Spomenik prirode Brđanka — divlja kruška
| Brđanka — divlja kruška | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Kragujevac |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 43° 58′ 45″ S; 20° 54′ 07″ I / 43.9790495° S; 20.9019957° I |
.svg)  Spomenik prirode Brđanka — divlja kruška Spomenik prirode Brđanka — divlja kruška na karti Srbije | |
| Vrsta spomenika | botanički |
| Godina zaštite | 2003. |
| Stepen zaštite | III stepen |
Spomenik prirode Brđanka — divlja kruška je stablo divlje kruške (Pyrus pyraster) koje raste na teritoriji grada Kragujevca, u naselju Beloševac. Predstavlja vredan primerak svoje vrste. Impozantnih je dimenzija i velike starosti. Takođe, predstavlja i „sveto drvo“ – zapis, jer je na njenom stablu urezan krst – simbol hrišćanstva.[1] Za spomenik prirode III kategorije proglašena je 2003. godine odlukom Skupštine Grada Kragujevca.[2]
Opis stabla[uredi | uredi izvor]
Stablo Brđanke visoko je oko 19 m, obim debla je 1,3 m, a razgranata krošnja ove kruške prostire se iznad 1,4 ara.[3] Deblo se račva u nekoliko stubova, a oni dalje u grane što daje ovako široku granatu krošnju. Starost ovog drveta procenjena je na oko 250 godina. I pored starosti stablo je veoma zdravo i vitalno. Još uvek plodonosi, a od plodova vlasnik parcele na kojoj raste pravi rakiju.[1]
Položaj[uredi | uredi izvor]
Brđanka raste u kragujevačkom naselju Beloševac, preko puta stare škole, na privatnom imanju u Brđanskoj ulici br. 127. Nalazi se na samoj međi sa komšijom. Iako krošnja delom prelazi na plac prvog suseda, zbog hlada nikada nije bilo spora. Ova kruška je ujedno i zapis.
Svake godine za praznik Svete Trojice krstonoše se okupljaju ispod ove kruške i odatle kreću litije u obilazak polja, moleći se za dobar prinos letine.[3]
Spomenik prirode Brđanka — divlja kruška predstavlja turistički potencijal kako grada Kragujevca tako i šumadijskog regiona.[4] Ljubiteljima prirode ovo retko drvo je vrlo lako dostupno, obeleženo i vrlo uočljivo.[5]
Zaštita[uredi | uredi izvor]
Kruška brđanka zaštićena je kao spomenik prirode III kategorije odlukom Skupštine Grada Kragujevca od 10. oktobra 2003. godine.[2][6] Elaborat za zaštitu prirodnog dobra Brđanka - divlja kruška uradio je Zavod za zaštitu prirode Srbije, dok je lokalna vlast obavezala vlasnika da spomenik prirode čuva i održava u skladu sa 11 propisanih mera zaštite.
S obzirom na to da se radi o retkom primerku kruške u Šumadiji, a verovatno i šire u Srbiji, ustanovljen je treći stepen zaštite, što znači:
- Kruška se ne sme poseći.
- Ne smeju joj se lomiti i kidati grane, lišće i plodovi.
- Ne smeju se preduzimati bilo koje druge radnje koje bi mogle izmeniti njen izgled ili dovesti u pitanje njen biološki opstanak.
- Nije dozvoljena promena namene zaštićene površine, deponovanje smeća i drugog otpada ispod nje ili u njenoj blizini, raskopavanje pod krošnjom koja zauzima površinu 1,4 ara, gradnja objekata, parkiranje automobila, postavljanje tabli ili obaveštenja na stablu i granama krošnje, sadnja zelenila, ispuštanje otpadnih voda, kao ni prevođenje podzemnih i nadzemnih instalacija za trajne ili privremene objekte.[3]
Galerija[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dimitrovski, Darko (2013). TURIZAM ŠUMADIJSKOG OKRUGA U KONTEKSTU ODRŽIVOG RAZVOJA - doktorska disertacija (PDF). Beograd: UNIVERZITET U BEOGRADU, GEOGRAFSKI FAKULTET.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Brđanka – divlja kruška”. Turistički vodič Srbije. Pristupljeno 2024-01-23.
- ^ a b Jokić, Dobrinka; Nikolić, Vladimir (2014). „STABLA—ZAPISI KAO ZAŠTIĆENA PRIRODNA DOBRA” (PDF). Zaštita prirode. br. 64/1: 34. Pristupljeno 23. 1. 2024.
- ^ a b v arhiva, blic (23. 10. 2003). „Kruška - spomenik”. Blic.rs. Pristupljeno 2024-01-23.
- ^ Dimitrovski 2013
- ^ „Divlja kruška jedino zaštićeno prirodno dobro na teritoriji Kragujevca”. RTK. 2022-12-12. Pristupljeno 2024-01-23.
- ^ „Uredba o utvrđivanju Regionalnog prostornog plana za područje Šumadijskog, Pomoravskog, Raškog i Rasinskog upravnog okruga: 39/2014-3”. www.pravno-informacioni-sistem.rs. Pristupljeno 2024-01-23.