitih brakova.
U Severnoj Americi živi između 18.000 i 25.000 Parsa. Parsi imaju dijasporu širom sveta, ali su malobrojni. Na zapadu su Parsi poznati po svom humanitarnom radu.
Među najpoznatije Parse spadaju Dadabaj Naurodži, prvi član britsnakog parlamenta indijskog porekla, preduzetnička porocica Tata, pevač Fredi Merkjuri, pisac Rointon Mistri, književnica Meher Pestondži i dirigent Zubin Mehta. Feroz Gandi, suprug Indire Gandi i otac Radživa Gandija, bio je takođe Pars.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Hodivala 1920, str. 88.
- ^ Boyce 2001, str. 148.
- ^ Lambton 1981, str. 205.
- ^ Nigosian 1993, str. 42.
- ^ Khanbaghi 2006, str. 17.
- ^ Jackson 1906, str. 27
- ^ Bleeker & Widengren 1971, str. 212
- ^ a b v g d Kembridžova ilustrovana istorija religije (pp. 216-219), Stylos. . Novi Sad. 2006. ISBN 978-86-7473-281-6.
- ^ Zarathustras Erben Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. фебруар 2006) -- Artikel von Eleonore Chowdhury-Haberl in der „Wiener Zeitung“ über die Parsen von Bombay
Литература[uredi | uredi izvor]
- „Parsi-Religion and Expressive Culture”. Countries and their Cultures. Advameg, Inc.
- „A brief introduction to Zoroastrianism”. Kwintessentials. Архивирано из оригинала 1. 5. 2016. г. Приступљено 13. 6. 2019.
- Baird, Robert (2009). Religion in Modern India (4th изд.). New Delhi: Manohar Publishers & Distributors.
- Boyce, M. (1970), „On the Calendar of the Zoroastrian Feasts”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 33 (3): 513—539, JSTOR 614520, doi:10.1017/S0041977X00126540
- Boyce, M. (јул 2002), „The Parthians”, Ур.: Godrej, P.J., A Zoroastrian Tapestry, New York: Mapin, ISBN 978-1-890206-22-2
- Darukhanawala, H.; Jeejeebhoy, J (1938), Parsi Lustre on Indian Soil, Vol. I, Bombay: G. Claridge
- Dhalla, M. (1938), History of Zoroastrianism, New York: Oxford University Press, ISBN 978-0-404-12806-7
- Dobbin, C. (1970), „The Parsi Panchayat in Bombay City in the Nineteenth Century”, Modern Asian Studies, 4 (2): 149—164, JSTOR 311609, doi:10.1017/S0026749X00005102
- Eliade, M.; Couliano, I.; Wiesner, H. (1991), The Eliade Guide to World Religions, New York: Harper Collins, ISBN 978-0-06-062145-2
- Hinnells, John R. (2005), The Zoroastrian Diaspora: Religion and Migration, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-826759-1
- Hodivala, S. (1920), Studies in Parsi History, Bombay
- Hull, E. (1913), „Parsis”, Catholic Encyclopaedia, Volume 11, New York: Robert Appleton Company
- Jamshed Irani v. Banu Irani (1966), 68 blr 794, Justice Mody
- Karaka, D. F. (1884), History of the Parsis: Including Their Manners, Customs, Religion, and Present Position, 1, London: Macmillan and Co
- Kulke, E. (1978), The Parsees in India: A Minority as Agent of Social Change (2nd изд.), New Delhi: Vikas Pub. House
- Luhrmann, T.M. (јун 1994), „The Good Parsi: The Postcolonial 'Feminization' of a Colonial Elite”, Man, 29 (2): 333—357, JSTOR 2804477, doi:10.2307/2804477
- Luhrmann, Tanya M. (август 2002), „Evil in the Sands of Time: Theology and Identity Politics among the Zoroastrian Parsis”, The Journal of Asian Studies, 61 (3): 861—889, ISSN 0021-9118, JSTOR 3096349, doi:10.2307/3096349
- Maneck, Susan Stiles (1997), The Death of Ahriman: Culture, Identity, and Theological Change Among the Parsis of India, Bombay: K.R. Cama Oriental Institute
- Nanavutty, P. (1970), The Parsis, New Delhi: National Book Trust
- Ovington, J. (1929), Rawlinson, H.G., ур., A Voyage to Surat in the Year 1689, London: Humphrey Milford, ISBN 978-81-206-0945-7
- Palsetia, Jesse S. (2001), The Parsis of India, Leiden: Brill, ISBN 978-90-04-12114-0.
- Parsiana (фебруар 2006), „How trust-worthy?”, Parsiana (48)
- Paymaster, R. (1954), Early History of the Parsees in India, Bombay: Zarthoshti Dharam Sambandhi
- Sir Dinsha Manekji Petit v. Sir Jamsetji Jijibhai (1909), 33 ILR 509 and 11 BLR 85, Justices Dinshaw Davar and Frank Beaman
- Qamar, R.; Ayub, Q.; Mohyuddin, A.; Helgason, A.; Mazhar, Kehkashan; Mansoor, Atika; Zerjal, Tatiana; Tyler-Smith, Chris; Mehdi, S. Qasim (2002), „Y-chromosomal DNA variation in Pakistan”, American Journal of Human Genetics, 70 (5): 1107—1124, PMC 447589
, PMID 11898125, doi:10.1086/339929 - Quintana-Murci, L.; Chaix, Raphaëlle; Wells, R. Spencer; Behar, Doron M.; Sayar, Hamid; Scozzari, Rosaria; Rengo, Chiara; Al-Zahery, Nadia; et al. (maj 2004), „Where West Meets East: The Complex mtDNA Landscape of the Southwest and Central Asian Corridor”, American Journal of Human Genetics, 74 (5): 827—845, PMC 1181978 , PMID 15077202, doi:10.1086/383236, Arhivirano iz originala 9. 5. 2008. g.
- Ralhan, Om Prakash (2002), „Indian National Congress”, Encyclopaedia of Political Parties, New Delhi: Anmol Publications, ISBN 978-81-7488-865-5.
- Random House (1993), „Parsi”, Random House Unabridged Dictionary (2nd izd.), New York: Random House
- Rivetna, Roshan, ur. (2002), The Legacy of Zarathushtra: An Introduction to the Religion, History and Culture of the Zarathushtis, Hinsdale: Federation of the Zoroastrian Associations of North America
- Roy, T.K.; Unisa, S.; Bhatt, M. (2004), Growth of the Parsi population in India, Mumbai: National Commission for Minorities, Arhivirano iz originala 8. 11. 2006. g.
- Stausberg, M. (2002), Die Religion Zarathushtras [The religion Zarathushtras], Stuttgart: Kohlhammer
- Taraporevala, S. (2000), Zoroastrians of India. Parsis: A Photographic Journey, Bombay: Good Books, ISBN 978-81-901216-0-6, Arhivirano iz originala 14. 2. 2006. g., Pristupljeno 21. 2. 2006
- White, D. (maj 1991), „From Crisis to Community Definition:The Dynamics of Eighteenth-Century Parsi Philanthropy”, Modern Asian Studies, 25 (2): 303—320, JSTOR 312514, doi:10.1017/S0026749X00010696
- Sarwar Merwan Yezdiar v. Merwan Rashid Yezdiar (1948), Parsi Matrimonial Court, Justice Coyaji
- Merwan Rashid Yezdiar v. Sarwar Merwan Yezdiar (1950), 52 blr 876, Justices Chagla and Gajendragadkar
- Naoroji, Dadabhai (1861), The Parsee Religion, University of London
- Haug, Martin. (1878) Essays on the Sacred Language, Writings, and Religion of the Parsis
- Karaka, Dosabhai Framjee (1884), History of the Parsis – Including their manners, customs, religion and present position. (Vol. 1), Macmillan & Co., London
- Karaka, Dosabhai Framjee (1884), History of the Parsis – Including their manners, customs, religion and present position. (Vol. 2), Macmillan & Co., London
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- UNESCOPARZOR - UNESKO projekt o Parsima
- Kuhinjski recepti naroda Parsa
- Knjige o Parsima
- Parsi na sajtu Curlie
- „Govt launches scheme to arrest decline in Parsi population”. Hindustan Times. 27. 7. 2010. Arhivirano iz originala 25. 12. 2011. g.
- Parsis – a photographic journey—online book
- "Falling Indian minority hopes romance can stop decline"—BBC News
- The Story of Parsi Enterprise
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
