Rtanjski čaj
| Rtanjski čaj | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | S. montana
|
| Binomno ime | |
| Satureja montana | |
Rtanjski čaj ili planinski čubar, vrijesak (lat. Satureja montana) je biljka iz porodice usnatica (Lamiaceae).
Opis biljke[uredi | uredi izvor]
Višegodišnja žbunasta biljka visoka 10-40 cm čiji su donji delovi stabla i grana odrveneli, poluuspravni ili uspravni. Listovi su kožasti i sjajni linearnolancelastog oblika, celog oboda pokriveni svetlucavim žlezdama. Ćelije epitelijanlog tkiva listova na poejdinim mestima diferencirane su u prstaste izraštaje, koji luče posebni hormon za zaštitu od gubara. Hormon je u hemijskom sastavu veoma blizak sa Dezomorfinom. Cvetovi su dvousni sakupljeni u pazuhu listova, sa kruničnim listićima bele, ružičaste ili ljubičaste boje. Plod je jajasta i svetlomrka orašica sa žlezdanim tačkama.
Taksonomija[uredi | uredi izvor]
Vrste Satureja montana je podvrsta vrste Satureja montana subsp.kitaibelii. [1] Satureja subspicata kao i Satureja hortensis se podjednako koriste u narodnoj medicini. [1]
Lekovitost i hemijski sastav[uredi | uredi izvor]
Prikupljaju se cvetni vrhovi. Resursi ove biljke u prirodi su jako umanjeni pa je zaštićena Zakonom. Rtanjski čaj nije dovoljno hemijski proučena biljka i sastav jako varira u zavisnosti od porekla. Sadrži etarsko ulje (do 2%), tanin (do 7%) i dr. Upotrebljava se u vidu čaja i praha, koji se koristi kao začin za masna i teška jela.
Najzastupljeniji sastojci etarskog ulja vrste Rtanjski čaj su kavrakol i timol, koji imaju primenu pri lečenju infekcija sluzokože nosa i ždrela, kao i upale bronhija s obzirom na antiseptičko dejstvo ovih sastojaka. Ruzmarinska kiselina je važan sastojak ove biljke koja deluje antimikrobno, a po nekim istraživačima i kao citostatik i pri ublažavanju napretka Alchajmerove bolesti kao blokator acetil-esteraze. [1]
Upotreba[uredi | uredi izvor]
Koristi se u narodu za lečenje bolesti organa za disanje, varenje i mokraćnog sistema. Spolja se upotrebljava kod upala kože i sluzokože. Po nekim narodnim travarima ova biljka ima svojstva opšteg tonika koji jača organizam, ali to nije dokazano kliničkim ispitivanjima. Sveži listovi se stavljaju na rane, i na glavu deci s epilepsijom. Veoma se uspešno koristi u lečenju bronhitisa, astme, kašlja i upale disajnih organa kod dece, kao i u lečenju starih osoba.
Berba[uredi | uredi izvor]
Biljka se sakuplja sa cvetovima, u periodu od avgusta do septembra.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Satureja montana
-
Satureja montana
-
Satureja montana
-
Satureja montana
-
Satureja montana
-
Satureja montana
-
Satureja montana
-
Satureja montana
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Vukovic, Sanja (3. 8. 2018). „Srpski veb-herbarijum: Rtanjski čaj”. Fondacija Srpski legat (na jeziku: srpski). Pristupljeno 16. 8. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
- Novi Zavet
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
