Spomen-obeležje u Konarevu
Spomen-obeležje u Konarevu podignut je u znak sećanja na tragično stradalu i umrlu decu iz sirotišta iz Mataruške Banje u periodu od 1942. do 1947. godine.[1]
Spomenik je podigao nepoznati dobrotvor u godinama nakon Drugog svetskog rata, po projektu arhitekte Spasoja Krunića, na mestu gde su se sakupili, posle završetka rata, posmrtni ostaci sahranjeni u jednom delu groblja.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Sirotište u Mataruškoj Banji je u vreme Drugog svetskog rata bilo jedno od najvećih u Srbiji, a u njega su stizala deca ne samo iz Srbije, već i iz Bosne, Hrvatske, Slovenije. Formirali su ga ljudi iz Kraljeva i Crveni krst, a njim je upravljao Komesarijat za izbeglice i preseljenike. Prva deca su stigla u izbegličke domove 3. juna 1942. godine. Veliki broj dece koji je došao bio je lošeg zdravstvenog stanja, o čemu svedoči podatak da je tokom avgusta te godine preminulo dvanestoro dece, a mesec dana kasnije još 15 njih.[2] Koliko je sirotište bilo veliko pokazuje to što su u avgustu 1944. godine deca su bila smeštena u 8 zgrada koje su imale kapacitet od 710 mesta. U njima je tada bilo smešteno 650 dece (455 dečaka i 195 devojčica), što je bilo 12% dece smeštene u izbegličkim domovima u Srbiji.[3] Od 3. juna 1942, kada je SID Mataruška Banja počeo sa radom, do 29. novembra 1944, kada je Mataruška Banja oslobođena, kroz domove je prošlo više od 3445 dece, od kojih je umrlo 56, odnosno 1,6%. Deca koja bi preminula bila su sahranjena na konarevačkom groblju.[4]
Izgled spomenika[uredi | uredi izvor]
Spomenik ima oblik piramide. Na srednjem obruču postoje i male piramide, koje su zapravo krovići kuća za svu decu koja su stradala, a ne samo piramidu spomenik za one koji su tu nastradali. Na inicijativu nekadašnjeg štićenika doma Milorada Ćebića, uz podršku studeničkog igumana arhimandrita Tihona, u decembru 2022. godine uz spomenik je postavljen i krst, jer su sva preminula deca bila srpske nacionalnosti i pravoslavne veroispovesti.[5]
Stručnjaci kraljevačkog Zavoda za zaštitu spomenika kulture i Javnog preduzeća za uređivanje građevinskog zemljišta obnovili su ovaj spomenik.[6]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Spomenik koji niko ne obilazi”. SrbijaVideo. Pristupljeno 30. 11. 2019.
- ^ Škodrić, Ljubinka; Savić, Mirjana (2023). Deca u ratu. Srpski izbeglički domovi u Mataruškoj Banji: 1942-1944. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 27. ISBN 978-86-81578-22-3.
- ^ Škodrić, Ljubinka; Savić, Mirjana (2023). Deca u ratu. Srpski izbeglički domovi u Mataruškoj Banji: 1942-1944. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 27—28. ISBN 978-86-81578-22-3.
- ^ Škodrić, Ljubinka; Savić, Mirjana (2023). Deca u ratu. Srpski izbeglički domovi u Mataruškoj Banji: 1942-1944. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 74. ISBN 978-86-81578-22-3.
- ^ Škodrić, Ljubinka; Savić, Mirjana (2023). Deca u ratu. Srpski izbeglički domovi u Mataruškoj Banji: 1942-1944. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 96. ISBN 978-86-81578-22-3.
- ^ „Obnovljen spomenik piramida”. Portal krug. Arhivirano iz originala 10. 09. 2019. g. Pristupljeno 30. 11. 2019.
