Radoslav Svetozarević
Radoslav (lat. Radoslavus/Radosavus) je ličnost iz Letopisa popa Dukljanina i rane dubrovačke istoriografije, o kome nema pomena u primarnim istorijskim izvorima. Oblikovani u poznim izvorima iz 15. i 16. veka, narativi o kralju Radoslavu smeštaju njegovu vladavinu u davna vremena, odnosno u široki raspon od 5. do 10. veka, za šta ne postoji uporište u istorijskoj stvarnosti, niti potvrda u izvorima prvog reda. Stoga se upotreba imena Radoslav u tim izvorima smatra odrazom nejasnih lokalnih predstava o starijoj prošlosti, koje su mogle nastati naknadnim oblikovanjem starijih predanja o stvarnim istorijskim ličnostima koje su nosile isto ime, a to se u prvom redu odnosi na srpskog kralja Stefana Radoslava (1227-1233) ili na starijeg srpskog kneza Radoslava Višeslavića sa početka 9. veka.[1][2][3]
Kazivanje u Letopisu popa Dukljanina[uredi | uredi izvor]
Prema slovu Letopisa popa Dukljanina, Radoslav je bio južnoslovenski kralj i sin kralja Svetozara. Za vreme njegove vladavine pobunila se Hrvatska, a neposredno nakon slamanja pobune došlo je do spora i sukoba između kralja Radoslava i njegovog sina Časlava, koji se pobunio protiv oca, zbacivši ga sa vlasti. Radoslav je potom pobegao u Italiju, nastanivši se u Rimu, gde se oženio rimskom plemkinjom, sa kojom je imao sina Petrislava. Umro je u Rimu, a sahranjen je u Crkvi Svetog Jovana Lateranskog. Njegov unuk, po sinu Petrislavu, bio je Pavlimir Belo, kome se u istom Letopisu pripisuje osnivanje Dubrovnika.[4][5][6]
Kazivanje u dubrovačkim letopisima[uredi | uredi izvor]
Prema ranim dubrovačkim letopisima, koji su nastali tokom 15. i 16. veka, Radoslav je bio kralj u Bosni oko 457. godine. Imao je sina Berislava koji se pobunio protiv oca, zbacivši ga sa vlasti oko 458. godine. Radoslav je potom pobegao u Rim, gde se oženio rimskom plemkinjom, sa kojom je imao tri sina. Jedan od njih bio je Stefan Belo, koji je u Rimu službovao kao kapetan. Radoslavov unuk, po sinu Stefanu, bio je Radoslav Belo, kome rani dubrovački letopisi pripisuju osnivanje Dubrovnika.[7]
To kazivanje su tokom 16. veka preradili tadašnji dubrovački istoričari Ludovik Crijević Tuberon (†1527) i Nikola Ranjina (†1582), koji su podatke iz ranijih dubrovačkih letopisa spojili sa kazivanjem iz Letopisa popa Duljanina, čime je nastao treći (kombinovani) narativ o kralju Radoslavu.[8] Svi ti narativi smatraju se odrazom nejasnih lokalnih predstava o starijoj prošlosti i naknadnih prerada i dorada, o čemu svedoči i neosnovano smeštanje pomenutih događaja u pradavni 5. vek.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Banašević 1971, str. 41, 50, 76, 79-85, 94-97, 107, 111, 122, 181.
- ^ Kunčer 2009.
- ^ Živković 2009.
- ^ Mošin 1950, str. 61-63, 69.
- ^ Mijušković 1988.
- ^ Živković 2004, str. 9-32.
- ^ Nodilo 1883, str. 3-6.
- ^ Nodilo 1883, str. 169-170.
Izvori i literatura[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga.
- Mošin, Vladimir, ur. (1950). Ljetopis popa Dukljanina. Zagreb: Matica hrvatska.
- Nodilo, Speratus, ur. (1883). Annales Ragusini anonymi item Nicolai de Ragnina. Monumenta spectantia historiam Slavorum meridionalium. 14. Zagrabia: Academia scientiarum et artium Slavorum meridionalium.
- Orbini, Mauro (1601). Il Regno de gli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni. Pesaro: Apresso Girolamo Concordia.
- Orbin, Mavro (1968). Kraljevstvo Slovena. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis Popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Banašević, Nikola (1971). Letopis Popa Dukljanina i narodna predanja. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Živković, Tibor (2002). Južni Sloveni pod vizantijskom vlašću (600—1025). Beograd: Istorijski institut; Službeni glasnik.
- Živković, Tibor (2004). „Legenda o Pavlimiru Belu” (PDF). Istorijski časopis. 50 (2003): 9—32.
- Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.