Rafailo Banatski
Prepodobni Rafailo Banatski-Hilandarac je pravoslavni srpski svetitelj.
Živeo je u 16. i 17. veku. Kao hilandarski monah[1] je upućen po poslušanju u hilandarski metoh (crkveno imanje) u Banatu.
Došavši u Banat, Rafailo je podigao kolibu od trske, na mestu gde se danas nalazi Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice, u delu današnjeg Zrenjanina poznatog kao Gradnulica. To mesto se od davnina zvalo „Manastir“.
Istorijski podaci[uredi | uredi izvor]
Prepodobni Rafailo Banatski je po tradiciji Srbin iz Banata.[2] Zrenjaninski prota Miloš Popović je smatrao da Rafailo potiče iz okoline i da je prvo bio monah u obližnjem manastiru Drenovcu.[3] Iz Banata je otišao na Svetu Goru, i podvizavao se u manastiru Hilandaru. Pod stare dane je po poslušanju krenuo u rodni kraj, i naselio se u porti bečkerečke Vavedenjske crkve u selu Gradna ulica. Nije se mogao vratiti u manastir Drenovac, jer je isti u međuvremenu zamro i bio sasvim uništen. Pri Vavedenjskom hramu je 1666. godine takođe postojao "manastir" (metoh manastira Hilandara) sa dvema monahinjama. Tu su prešli oko 1700. godine bivši drenovački kaluđeri. Na tom mestu, sa "domom" sastavljenom od dve monaške ćelije, živeo je potom i umro monah Rafailo.
Rafailo Banatski je navodno prvo bio nastanjen u hilandarskom metohu zvanom Bakaboš,[4] koji se nalazio u banatskom kadiluku, jugoistočno od Bečkereka. Kasnije se preselio u kod crkve u selo Gradnu ulicu, gde se u porti podvizavao u trščanoj kolibi. Tu se bavio isceliteljstvom vernika koji su ga pohodili tražeći leka.
Ne zna se tačno kada je starac Rafail preminuo, ali mu je sačuvan grob, na kome je podignuta kapela šestougaonog izgleda, pored oltara crkve posvećene Vavedenju Presvete Bogorodice. Kapela posvećena Prepodobnom Rafailu banatskom — Hilandarcu, starija je od crkve, koja je 1826. godine sagrađena nad temeljima jednog starijeg hrama.
Sačuvana je i jedna ikona sa likom svetog Rafaila, koja se danas čuva u manastiru Hilandaru. Na poleđini ikone je natpis: „Ovaj sveti Rafail, rodom Srbin, sveštenomonah hilandarski, poslan na put u manastirsko poslušanje u Banat, i tamo se predstavi, proslavi ga Bog čudotvorenjem od česnih njegovih moštiju onima koji mu dolaze sa verom.“
Kult[uredi | uredi izvor]
Vernici su nekad a i danas dolazili u kapelu podignutu sa južne strane uz Vavedenjski hram u zrenjaninskom kvartu Gradnulici. Bolesnici tu i prenoće, a za izlečenje čita im se Rafailova molitva. Po predanju on je za života bio nadaleko poznat, isposnik i vidar, a nakon njegove smrti i svetiteljske mošti postale su čudotvorne. Na grob Prepodobnog Rafaila su dolazili mnogi vernici, tražeći pomoć i donoseći na njegov grob mnoge zavetne (votivne) darove.
U banatskom selu Hajdučici je 1985. godine vladika Amfilohije Radović počeo da gradi pravoslavni manastir Sv. Rafaila.[5] Novi manastir u Banatu posvećen je Rafailu Banatskom. Bilo je to posledica kanonizacije Prepodobnog Rafaila banatskog, dve decenije ranije. Parohijski hram u Hajdučici posvećen Sv. arhanđelu Mihailu podignut 1939. godine kao zadužbina zemljoposednice Olge Janković (kćerke Lazara Dunđerskog), uzet je za bogomolju novog manastira, na tom mestu.
Postoji izdavačka biblioteka "Prepodobni Rafailo Banatski" u Vršcu. U Zrenjaninu je devedesetih godina 20. veka pri Uspenskoj crkvi bio otvoren "Duhovni centar Prepodobni Rafailo Banatski", sa čitaonicom i klubom, gde su održavane kulturne i duhovne aktivnosti. Bilo je tu u zgradi Crkvene opštine stecište književnika, umetnika, vernika. Tu je formirano i istoimeno muško Pevačko društvo.
Kaluđer hilandarski Rafailo kanonizovan je za sveca po odluci Svetog Arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve, 1965. godine. Srpska pravoslavna crkva ga danas proslavlja 16/29. avgusta, pod imenom Prepodobni Rafailo Banatski.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Justin Popović: "Žitija svetih", Valjevo 1976.
- ^ "Srpska pravoslavna crkva u prošlosti i sadašnjosti", Beograd 1966.
- ^ Miloš Popović: "Versko-crkveni život Srba u Banatu", Zrenjanin 2001.
- ^ Nikola Šlajh: "Monografija grada Velikog Bečkereka", Zrenjanin 2018.
- ^ Prota Miloš Popović: "Versko-crkveni život Srba u Banatu", Zrenjanin 2001.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Slobodan Mileusnić, Sveti Srbi, izdavač: manastir Kalenić, u Kragujevcu 1989.