Timakum Majus
Timakum Majus je antičko arheološko nalazište, kod sela Niševac, opština Svrljig.
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Arheološko nalazište Timakum Majus locirano je nedaleko od sela Niševac, opština Svrljig. U blizini ovog antičkog nalazišta, neposredno na obližnjoj litici nalazi se utvrđenje poznato kao Svrljiški grad, čije faze se protežu od antičkog do srednjevekovnog perioda, i koje sa Timakum Majusom u dolini Timoka čini celinu.[1]
Postanak[uredi | uredi izvor]
Arheološkim iskopavanjima utvrđeno je da je prva faza naseljavanja lokalitetu pripadala Tribalima. Na prostoru reke Timoka obitavalo je Tribalsko pleme Timočani, po kojima ova reka i nosi naziv. Kao što je bio slučaj sa drugim naseljima u zaleđini dunavskog limesa, tako je bilo i sa Timakum Majusom, u početku je služio za smeštaj vojnih jedinca.[1]
Istorija naselja[uredi | uredi izvor]
Pripremajući se za ratna dejstva u Dakiji, odnosno za prisvajanje i pljačku zlatom bogate Dakije, car Trajan oko 80. godine n.e. povlači celu Kritsku I kohortu i smešta je u Timakum Majus. Kritska kohorta je bila pomoćna – aukzilijarna jedinica i brojala je 5000 ratnika, sastavljena je bila od konjanika i pešadinaca. Podatke o prisustvu vojne jedinice u Timaku Majusu daju nam rezultati istraživanja iz 2014. godine. Naime, prilikom istraživanja rimskih termi, otkriveno je 9 opeka sa pečatima i natpisoma Prve Kritske kohorte (COHORS I CRETUM) -COH(ORS) I CRET(UM). Ova kohorta je vraćena nazad u Gornju Meziju za vreme cara Hadrijana. U II i III veku bili su stacionirani na samom limesu, odnosno u Egeti ( današnja Brza Palanka). Većina veterana se trajno naselila na prostoru provincije, u kojoj su služili, o ovome nam govori zapis koji opisuje život Tiberija Klaudija Valerija, koji je živeo u antičkom Naissusu u drugoj polovini I veka.
Procvat i razvoj Timakum Majusa se može pratiti do V veka, najverovatnije 441. godine kada je postradao u najezdama Huna kada i Nais.[1]
Arheološka istraživanja[uredi | uredi izvor]
Površina naselja iznosila je oko 7 hektara, što je za ono vreme izuzetno veliko naseljeno mesto. Takođe, deo pomenute saobraćajnice prolazio je kroz samo naselje, što nije bila uobičajena praksa.
Otkriveni su ostaci kanalizacionih odvoda koji su sprovedeni do Timoka.
Terme su orijentisane u pravcu sever-jug, dimenzija 11h9 metara. Unutar termi otkriveni su ostaci dva bazena, inače bazeni su oštećeni radom teških mašina prilikom obrade zemlje. Dimenzija očuvanog bazena izznosi 7h3 metara, ovaj bazen je korišćen kao mlako kupatilo, takozvani Tepidarium. Postojalo je i vrelo kuptailo – Caldarium. Pronađeni su ostaci prozorskih stakala, a takođe je na osnovu ostataka zidova utvrđeno da su bili u boji porfira.
Najnačajnije otkriće je zapravo sistem grejanja sa izuzetno očuvanom peći. Naime, osim podnog grejanja (hipocaust) pronađeni su ostaci i zidnog grejanja, za sada jedinog otkrivenog na nalazištima u Srbiji. Grejanje zidova je omogućeno ugradnjom cevi (Tubuli) u koje su bile povezane sa peći. Otkriveni su čepovi na pećima koji su omogućavali zatvaranje i otvaranje pojedinih cevi, i na taj način regulaciju temperature. Osim zavidnih arhitektonskih rešenja, dostojnih mnogo većih naselja, pa čak i gradova, Timakum Majus se može podičiti i zavidnim pokretnim arheološkim materijalom, od kojih se istče vrlo fina rimska keramika – Terra Sigilata.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g said, Miloš on 1 avgusta 2016 u 12:50 (2016-07-24). „Timacum Maius”. Ἀκάδημος - AKADEMOS - ACADEMOS (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2019-09-28.