Plansko polje
Plansko polje je kraška vrtača, ili izdužene depresija sa zaravnjenim dnom i relativno plitkim zemljištem naslaganim na pločasto slojevitom hercegovačkom laporastom kršu, sa stalnim ili periodičnim vodenim tokovima. Spada u grupu malih polja i pripada slivu reeke Trebišnjice, iako je bez protoka vode jer se suši tokom cele godine. Ovo danas jako slabo naseljeno područje uglavnom se koristi za ispašu stoke.[1]
Položaj i prostranstvo
[uredi | uredi izvor]Plansko polje je predeona celina u slivu reke Trebišljice u Istočnoj Hercegovini, smeštena na prelazu između Niske Hercegovine (Humina) i Visoke Hercegovine (Rudina), na samom dodiru mediteranske i kontinentalne klime.
Administrativno pripada opštini Bileća u Republici Srpskoj, i Bosni i Hercegovini. Na obodu polja su naselja Pađeni, Selišta i Plana, po kome je i dobilo naziv. Polje je u nadležnosti Opštine Trebinje i Republike Srpske.
Plansko polje spada u grupu malih polja sa ukupnom površinom od 0,696481 km². Nalazi se na nadmorskoj visini od 609 metara.[1]
Geografska prošlost
[uredi | uredi izvor]Plansko polje kao poseban basen formirano je u Hercegovačkom flišu, nakon što su se prvo krajem pliocena dogodili značajni tektonski pokreti kojima je izvršena reorganizacija rečne mreže, kojom je oteklo jezero iz Gatačkog polja. Tada je uništena Pratrebišnjica, a sve površinske reke su postale ponornice. Posle skrašćavanja Pretrebišnjice sledila je sledeća faza u kojoj je izgrađena površ visoka 700-800 metara, oko koje je došlo do selektivne erozije i denudicije, i stvaranja ponora u kojima je prekinuta veza između Fatničkog i Planskog polja i stvoreno izlolovano Plansko polje.[2]
U hercegovačkom flišu okruženom sa svih strana krednim krečnjakom, vremenom je stvorena posebna hidrografska mreža. Daljom denudicijom i erozijom snižavalo se dno flišanog basena odnošenjem materijala kroz ponore, dok su okolne krečnjačke serije ostale na relativno istoj visini. Tako je stvoren poseban basen — Plansko polje, koje nako što je ušlo u fazu samostalnog basena postaje jedno od najmanjih kraških polja po površin i najpliće po dubini, u ovom delu Hercegovine, sa malom površinom flišanih sedimenata i odsustvom stalne hidrografske mreže. Da su u Planskom polju ostali stalni vodotokovi ono bi vremenom postalo znatno dublje od susednog Fatničkog i Dabarskog polja.[3][4]
Klima
[uredi | uredi izvor]Klima u Planskom polju je na prelasku sa mediteranske na umereno-kontinentalnu.[5]
- Temperatura
Leta su topla, mestimično i vrlo topla, sa temperaturom u rasponu od 20°C do 30°C. Zime su blage (0-5°C). Srednja godišnja temperatura se kreće od 11°C do 14°C. Najniža temperatura je u januaru sa srednjom temperaturom 4,5°C, a najtopliji u jul sa srednjom temperaurom 22,5°C. Jesen je toplija od proleća što je posledica maritimnog uticaja.
Za ovaj prostor karakteristična je pojava mraza, prvenstveno u zimskom periodu, ređe u ranu jesen i rano proleće.
| Klima Plansko polje | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 18,5 (65,3) |
19,0 (66,2) |
23,0 (73,4) |
29,5 (85,1) |
33,0 (91,4) |
37,5 (99,5) |
41,5 (106,7) |
41,0 (105,8) |
37,5 (99,5) |
31,0 (87,8) |
23,0 (73,4) |
18,0 (64,4) |
41,5 (106,7) |
| Prosek, °C (°F) | 4,5 (40,1) |
5,5 (41,9) |
9,0 (48,2) |
13,5 (56,3) |
19,0 (66,2) |
21,5 (70,7) |
22,5 (72,5) |
22,5 (72,5) |
20,5 (68,9) |
16,5 (61,7) |
10,0 (50) |
5,5 (41,9) |
13,4 (56,1) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −16,5 (2,3) |
−16,0 (3,2) |
−9,0 (15,8) |
−1,0 (30,2) |
5,5 (41,9) |
9,0 (48,2) |
11,5 (52,7) |
11,5 (52,7) |
5,0 (41) |
−1,5 (29,3) |
−8,5 (16,7) |
−15 (5) |
−16,5 (2,3) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
- Padavine
Godišnja količina padavina je neravnomerna i prosečno se kreće oko 1.700 mm godiaašnnje. Meseci sa najviše padavina su novembar, i u zimskim mesecima od decembara do februar. Padavina ima najviše izvan vegetacionog perioda. Pojava snega je retka, tako da on ima malo učešće u ukupnim padavinama.
- Oblačnost i vlažnost vazduha
Plansko polje kao i cela oblast Bileća i Trebinja nalazi se među najvedrijim mestima u Bosni i Hercegovini. Najveća oblačnost je u decembru i novembru a najmanja u avgustu. Mala oblačnost utiče na veoma dugo trajanje sunčanog sjaja, što iznosi preko 2.200 sati u toku godine.
- Vetrovi
Najčešći vetrovi su jugo i severac. Severac donosi hladnu vazdušnu masu sa planine, a jugo toplije i kišno vreme.
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]Kroz istoriju, od vremena Ilira i Rimljana, Plansko polje je uvek bilo dobro naseljeno. Početkom 21. veka ostalo je relativno malo stanovništva, koje se uglavnom bavi stočarstvom.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]- Ljubinjsko polje
- Gatačko polje
- Dabarsko polje
- Nevesinjsko polje
- Bilećko polje
- Popovo polje
- Fatničko polje
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ a b „Planska polja U: Kraška polja”. Arhivirano iz originala 23. 11. 2019. g. Pristupljeno 23. 11. 2019.
- ^ Jovan Cvijić, Karsna polja zapadne Bosne i Hercegovine Glas SKA LIX, Beograd, 1900.
- ^ Jovan B. Petrović, O postanku Dabarskog, Fatničkog i Planskog polja, GSGD Tomovi 40-41
- ^ Sikošek, B. (1954). Tektonika oblasti Bileća-Trebinje, Zbornik radova Geološkog instituta “Jovan Žujović”, 7, 1-14.
- ^ Spahić, prof. dr. M., Opća klimatologija, „Geografsko društvo Federacije Bosne iHercegovine“, Sarajevo, 2002
