Pređi na sadržaj

Tonkava

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Tonkava
Ukupna populacija
611
Regioni sa značajnom populacijom
 SAD
( Oklahoma)
Jezici
engleski, tonkava
Religija
hrišćanstvo, pejotizam, tradicionalna plemenska religija
Srodne etničke grupe
Kulturno srodne grupe:
Vičita (Vako, Tavakoni), Kičaj
Geografska rasprostranjenost Tonkava pre kontakta sa Evropljanima

Tonkava je severnoamerički domorodački narod, koji je pre kontakta sa Evropljanima naseljavao delove Teksasa i Oklahome. Jezik naroda Tonkava je jezički izolat. Danas su potomci malobrojnih preživelih federalno priznati pod imenom „Tonkava pleme Indijanaca Oklahome”.

Populacija

[uredi | uredi izvor]

Veruje se da je u 15. veku Tonkava bilo oko 5.000, a da je do kraja 17. veka njihov broj opao na oko 1.600, kao posledica velike smrtnosti od zaraznih bolesti prenetih iz Evrope na koje Tonkave nisu imale prirodni imunitet, kao i zbog ratovanja sa drugim domorodačkim narodima, naročito Apačima. Do 1921. broj Tonkava je opao na 34,[1] nakon čega njihov broj počinje da raste. Početkom 21. veka broj Tonkava je dostigao broj od 615, koliko je registrovano na popisu stanovništva SAD 2010.[2]

Istorija

[uredi | uredi izvor]
Tonkavski turban od krzna vidre 1880. Oklahoma

Dugo se verovalo da su Tonkave poreklom iz centralnog Teksasa. Međutim, prema najnovijim saznanjima, Tonkave su naseljavale severoistočnu Oklahomu 1601.[3] Do 1700. snažniji i agresivniji Apači su potisnuli Tonkave na jug do Crvene reke Juga, koja danas predstavlja granicu između Oklahome i Teksasa. Za Tonkave se verovalo da su kanibali, zbog čega su bili u lošim odnosima sa drugim domorodačkim narodima i američkim teksaškim naseljenicima.[4]

Deo Tonkava je 1740-ih, sa Johuanima i drugim domorocima, naseljen u špansku misiju San Gabriel, koja se nalazila na obalama reke San Gabriel na teritoriji Teksasa.[5]

Sa svojim saveznicima Bidajima, Kadoima, Vičitama, Komančima i Johuanima, Tonkave su 1758. napale Lipan Apače u blizini španske misije Santa Kruz de San Saba (koju su uništili).[6]

Tonkave su nastavile seobu ka jugu, naselivši južni deo centralnog Teksasa i severni Meksiko, gde su ušli u savez sa Lipan Apačima.[3][7]

Sa Stivenom Ostinom sklapaju sporazum 1824. kojim su se obavezali da će štititi angloameričke doseljenike od Komanča. Ostin je u to vreme bio agent koji je regrutovao imigrante koji su naseljavani u meksičku državu Koavila i Teksas.[8] Republika Teksas je proglasila nezavisnost 1836. i ujedinila se sa SAD 1846. Tonkave su se na strani teksaških rendžera borile protiv Komanča u Bici kod Plam Krika 1840. i u Bici kod Lit`l Rob Krika 1858.[9]

Između te dve bitke 1854. Tonkave su naseljene u rezervat na reci Brazos u Teksasu.[3]

U toku Američkog građanskog rata Tonkave su bile lojalne Konfederaciji, zbog čega su ih u oktobru 1862. napali domoroci lojalni Uniji, u masakru koji je usledio (Tonkava masakr) od 309 Tonkava ubijeno je njih 133 (uključujući i poglavicu Tonkava Plasida).[10]

Tonkave su se borile na strani američke vojske u bitkama protiv Komanča u Bici kod Blanko Kanjona 1871. i u Bici kod Severne sastavnice Crvene reke Juga 1872.[11]

Preživele Tonkave, njih 92, su preseljene 1884. u Indijansku teritoriju, a 1885. su naseljene u njihov poslednji rezervat na teritoriji današnjeg okruga Kej.[3][11]

Tonkave su 21. oktobra 1891. potpisale sporazum kojim su prihvatili parcelisanje zemlje u kolektivnom vlasništvu, a parcele su zatim podeljene tonkavskim porodicama.[12]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ 2011 Oklahoma Indian Nations Pocket Pictorial Directory. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. april 2012) Oklahoma Indian Affairs Commission. 2011: 36. Retrieved 8 Feb 2012.
  2. ^ „2010 Census CPH-T-6. American Indian and Alaska Native Tribes in the United States and Puerto Rico: 2010” (PDF). census.gov. 
  3. ^ a b v g May, Jon D. Encyclopedia of Oklahoma History & Culture, "Tonkawa", Tulsa: Oklahoma Historical Society.
  4. ^ Jones, William K. “Notes on the History and Material Culture of the Tonkawa Indians.”
  5. ^ Anderson, Gary C. The Indian Southwest, 1580-1830: Ethnogenesis and Reinvention. str. 85
  6. ^ Anderson, Gary C. The Indian Southwest. str. 89
  7. ^ Walker, Jeff (16. 11. 2007). „Chief returns » Local News » San Marcos Record, San Marcos, TX”. Sanmarcosrecord.com. Arhivirano iz originala 27. 09. 2011. g. Pristupljeno 11. 11. 2011. 
  8. ^ „The Tonkawa Story”. Manataka.org. Arhivirano iz originala 16. 11. 2011. g. Pristupljeno 11. 11. 2011. 
  9. ^ Gwynne, S. C. (2011). "Empire of the Summer Moon: Quanah Parker and the Rise and Fall of the Comanches, the Most Powerful Indian Tribe in American History." pp. 7, 211.
  10. ^ „Bell County Network for Educational Technology”. Bellnetweb.brc.tamus.edu. 30. 09. 2008. Arhivirano iz originala 13. 05. 2008. g. Pristupljeno 11. 11. 2011. 
  11. ^ a b Tonkawa Tribal History. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. maj 2017) The Tonkawa Tribe.
  12. ^ Deloria Jr., Vine J; DeMaille, Raymond J (1999). "Documents of American Indian Diplomacy Treaties, Agreements, and Conventions, 1775-1979."

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Jones, William K. (1969) “Notes on the History and Material Culture of the Tonkawa Indians.” Smithsonian Contributions to Anthropology. Vol. 2, No. 5.
  • Anderson, Gary C. (1999). The Indian Southwest, 1580-1830: Ethnogenesis and Reinvention. Norman: University of Oklahoma Press. 
  • Gwynne, S. C. (2011). Empire of the Summer Moon: Quanah Parker and the Rise and Fall of the Comanches, the Most Powerful Indian Tribe in American History. Scribner. str. 7,211. ISBN 978-1-4165-9106-1. 
  • Deloria Jr., Vine J; DeMaille, Raymond J. (1999). Documents of American Indian Diplomacy Treaties, Agreements, and Conventions, 1775-1979. University of Oklahoma Press. str. 346—348. ISBN 978-0-8061-3118-4. 

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Tonkava na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Тонкава&oldid=27025355”