Fiat G.12
| Fiat G.12 | ||
|---|---|---|
|
| ||
| Opšti podaci | ||
| Namena | Turističko-sportski avion | |
| Posada | 1 | |
| Broj putnika | 14 do 24 | |
| Poreklo |  Italija
| |
| Proizvođač | Fiat Aviazione (Fiat Aviacione) | |
| Probni let | 15.10.1940. | |
| Uveden u upotrebu | 1941. | |
| Povučen iz upotrebe | 1956. | |
| Status | neaktivan | |
| Prvi operater | Italija
| |
| Broj primeraka | 104[1] | |
| Dimenzije | ||
| Dužina | 20,16 m | |
| Visina | 4,90 m | |
| Raspon krila | 26,80 m | |
| Površina krila | 113,50 m² | |
| Masa | ||
| Prazan | 8.890 kg | |
| Normalna poletna | 12.800 kg | |
| Pogon | ||
| Broj motora | 3 | |
| Fizičke osobine | ||
| Klipnoelisni motor | 3 h Fiat A.74 RC.42 | |
| Snaga KEM-a | 3 x 566 kW | |
| Snaga KEM-a u ks | 3 x 770 ks | |
| Performanse | ||
| Maks. brzina na Hopt. | 396 km/h | |
| Ekonomska brzina | 308 km/h | |
| Dolet | 1.740 km | |
| Plafon leta | 8.000 m | |
 Portal Vazduhoplovstvo
| ||
Fiat G.12 je italijanski transportni avion iz perioda Drugog svetskog rata, proizveden u Fiat Aviazione 1941. godine. Operativno je korišćen do 1956. godine.
Projektovanje i razvoj[uredi | uredi izvor]
.JPG)
Na izričit zahtev italijanskih avio kompanija kojima se povećavao promet inž. Gabrieli (Giuseppe Gabrielli) konstruisao je tromotorni putnički avion Fiat G.12. On je 1938. godine započeo studiju G.12, uzimajući u obzir iskustvo stečeno projektujući dvomotorni putnički avion G.18. Izrada prvog prototipa je počela 1939. godine a prvi put je poleteo 15. oktobra 1940. godine. Kompanija Ala Litoria je odmah naručila 6 aviona trimotora, a kompanija ALI je prvobitno poručila 8 primeraka, a potom je povećala na 15 aviona.
U proleće 1941. Regia Aeronautica je naručila 50 primeraka G.12 i G.12 T. Ova verzija, namenjena vojsci, nije pretrpela nikakve spoljne promene, ali je dobila uzdužna sedišta koja su mogla da prime 24 vojnika u tovarnom prostoru (teretna kabina). Fiat G.12 T je prvi put poleteo 15. maja 1941. godine.
Posle rata nastavljen je dalji razvoj civilnih varijanti ovog aviona i to primenom pouzdanijih motora, povećanjem putničkih kapaciteta kao i povećavanjem doleta aviona.
Tehnički opis[uredi | uredi izvor]
Trup: aviona je bio pravougaonog poprečnog preseka sa zaobljenim gornjim ivicama. Noseća konstrukcija aviona je bila monokok, 40 set ramova napravljenih od duraluminijuma međusobno su povezani uzdužnim ukrućenjima a aluminijumska obloga je bila zakivcima pričvršćena za uzdužna ukrućenja i poprečne ramove[2]. Nosači motora su bili napravljeni od čeličnih zavarenih cevi. Trup je izveden kao centroplan (trup izjedna sa srednjim delom krila i gondolama za smeštaj krilnih motora). Avion je bio opremljen kiseoničkom opremom, stacionarnim protivpožarnim sistemom sa CO2 i radiostanicom. Piloti su sedeli jedan pored drugog u zatvorenom kokpitu na kljunu aviona ispred njih se nalazio trupni motor. Udvojene komande za upravljanje avionom su bile kombinacija polužnih sistema i čeličnih užadi sa užetnjačama. Za evakuaciju pilota u slučaju opasnosti služi otvor na krovu kabine. Iza pilotske kabine nalazila se takođe zatvorena kabina radio-operatera. U nastavku se nalazila putnička kabina sa dva reda sedišta pored prozora i prolazom kroz sredinu kabine. U repu aviona se nalazio toalet i prostor za prtljag. Sa leve strane trupa su se nalazila vrata za ulazak posade i putnika u avion a na desnoj strani su se nalazila dvoja vrata za napuštanje aviona u slučaju opasnosti. Sa obe strane trupa aviona bilo je po 6 velikih pravougaonih prozora. Putnička kabina je imala zvučnu izolaciju zidova i tavanice kao sistem za grejanje i provetravanje kabine.
Pogonska grupa: Ovaj avion je bio opremljen sa tri 14-cilindrična vazduhom hlađena, radijalna motora sa turbopunjačem, Fiat A.74 RC.42 snage 566 kW (770 KS). Na vratilu motora su obično bile trokrake Hamilton metalne elise prečnika 3,35 m sa automatskim regulatorom koraka, koja se okretala pri 1740 o/min zahvaljujući reduktoru. Motori su bili postavljeni na čelične nosače i obloženi aluminijumskim limom. Na prednjem delu kapotaže motora nalazio se otvor za ulazak hladnog vazduha za hlađenje motora. Pored ovde pomenutog motora, u ovaj avion u toku njegovog životnog veka ugrađivani su još neki motori kao što su: Alfa Romeo 128 RC.18 860 KS (633 kW); Bristol Pegasus 810 KS(604 kW) i Pratt & Vhitnei R-1830-S1C3-G Twin Wasp 1.065 KS (793 kW).
Krila: Polu krila aviona su bila metalne konstrukcije (od duraluminijuma), srednje debelog profila, imalo je dve ramenjače i rebara takođe od durala i oblogu od aluminijumskog lima. Krila su imala oblik trapeza sa zaobljenim krajem, a nastavljala su se na centroplan iza gondola sa motorima. Prednja ivica krila bila je skoro normalna na trup aviona. Krilca su bila napravljena od metala prekrivena platnom[2]. Zakrilca su bila potpuno metalna, upravljana hidraulikom. Na krilima su se nalazila proširenja (gondole) na kojima su bili pričvršćeni krilni motori. U gondolama, iza motora sa donje strane je bio prostor za smeštaj točkova i hidrauličnog sistema za uvlačenje točkova. Na delovima krila između motora i trupa aviona je bilo dosta prostora za smeštaj rezervoara za gorivo. Kroz krila su provučene sve mehaničke, hidraulične i električne instalacije neophodne za upravljanje i kontrolu aviona.
Repne površine: Rep aviona se sastoji od jednog vertikalnog stabilizatora i kormila pravca i dva horizontalna stabilizatora sa kormilima dubine. Noseće konstrukcije repa su metalne a obloga od aluminijumskog lima pričvršćena zakivcima. Upravljačke površine kormilo pravca i kormila dubine su metalne konstrukcije obložene delimično aluminijumskim limom a delom platnom[2].
Stajni trap je bio klasičan sa dve glavne noge koje su se nalazile ispod gondola krilnih motora. Na nogama su bile niskopritisne gume sa kojima se kompletno uvlačile u toku leta u zadnji deo gondola motora. Stajni trap se uvlačio u gondole motora pomoću hidrauličnog uređaja. U slučaju kvara, mogao se uvući ili izbaciti mehaničkim putem. pomoću sajle i poluge. Treći mali točak se nalazio u repu aviona imao je ogibljenje ali se u toku leta nije uvlačio u trup aviona.
Naoružanje[uredi | uredi izvor]
Vojna verzija transportnog aviona je bila naoružana sa dva mitraljeza.
| Naoružanje aviona: Fiat G.12 | |||
| Vatreno (streljačko) naoružanje | |||
| Top | |||
| Mitraljez | |||
| Broj i oznaka mitraljeza | 2hBreda SAFAT | ||
| Kalibar | 7,7 mm | ||
| Bombardersko naoružanje (bombe) | |||
| Raketno naoružanje (rakete) | |||
Verzije[uredi | uredi izvor]
- G.12C - civilna verzija (C-komercijalni) za redovni prevoz putnika sa 14 sedišta, opremljena sa tri radijalna motora Fiat A.74 RC.42 od 800 KS (574 kW ).
- G.12 Gondar - teretna verzija velikog dometa.
- G.12GA - Verzija za dugolinijski transport (GA-Velika autonomija), opremljena dodatnim rezervoarima za gorivo, izrađena u 3 primerka.
- G.12RT - specijalna verzija dugog dometa, napravljena za prelet od Rima do Tokija, napravljena u jednom primerku.
- G.12 RT bis - izrađen u jednom primerku.
- G.12T - verzija za transport tereta i trupa.
- G.12CA - putnička verzija sa 18 sedišta, pogonjena 3x Alfa Romeo 128 RC.18 radijalna od 860 KS (633 kW) (na 1.800 m) svaki.
- G.12L - putnička verzija sa 22 sedišta, pogonjena 3 h radijalna Alfa Romeo 128 RC.18 snage 860 KS (633 kW).
- G.12LA - putnička verzija sa 22 sedišta, pogonjena 3 h radijalna Alfa Romeo 128 RC.18 snage 860 KS (633 kW).
- G.12LB - putnička verzija sa 22 sedišta, pokretana sa 3x810 KS(604 kW) Bristol Pegasus 48 radijalni.
- G.12LP - putnička verzija sa 22 sedišta, pogonjena 3 h radijalna Pratt & Vhitnei R-1830-S1C3-G Twin Wasp 1.065 KS (793 kW).
Operativno korišćenje[uredi | uredi izvor]
Avion Fiat G.12 se proizvodio u periodu od 1940. do 1949. godine. U tom periodu je proizvedeno ukupno 104 aviona svih verzija. Korišćen je kao putnički avion a u toku rata i posle njega korišćen je i u vojne svrhe kao transportni avion za prevoz vojnika i transport tereta[1].
Prototip i prva proizvodna jedinica predati su 147. transportnoj grupi u avgustu 1941. i transportovali su trupe i zalihe na Siciliju i Severnu Afriku. Svi ostali avioni su napravljeni u verziji G.12T, koja je modifikovana da nosi 22 vojnika i bila je naoružana parom mitraljeza 7,7 mm u bočnim prozorima.
Do kapitulacije Italije septembra 1943. godine avione G.12 je koristilo italijansko ratno vazduhoplovstvo a 6 ovih aviona je prodato Mađarskoj. Nakon kapitulacije u južnom delu Italije pod kontrolom saveznika zatečeno je tri ova aviona koji su korišćeni u transportne svrhe. U severnom delu Italije pod okupacijom nacističke Nemačke, nastavljena je proizvodnja i korišćenje svih 20 zatečenih aviona G.12 i uključila ih u transportne jedinice Luftvafe[3].
Posle rata je obnovljena proizvodnja ovih aviona, proizvodili su se do 1949. godine a koristili do 1956.[1]
Zemlje koje su koristile avion[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Massimo Civoli, S.A.S., I Servizi Aerei Speciali della Regia Aeronautica 1940-1943, Gribaudo, 2000
- Giorgio Apostolo, Nei cieli di guerra, La Regia Aeronautica a colori 1940-45, Giorgio Apostolo Editore, 1998
- Enzo Angelucci, The World Encyclopedia of Military Aircraft, London, 1987.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- https://www.cmpr.it/MN%20-%20Manuale%20Fiat%20G.%2012%20C%20-%20H.Balazs/man.Fiat%20G.12%20C.htm
- https://airpages.ru/eng/ot/g12.shtml
- https://aviation-safety.net/database/types/Fiat-G-12/specs
- https://www.aeronautica.difesa.it/mezzi/mstorici/Pagine/FIAT-G-12.aspx
- http://www.airwar.ru/enc/cww2/g12.html
- http://www.italie1935-45.com/regia-aeronautica/appareils/item/235-fiat-g12 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. oktobar 2022)
- https://www.valka.cz/Fiat-G-12C-t51985
- http://www.repulomuzeum.hu/Egyebek/G-12.htm
Avioni - FIAT Aviazione | ||
|---|---|---|
| Serija G -(Giuseppe Gabrielli) |  | |
| Serija BR bombarderi -(Celestino Rosatelli) | ||
| Serija CR lovci -(Celestino Rosatelli) | ||
| Ostale oznake | ||