Tera sigilata

Tera sigilata (lat. terra sigillata - pečaćena zemlja) je tipična vrsta luksuzne rimske keramike, koja se javila krajem 1. veka p. n. e, karakteristične po crvenoj prevlaci i reljefnim odnosno pečaćenim ukrasom.

Tera sigilata se proizvodila u radionicama u Italiji, Galiji, Germaniji, a u doba Antonina i u Britaniji, a postojala je i lokalna proizvodnja u Španiji, Africi i Panoniji.

Tera sigilata je imala svoje preteče na istoku. Helenistička reljefna keramika proizvedena u Kampaniji, zatim pergamska, samoska i Čandarli keramika uticale su na stvaranje rimske tera sigilate.

Oblici[uredi | uredi izvor]

Posude tera sigilate su uglavnom malih dimenzija i raznovrsnih oblika. Prvu detaljnu podelu dao je Hans Dragendorf (nem. Hans Dragendorff) 1895. godine. Njegova podela na 55 tipova i danas je osnovna klasifikacija ove keramike.

Aretinske i južnogalske posude imaju oblik metalnog prototipa, poput plitke zdele na nozi sa fino detaljisanim profilom, a karakterističan oblik italske tera sigilate su pehar na nozi i zdela na nozi. Mali pehari su aretinskog porekla. U poznom periodu karakteristična je zdela sa profilacijom na trbuhu, koja se proizvodila u srednjegalskim i istočnogalskim radionicama poznog 2. veka.

Ornament[uredi | uredi izvor]

Prema načinu ukrašavanja tera sigilata se deli na ukrašenu i neukrašenu ili glatku tera sigilatu. Posude su ukrašavane reljefom koji je dobijan tako što su pravljeni kalupi sa pečatima. Ovako ukrašena tera sigilata je najčešća, ali se takođe javljaju i barbotin na najjednostavnijim oblicima posuda, zatim urezi, koji podržavaju tehniku rada u staklu, i aplikacije.

Proizvodnja neukrašene (glatke) tera sigilate bila je velika, jer je pribor za ručavanje u doba ranog Carstva činilo 6 tanjira, 6 zdela i 3 šolje. Veliki broj neukrašenih posuda ima pečat majstora, koji je predstavljalo garanciju zanatlije.

Ukrašene posude imaju pečat u obliku ornamenta.

Aretinska tera sigilata[uredi | uredi izvor]

U srednjoj Italiji, u današnjem Arecu nalazila se najproduktivnija radionica ove vrste keramike na italskom tlu, koja vrhunac dostiže u vreme Avgusta i Tiberija, tokom čije vladavine neukrašeno posuđe dobija lako utisnuti ornament i skromnu reljefnu dekoraciju, kao i pečat u obliku stopala (lat. planta pedis).

U početku je bila crne boje, da bi kasnije, pod uticajem orijentalaca i grčkih majstora bila uvedena crvena prevlaka. Razvoj aretinske sigilate bio je ubrzan padom Aleksndrije 29. godine p. n. e.

Najpoznatiji lončari aretinske sigilate bili su Kerdo Marko Perenije, Marko Perenije Tigran, Rasinije i Gnej Atej.

Najčešći oblici bili su: pehari (lat. calix) i tanjiri raznih dimenzija sa oštro profilisanim obodom i stopom.

Aretinska sigilata ima lagane i tanke zidove, zemlja je blede boje, prevlaka je odličnog kvaliteta. Ukras je raspoređen veoma dobro, vešto je komponovan i deluje lepo i usklađeno.

Mlađa faza aretinske tera sigilate se naziva padanskom ili severnoitalskom, jer se proizvodnja preselila na sever, gde je u dolini reke Po nastalo više centara. Karakteristčni oblici su zdele, skromno ukrašene apliciranim maskama, malim erotima, rozetama ili spiralama. Pečat u obliku stope je sa unutrašnje strane.

Provincijska tera sigilata[uredi | uredi izvor]

Radionice tera sigilate postojale su u Galiji, Germaniji, Španiji, Britaniji, Retiji, Noriku i Panoniji. Proizvodnja se razvila posle opadanja aretinske sigilate i trajala je do 4. veka. Najraniji centri su se nalazili u južnoj Galiji, pored današnjeg Tuluza.

Razlike između aretinske i provincijske sigilate ogledaju se u tehnici proizvodnje i načinu ukrašavanja, izostaju pečati u obliku stopala, natpis je ceo ili u skraćenom obliku, ime lončara je u prvom ili drugom padežu.