Prodaja oružja u svetu

Prodaja oružja u svetu jedan je od najunosnijih poslova u mnogim razvijenim i nerazvijenim zemljama. Prema podacima iz 2017. godine, švedskog Međunarodnog Mirovnog istraživačkog institut iz Stokholma, 100 najvećih kompanija koje proizvode oružje i vojnu opremu zabeležiloi su rast prodaje od 1,9% u odnosu na 2016. godinu, čija je vrednost trgovine dostigla cifru od 374.000.000.000 američkih dolara.^[2] Prodaju su najviše povećal SAD i Rusija. Američke firme zadržale su se na samom vrhu ove industrije oružja s porastom prodaje od 4%, odnosno na više od 217,2 milijarde dolara, što čini 58% svetske trgovine. Dok su ruske kompanije zabeležile rast od 3,8% i ostvarile prometod 26,6 milijardi dolara. Rezultate američkih kompanija su bolji jer SAD najviše oružja isporučuju vojnim misijama američke vojske u inostranstvu, ali i zbog potražnje iz drugih zemalja, pre svega onih iz NATO saveza. Kada su u pitanju ruske firmi vidi se „usporavanje tempa prodaje“, jednim delom i zbog blokade Rusije uvedene od strane članica NATO saveza i njenih pristalica. Iako Kina nije uvrštena u istraživanje prodaje oružja u svetu, zbog manjka pouzdanih podataka, švedski eksperti veruju da ta zemlja spada u najveće proizvođače oružja na svetu. Isporuke oružja na Bliski istoku već nekolok godina dostiže rekordan nivo.^[3]

Definicija[uredi | uredi izvor]

Pod prodajom oružja (prema ekspertima za oružje) smatra se svaku prodaju vojne robe i usluga vojnim kupcima kako u zemlji proizvođača (domaćem tržištu), tako i u inostranstvu.

Uzroci rasta prodaje oružja[uredi | uredi izvor]

Glavni razlozi porasta prodaje oružja u drugoj deceniji 21. veka izazvan je:

implementacijom novih glavnih programa o oružju,
uvećanim brojem vojnih operacija koje su u toku u nekoliko država sveta, pre svega SAD i Rusije,
dugotrajnim regionalnim napetostima, kao odraz straha od mogućeg sukoba.

Sve napred navedeno dovodi do povećanja narudžbina za proizvodnju oružja i ratne tehnike.

Najveći proizvođači i prodavci oružja[uredi | uredi izvor]

Na listi 100 najvećih proizvođača oružja u 2017. godine nalazi se dominantno, proizvođači vojne opreme iz SAD i Zapadne Evrope koji drže dominantne pozicije na globalnom tržištu oružja, s obzirom na činjenicu da 63 od 100 vodećih proizvođača ima sedište u tim delovima sveta i da je njihov udeo u globalnoj prodaji oružja u 2016. godini iznosio više od 82%.

Američka odbrambena firma Lockheed Martin - najveći je svetski proizvođač čiji je rast prodaje narstao za 11% u 2016. godini zahvaljujući povećanju isporuke lovaca F-35, kao i njihove firme "Sikorski" koja proizvodi helikoptere.

Američke firme (38) pokrivaju više od polovine tržišta — 57,9%, zatim sledi Zapadna Evropa, pa Rusija sa 10 kompanija koje su pokrile 7,1% tržišta. U Evropi su francuske i italijanske firme zabeležile pad, dok su britanske i nemačke rasle. Zapadnoevropske zemlje su ukupnu prodaju povećale za samo 0,2%, a ukupni prihodi su im iznosili oko 91,6 milijardi dolara.

Rang	Proizvođači	Države	Prodaja oružja (USA $ u mil.)	Ukupno prodato (USA $ u mil.)	Prodaja oružja u % od ukupne prodaje	Ukupan profit (USA $ u mil.)	Ukupno zaposleno
1	Lockheed Martin	SAD	36,440	46,132	79	3,605	126,000
2	Boeing	SAD	27,960	96,114	29	5,176	161,400
3	BAE Systems	UK	25,510	27,355	93	1,456	82,500
4	Raytheon	SAD	21,780	23,247	94	2,067	61,000
5	Northrop Grumman	SAD	20,060	19,683	86	1,990	65,000
6	General Dynamics	SAD	19,240	31,469	61	2,965	99,900
7	Airbus	Evropska unija	12,860	71,476	18	2,992	136,570
8	United Technologies Corporation	SAD	9,500	61,047	16	4,356	197,200
9	Leonardo S.p.A.	Italija	9,300	14,412	65	584	47,160
10	L3 Technologies	SAD	8,770	10,466	84	282	38,000

Tokom 2016. i 2017. godine posebno su se izdvojile i kompanije koje su smestili u kategoriju „novih proizvođača“. Tu su se našle firme iz Brazila, Indije, Južne Koreje i Turske, što se povezuje sa „bezbednosnom situacijom u regionu“.

Prihodi južnokorejskih kompanija porasli su za čak 20,6%. Ukupno sedam korejskih firmi se našlo među 100 najvećih u svetu. I dok su veće prihode zabeležili proizvođači iz Brazila i Turske, oni iz Indije zabeležili blagi pad

Prema izjavi ruskog politikologa Andreja Koškina da je povećana potražnja za ruskim oružjem i vojnom tehnikom i opremomoo i to ovako obrazlaže:

„Posebno posle pobede nad DAEŠ-om, najvećom terorističkom organizacijom na svetu. To je bio sjajan pokazatelj da naše oružje i vojna tehnika zadovoljavaju i najviše zahteve na tržištu oružja. Pored toga, naši stručnjaci su u stanju da obuče i druge vojske da ruskim oružjem barataju podjednako dobro kao i mi. Istovremeno, treba napomenuti da Rusija sveobuhvatno pristupa razvoju glavnih vrsta oružja i vojne tehnike. Dakle, Rusija danas diktira trendove, pa je i to jedan od razloga zbog čega je naše oružje veoma traženo“.

2012–2016 Rang	Izvoznik	Izvezeno oružja
1	SAD	47,169
2	Rusija	33,186
3	Kina	9,132
4	Francuska	8,564
5	Nemačka	7,946
6	UK	6,586
7	Španija	3,958
8	Italija	3,823
9	Ukrajina	3,677
10	Izrael	3,233

Najveći uvoznici oružja[uredi | uredi izvor]

Zemlje

Što se tiče uvoznika oružja, Indija je na čelu. Druga najmnogoljudnija država na svetu u proteklih pet godina kupila je čak 14% svog oružja na svetskom tržištu, što je značajno povećanje u odnosu na prethodni period u kojem je njihov udeo iznosio 8,5%.

Na drugom mestu je Saudijska Arabija sa 7% udela na svetskom tržištu, što je gotovo tri i po puta više nego pre pet godina (tada su imali udeo od 2,1%).

Treći su Ujedinjeni Arapski Emirati sa 4,7%.

Četvrta je Kina sa 4,6%, (njihov udeo u uvozu se smanjio, na račun znatnog rasta domaća proizvodnje).

Peti najveći uvoznik je Australija sa 3,6%.

Slede, od 6—10 mesta ovim redosledom; Alžir, Turska, Irak, Pakistan i Vijetnam.

Od top pet država uvoznica, njih 4 su najviše kupovale od SAD-a (pogotovo UAE), ali je najveći kolač u najvećoj uvoznici Indiji ipak pripao Rusima, čije oružje čini čak 70% svega što je Indija kupila u proteklih pet godina (na Amerikance otpada samo oko 14%). Što se tiče ostalih preferencija najvećih uvoznica valja primetiti da je Vijetnam izuzetno sklon Rusima (93% ukupnog uvoza), a Južna Koreja SAD-u (80% ukupnog uvoza). Na ovakvu distribuciju utiču neke hladnoratovske podele. Vijetnam je inače svoj uvoz oružja povećao za enormnih 699%, uglavnom zbog bezbednosti i straha od kineskih pretenzija prema nekim ostrvima koje Vijetnam smatra svojima.

Regioni

Što se tiče regiona, naveći deo oružja je uvezena u Aziju i Okeaniju (46%), sledi Bliski istok (25%), čije su zemlje do sada prevazišle Evropljane (čije je udeo u uvozu u drugoj deceniji 21. veka opao sa 21% na 11%).