Risto Jeremić
| Risto Jeremić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1869. |
| Mesto rođenja | Foča, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 1952. |
| Mesto smrti | Mostar, SFR Jugoslavija |
| Nacionalnost | srbin |
| Naučni rad | |
| Polje | hirurgija |
| Poznat po | Prvi domaći hirurg u Bosni i Hercegovini |
Risto Jeremić (Foča, 18. maj 1869 – Mostar, 16. septembar 1952, Mostar) bio je lekar i prvi domaći hirurg u tadašnjoj Bosni i Hercegovini, jedan je od osnivača i prvih predsednika „Prosvete“, počasni član Srpskog lekarskog društva, član Naučnog društva Bosne i Hercegovine i počasni doktor Medicinskog fakulteta u Beogradu.[1][2]
Život i karijera[uredi | uredi izvor]
Rođen je 18. maja 1869. godine u Foči od oca Jova i majke Kriste. U rodnom mestu završio je Srpsku osnovnu školu. Gimnaziju je počeo učiti u Sarajevu, a potom u Dubrovniku, gde je i maturirao 29. jula 1889. godine.
Studije medicine započeo je u Beču, a završio u Gracu, gde je diplomirao 1897. godine. Za doktora celokupne medicine promovisan je 1898. godine.
Još kao student, tokom semestralnog raspusta, u Foči je 1892. godine prvo je pokušao osnovanje Srpskog gimnastičarskog društva „Fočanski soko“ (zabranjenog od strane austrugarskih vlasti), kao preteču Srpskog sokola, godinu dana kasnije osnovao je Trezvenjačko društvo „Pobratimstvo“. Ovo udruženje je delovalo više od četiri decenije i bilo uzor za osnivanje niza sličnih antialkoholičarskih društava na prostoru Balkanskog poluostrva.
Po završetku studija, radio je u Zemaljskoj bolnici u Sarajevu, prvo kao stažista, a zatim kao sekudarni i okružni lekar.
Specijalizaciju iz oblasti hirurgije, usavršavao se kod Jozefa Prajndlsbergera (Josef Preindlsberger, 1864 – 1938), koji je u to vreme službovao u Sarajevu i tako postao prvi domaći hirurg sa prostora ondašnje Bosne i Hercegovina.
S početka 20. veka bio je jedan od pokretača i osnivača Srpskog prosvetnog i kulturnog društva „Prosvjeta“ u Sarajevu, čiji je bio predsednik u periodu 1903—1904. godine. Od 1904. godine do Prvog svetskog rata bio je šef Hirurškog odeljenja Bolnice u Tuzli. U tom gradu je u međuvremenu podigao sanatorijum u kojem je otvorio vrata svim pacijentima bez obzira na njihovo imovinsko stanje.
Nakon Sarajevskog atentata zajedno sa brojnim slobodoumnim i uglednim srpskim prvacima, lišen je slobode i suđen na takozvanom „Veleizdajničkom procesu u Banja Luci“, zbog svojih nacionalnih ideja i i zbog veza sa „Narodnom odbranom“. Osuđen je na tri godine zatvora. Amnestijom cara Karla pušten je na slobodu 1917. godine.
Nakon Prvog svetskog rata kratko je radio u Tuzli, da bi početkom 1919. godine, prešao je u Sarajevo, gde je četiri godine bio direktor Zemaljske bolnice, koja je u vreme njegovog upravljanja preimenovana u Državnu bolnicu.
Od 1923. do 1934. godine radio je u Subotici kao šefa Saniteta u Direkciji državne železnice. U tom gradu jedno vreme predavao je sudsku medicinu na Pravnom fakultetu.
Promovisan je za počasnog doktora Beogradskog univerziteta 22. decembra 1937. godine. Ovo veliko priznanje dobio je nakon 40 godina od sticanja diplome lekara opšte medicine u Gracu.[3]
Preminuo je 16. septembra 1952. u Mostaru, gde je i sahranjen.
Delo[uredi | uredi izvor]
Naučno - istraživačkim radom započeo se baviti od 1904. godine. Sklapanje poznanstva sa Jovanom Cvijićem na hirurškom kongresu u Beogradu 1911. uticalo je na proširivanje naučnih interesovanja pa je dr Jeremić započeo sa prikupljanjem i objavljivanjem materijala o poreklu stanovništva tuzlanskog kraja. Nakako istovremeno započeo je i istraživački rad u oblasti istorije zdravstvene kulture i medicine u jugoslovenskim zemljama.
Nakon višegodišnjih istraživanja istorije zdravstvene kulture u arhivima Dubrovnika, Sremskih Karlovaca, Slavonskog broda i Zemuna, dr Jeremić je napisao nekoliko monografija, među kojima je vredna „Bibliografija srpske zdravstvene književnosti 1757 — 1918”, koju je objavilo Srpsko lekarsko društvo 1947. godine.[3]
Objavio je 15 naučnih i stručnih knjiga i više od 70 članaka iz oblasti medicine, zdravstvene kulture, farmacije, etnologije, antropologije, istorije, geografije i jezika.
Tokom Drugog svetskog rata bio je jedan od potpredsednika Centralnog nacionalnog komiteta, a nakon rata izabran je za počasnog predsednika Srpskog lekarskog društva sa sedištem u Beogradu.
Godine 1952. postao je član Naučnog društva Bosne i Hercegovine.
Nakon penzionisanja došao je u Beograd na poziv dr Stevana Ivanića direktora Centralnog higijenskog zavoda i u okviru Socijalno-medicinskog odeljenja Zavoda, u prvom novoobrazovnom centar za izučavanje istorije medicine u Srbiji, bio honorarno angažovan kao ekspert za istoriju medicine.[4] U okviru ovog odeljenja, uz podršku dr Stevana Ivanića, 1937. godine formirao je Mediko-istorijski muzej, prvi muzej istorije medicine u Srbiji, oko kojeg se okupila grupa istraživača različitih profesija (lekara, etnologa, istoričara i filologa).[5][6]
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
- „Prilozi istoriji zdravstvene kulture Vojvodstva Srbije“
- Bibliografija srpske zdravstvene književnosti 1757 — 1918. godine
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Vladimir Stanojević, „Likovi i dela istaknutih lekara u Srbiji pre osnivanja Srpskog lekarskog društva – dr Risto Jeremić“, 190-193.
- ^ Stefanović, Stanoje i sar., ur. Pedeset godina Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu 1920–1970. Beograd: Galenika, Farmaceutsko- hemijska industrija, 1970.
- ^ a b Vladimir Stanojević, „Likovi i dela istaknutih lekara u Srbiji pre osnivanja Srpskog lekarskog društva – dr Risto Jeremić“, str. 193.
- ^ Vasiljević, Jelena. „Osnivanje Centralnog higijenskog zavoda u Beogradu i njegov rad u periodu između: dva rata (1919–1941)“. U Zbornik radova Dvanaestog naučnog sastanka Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, Beograd: Naučno društvo za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, (1964), str. 131-138.
- ^ Jelena Jovanović Simić, Muzealizacija medicine: muzeji i zbirke u Srbiji, (Beograd: Muzej nauke i tehnike, 2019), 154.
- ^ Stanojević, Vladimir. „Medicinski muzej Srpskog lekarskog društva“. Vesnik – tromesečni bilten Muzejsko-konzervatorskog društva NRS 18 (1955): 4-7.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pavlović, Budimir. „Pismo Rista Jeremića povodom osnivanja Sekcije za istoriju medicine i farmacije SLD u Beogradu 12. II 1950“. Srpski arhiv za celokupno lekarstvo 7 (1981): 955-958.
- Jovanović Simić, Jelena (2015). Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija. Univerzitet u Beogradu. Pristupljeno 11. 1. 2019.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Risto Jeremić na Vikimedijinoj ostavi
