Totem

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Totemski stub u Otavi, Ontario, Kanada

Totem je u primitivnim religijama, sveta životinja, biljka ili neki predmet koji se poštuje kao rodonačelnik i plemenski duh-zaštitnik.[1][2] Prema Frojdovom tumačenju, totem (posebno životinja) je simbolična zamena za praoca koji se ritualno slavi kao nedodirljivo božanstvo.

Totemizam je jedan od najranijih oblika religije koji se sastoji od sistema verovanja, rituala, propisa i običaja u čijem je središtu kult plemenskog totema. U vezi sa navedenim ritualima, postoje mnoge zabrane čije kršenje ima teške posledice po počinioca. Ako je totem životinja zaštitnik plemena, ne sme se ubijati, niti jesti, jer se smatra mitskim pretkom, koji obezbeđuje povezanost i dobrobit članova zajednice.

Poznato je da savremeni neošamanski, nju-ejdž i mitopoetski pokreti muškaraca koji inače nisu uključeni u praksu tradicionalne, plemenske religije koriste terminologiju „totema” za ličnu identifikaciju sa duhom čuvarom ili duhovnim vodičem. Međutim, ovo se može posmatrati kao kulturna zloupotreba.[3]

Odžibva dudemen[uredi | uredi izvor]

Anišinabski narodi podeljeni su na brojne doodeman (u slogovima: ᑑᑌᒪᐣ ili ᑑᑌᒪᓐ), ili klanove, (jednina: doodem) nazvane uglavnom po životinjskim totemima (ili doodem, kako bi odžibvanska osoba izgovorila ovu reč).[4] U odžibvanskom jeziku, ᐅᑌᐦ ode' znači srce. Doodem ili klan doslovno bi se preveo kao 'izraz srca, ili nešto povezano sa nečijim srcem', pri čemu se doodem odnosi na širu porodicu. U usmenoj anišinabskoj tradiciji, u praistoriji, Anišinabi su živeli duž obale Atlantskog okeana kada su se velika bića Miigis pojavila iz mora. Ova bića su naučila medicinskom načinu života vabanakinške narode. Šest od sedam velikih Miigis bića koja su ostala da podučavaju uspostavila su odoodeman za narode na istoku. Pet originalnih anašinabskih totema bili su Wawaazisii (glava bika), Baswenaazhi (stvaralac odjeka, tj. ždral), Aan'aawenh (patka sa šiljastim repom), Nooke (medved) i Moozwaanowe („mali“ losov rep).[5]

Totemski stubovi[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Indijanski totem
Totemski stubovi u Vankuveru u kanadi

Totemski stubovi pacifičkih severozapadnih starosedelačkih naroda Severne Amerike su uklesani, monumentalni stubovi sa mnogo različitih dizajna (medvedi, ptice, žabe, ljudi i razna natprirodna bića i vodena bića). Oni služe višestrukim svrhama u zajednicama koje ih prave. Slično drugim oblicima heraldike, oni mogu funkcionisati kao grbovi porodica ili poglavica, prepričavati priče koje poseduju te porodice ili poglavice, ili obeležavati posebne prilike.[6][7]

Poznato je da se ove priče čitaju od dna stuba do vrha.

U Kečikanu na Aljasci postoji muzej Totemskih stubova (Totem zaliv državni istorijski park) tako da se smatra da Kečikan ima najveću zbirku očuvanih totemskih stubova.

Galerija "Totem zaliv državni istorijski park" u Kečikanu Aljaska 2023.g.[uredi | uredi izvor]

  • Jedan od Totemskih stubova
    Jedan od Totemskih stubova
  • Visoki Totemski stub
    Visoki Totemski stub
  • Totemski stubovi
    Totemski stubovi
  • Totemski stubovi na ulazu u objekat za stanovanje starosedalaca
    Totemski stubovi na ulazu u objekat za stanovanje starosedalaca
  • Jedan od tabli u parku koja objašnjava istoriju stubova na Aljasci
    Jedan od tabli u parku koja objašnjava istoriju stubova na Aljasci
  • Objekat - baraka za restauriranje starih totemskih stubova
    Objekat - baraka za restauriranje starih totemskih stubova
  • Totemski stub u fazi restauracije
    Totemski stub u fazi restauracije

Galerija "Totemski stubovi u Džunou"[uredi | uredi izvor]

  • Jedan od totem stubova u Džunou
    Jedan od totem stubova u Džunou
  • Totem Tlingit u Džunou na Aljasci.
    Totem Tlingit u Džunou na Aljasci.
  • Umetnička radionica za izradu Totem stubova u Junou
    Umetnička radionica za izradu Totem stubova u Junou

Aboridžini Australije i stanovnici ostrva Tores moreuza[uredi | uredi izvor]

Duhovni, međusobni odnosi između australijskih Aboridžina, stanovnika ostrva Tores moreuza i prirodnog sveta se često opisuju kao totemi.[8] Mnoge starosedelačke grupe protive se korišćenju uvezenog odžibve izraza „totem“ da se opiše već postojeća i nezavisna praksa, iako drugi koriste taj termin.[9] Termin „token“ zamenio je „totem“ u nekim oblastima.[10]

U nekim slučajevima, kao što je Juin iz priobalnog Novog Južnog Velsa, osoba može imati više totema različitih tipova (lični, porodični ili klanovski, rodni, plemenski i ceremonijalni).[8] Lakinjeri ili klanovi Ngarinđerija bili su povezani sa jednim ili dva totema biljaka ili životinja, zvanim ngaitji.[11] Totemi su ponekad vezani za međuljudske odnose (kao što je slučaj vangarskih odnosa za Jolngu).[12]

Stanovnici ostrva Toreskog moreuza imaju augude, koji se obično prevode kao totemi.[9] Augud bi mogao biti kai augud („glavni totem“) ili mugina augud („mali totem“).[13]

Rani antropolozi su ponekad pripisivali totemizam Aboridžina i Ostrvljana Toresovog moreuza neznanju o razmnožavanju, sa ulaskom duha predaka („totem“) u ženu za koju se veruje da je uzrok trudnoće (a ne oplodnja). Džejms Džordž Frejzer u Totemizmu i egzogamiji je napisao da Aboridžini „ne znaju da je razmnožavanju direktno povezano sa seksualnim odnosom, i čvrsto veruju da deca mogu da se rode i bez toga“.[14] Frejzerovu tezu su kritikovali drugi antropolozi,[15] uključujući Alfreda Radklif-Brauna u Nature 1938. godine.[16]

Antropološke perspektive[uredi | uredi izvor]

Totem u parku Tanderberd, Viktorija, Britanska Kolumbija

Rani antropolozi i etnolozi poput Džejmsa Džordža Frejzera, Alfreda Korta Hadona, Džona Fergusona Meklenana i V. H. R. Riversa identifikovali su totemizam kao zajedničku praksu među domorodačkim grupama u nepovezanim delovima sveta, što obično odražava fazu ljudskog razvoja.[10][17]

Škotski etnolog Džon Ferguson Meklenan, prateći modu istraživanja 19. veka, bavio se totemizmom u širokoj perspektivi u svojoj studiji Obožavanje životinja i biljaka (1869, 1870).[18][19] Meklenan nije nastojao da objasni specifično poreklo totemističkog fenomena, već je nastojao da ukaže na to da je cela ljudska rasa, u drevnim vremenima, prošla kroz totemističku fazu.[18]

Drugi škotski naučnik, Endru Lang, početkom 20. veka, zagovarao je nominalističko objašnjenje totemizma, naime, da su lokalne grupe ili klanovi, birajući totemističko ime iz oblasti prirode, reagovali na potrebu da se razlikuju.[20] Ako je poreklo imena zaboravljeno, tvrdio je Lang, usledio je mističan odnos između objekta — od koga je ime nekada nastalo — i grupa koje su nosile ova imena. Kroz mitove o prirodi, životinje i prirodni objekti su smatrani rođacima, zaštitnicima ili precima dotičnih društvenih jedinica.[20]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „totemism | religion | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-11-24. 
  2. ^ „totemism | religion | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-11-24. 
  3. ^ Aldred, Lisa, "Plastic Shamans and Astroturf Sun Dances: New Age Commercialization of Native American Spirituality" in: The American Indian Quarterly 24.3 (2000) pp. 329–352. Lincoln: University of Nebraska Press.
  4. ^ WiLLMoTT, C. (2016). Anishinaabe Doodem Pictographs: narrative inscriptions and identities. Together We Survive: Ethnographic Intuitions, Friendships, and Conversations.
  5. ^ Bohaker, H. (2010). Anishinaabe Toodaims: Contexts for politics, kinship, and identity in the Eastern Great Lakes. Gathering places: Aboriginal and fur trade histories.
  6. ^ Viola E. Garfield and Linn A. Forrest (1961). The Wolf and the Raven: Totem Poles of Southeastern AlaskaNeophodna slobodna registracija. Seattle: University of Washington Press. str. 1. ISBN 978-0-295-73998-4. 
  7. ^ Barbeau, Marius (1950). „Totem Poles: According to Crests and Topics”. National Museum of Canada Bulletin. Ottawa: Dept. of Resources and Development, National Museum of Canada. 119 (1): 9. Pristupljeno 24. 11. 2014. 
  8. ^ a b Donaldson, Susan Dale (2012). „Exploring ways of knowing, protecting, acknowledging Aboriginal totems across the Eurobodalla, Far South Coast, NSW: Final report” (PDF). Eurobodalla Shire Council. Arhivirano iz originala (PDF) 2018-06-14. g. 
  9. ^ a b Grieves, Vicki (2009). „Aboriginal Spirituality: Aboriginal Philosophy The Basis of Aboriginal Social and Emotional Wellbeing” (PDF). The Lowitja Institute. str. 12. Arhivirano iz originala (PDF) 07. 01. 2019. g. Pristupljeno 06. 06. 2022. 
  10. ^ a b Rose, Deborah; James, Diana; Watson, Christine (2003). „Indigenous kinship with the natural world in New South Wales”. www.environment.nsw.gov.au. Pristupljeno 2019-01-14. 
  11. ^ Howitt, Alfred William (1904). The native tribes of south-east Australia (PDF). Macmillan. 
  12. ^ „Yolngu Culture”. DHIMURRU Aboriginal corporation (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-12-19. 
  13. ^ Haddon, A. C.; Rivers, W. H. R.; Seligmann, C. G.; Wilkin, A. (2011-02-17). Reports of the Cambridge Anthropological Expedition to Torres Straits: Volume 5, Sociology, Magic and Religion of the Western Islanders (na jeziku: engleski). Cambridge University Press. str. 155—156. ISBN 9780521179898. 
  14. ^ Frazer, James George (2011). Totemism and Exogamy - A Treatise on Certain Early Forms of Superstition and Society (na jeziku: engleski). SEVERUS Verlag. str. 191—192. ISBN 9783863471071. 
  15. ^ Swain, Tony (1993-08-09). A Place for Strangers: Towards a History of Australian Aboriginal Being (na jeziku: engleski). Cambridge University Press. str. 36—39. ISBN 9780521446914. 
  16. ^ Radcliffe-Brown, A. R. (1938-02-12). „Coming into being among the Australian Aborigines”. Nature (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-01-07. 
  17. ^ Goldenweiser A., Totemism; An analytical study, 1910
  18. ^ a b MacLennan, J., The worship of animals and plants, Fortnightly Review, vol. 6-7 (1869-1870)
  19. ^ Wolfe, Patrick (22. 12. 1998). Settler Colonialism. Continuum International Publishing Group. str. 111—. ISBN 978-0-304-70340-1. Pristupljeno 4. 12. 2012. 
  20. ^ a b Andrew Lang A., Method in the Study of Totemism (1911)

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Ovaj članak ili njegov deo izvorno je preuzet iz Rečnika socijalnog rada Ivana Vidanovića uz odobrenje autora.
  • Benton-Banai, Edward. (1979) The Mishoomis Book.
  • Hilger, M. Inez. (1951) Chippewa Child Life and Its Cultural Background.
  • Johnson, Basil. (1990) Ojibway Heritage.
  • Tanner, John. (1830) A narrative of the captivity and adventures of John Tanner, (U.S. interpreter at the Saut de Ste. Marie,) during thirty years residence among the Indians in the interior of North America, ed. Edwin James.
  • Warren, William W. (1851) History of the Ojibway People.
  • Mooney and Thomas. (1910) Handbook of American Indians North of Mexico.
  • Barbeau, Marius (1950) Totem Poles: According to Crests and Topics. Vol. 1. (Anthropology Series 30, National Museum of Canada Bulletin 119.) Ottawa: National Museum of Canada. (PDFs)
  • Barbeau, Marius (1950) Totem Poles: According to Location. Vol. 2. (Anthropology Series 30, National Museum of Canada Bulletin 119.) Ottawa: National Museum of Canada. (PDFs)
  • Feldman, Richard D. (2012). Home Before the Raven Caws: The Mystery of a Totem Pole (Rev. 2012 izd.). Indianapolis: Indiana Historical Society in association with The Eiteljorg Museum of American Indians and Western Art. ISBN 978-0-87195-306-3. 
  • Garfield, Viola E. (1951) Meet the Totem. Sitka, Alaska: Sitka Printing Company.
  • Garfield, Viola E., and Forrest, Linn A. (1961) The Wolf and the Raven: Totem Poles of Southeastern Alaska. Revised edition. Seattle: University of Washington Press. ISBN 0-295-73998-3.
  • Jonaitis, Aldona. (1990) "Totem Poles And The Indian New Deal," European Contributions to American Studies Vol. 18, pp. 267–277.
  • Keithahn, Edward L. (1963) Monuments in Cedar. Seattle, Washington: Superior Publishing Co.
  • Kramer, Pat (2004). Alaska's Totem PolesNeophodna slobodna registracija. Anchorage: Alaska Northwest Books. ISBN 0882405853. 
  • Kramer, Pat (2008). Totem Poles. Vancouver, British Columbia: Heritage House. str. 22 and 24. ISBN 978-1-89497-444-8. 
  • Malin, Edward (1986). Totem Poles of the Pacific Northwest Coast. Portland, Oregon: Timber Press. ISBN 0-88192-295-1. 
  • Newman, Oscar (2004). Secret Stories in the Art of the Northwest Indian. New York: Catskill Press. ISBN 097201196X. 
  • Reed, Ishmael (ed.) (2003) From Totems to Hip-Hop: A Multicultural Anthology of Poetry across the Americas, 1900-2002. ISBN 1-56025-458-0.
  • Wherry, Joseph H. (1964) The Totem Pole Indians. New York: Thomas Y. Crowell Company.
  • Averill, Lloyd J., and Daphne K. Morris (1995) Northwest Coast Native and Native-Style Art: A Guidebook for Western Washington. Seattle: University of Washington Press.
  • Brindze, Ruth (1951) The Story of the Totem Pole. New York: Vanguard Press.
  • Halpin, Marjorie M. (1981) Totem Poles: An Illustrated Guide. Vancouver, BC: UBC Press.
  • Hassett, Dawn, and F. W. M. Drew (1982) Totem Poles of Prince Rupert. Prince Rupert, BC: Museum of Northern British Columbia.
  • Hoyt-Goldsmith, Diane (1990) Totem Pole. New York: Holiday House.
  • Huteson, Pamela Rae. (2002) Legends in Wood, Stories of the Totems. Tigard, Oregon: Greatland Classic Sales. ISBN 1-886462-51-8
  • Macnair, Peter L., Alan L. Hoover, and Kevin Neary (1984) The Legacy: Tradition and Innovation in Northwest Coast Indian Art. Vancouver, BC: Douglas & McIntyre.
  • Meuli, Jonathan (2001) Shadow House: Interpretations of Northwest Coast Art. Amsterdam: Harwood Academic Publishers.
  • Smyly, John, and Carolyn Smyly (1973) Those Born at Koona: The Totem Poles of the Haida Village Skedans, Queen Charlotte Islands. Saanichton, BC: Hancock House.
  • Stewart, Hilary (1979) Looking at Indian Art of the Northwest Coast. Vancouver, BC: Douglas & McIntyre.
  • Stewart, Hilary (1993). Looking at Totem Poles. Seattle: University of Washington Press. ISBN 0-295-97259-9.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Totem na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Тотем&oldid=27680720”